Route langs de crime scenes van Amsterdam

Het bankje

Wáár te beginnen is geen vraag. Niets verbeeldt de kruisbestuiving tussen twee milieus beter dan deze twaalf groene plankjes op drie ijzeren staanders. Het bankje aan de Apollolaan. Schuin voor het kantoor van Willem Endstra werd de vastgoedman gekiekt, zittend naast zijn vermeende kwelgeest Willem Holleeder. De foto was het definitieve bewijs en versnelde de downfall van een geplaagde witteboordencrimineel.

Delcavi

We verlaten het grasperkje en wandelen naar de kruising met de Beethovenstraat, waar we rechtsaf slaan. Daar zit restaurant Delcavi, op nummer 38. Freddy Heineken frequenteerde de zaak. Net als Herman Brood (zie nr. 49). Ook Willem Holleeder kwam er. Volgens oud-eigenaar Jan Oltshoorn overigens slecht één keer, samen met zijn voormalig raadsman Bram Moszkowicz. Toen De Neus zijn jas ergens neergooide, pakte de uitbater het kledingstuk op, vertelde Oltshoorn ooit aan Het Parool. ‘Loodzwaar was hij. “Laat die jas liggen,” riep Holleeder. “Nee,” zei ik. “Die gaat netjes aan de kapstok.” Binnen tien minuten was hij weg. En hij kwam ook nooit meer terug. Kijk, Albert Heijn en Heineken kwamen hier vaak binnen. Je snapt wel dat ik Holleeder niet in mijn zaak wilde hebben.’

Parkeergarage Albert Heijn

Aan de overkant van het restaurant, op de hoek Beethovenstraat/Gerrit van der Veenstraat, is het een komen en gaan van dure bolides. In de parkeergarage onder de Albert Heijn stallen rijke buurtbewoners hun Mercedes S-klasse, hun Bentleys en Porsches. De garage is ondergebracht in een vennootschap van Jan-Dirk Paarlberg, de vastgoedman die door justitie wordt gezien als de witwasser van Holleeder.

Fidelio

Verderop in de Beethovenstraat, op de hoek met de Stadionweg, zit café-restaurant Fidelio. Het terras – oude dames, snelle jongens – biedt prominent zicht op de voortjakkerende Zuid-bewoners, die ter plaatse even worden opgehouden door de stoplichten. Holleeder werd er gesignaleerd, net als de van drugshandel verdachte Surinaamse rijsthandelaar Shyam Guptar, huisvriend van oud-legerleider Desi Bouterse. Guptar ontmoette er zijn financieel adviseur Rob B., fiscalist van de onderwereld.

Gerard W. Bakker

De kruising over. Aan de linkerhand, op Beethovenstraat 87, zit het kantoor van makelaar Gerard W. Bakker, tevens een roemruchte pandjesbaas, altijd in de clinch met de Amsterdamse kraakbeweging. Bakker pleitte in 2003 voor een zwarte en een grijze lijst van Amsterdamse onroerendgoedjongens. ‘Een soort BKR voor het vastgoed,’ liet hij indertijd weten. ‘Het is toch simpel? Als je echt clean wilt blijven, moet je je verre houden van de boeven. Onder- en bovenwereld zijn, vooral in Amsterdam, op een ongeoorloofde manier vermengd.’

Carmen Café

Een paar honderd meter verderop stuit de wandelaar op een ogenschijnlijk nette woonbuurt. Onder de flats zitten bedrijfspanden, waarvan Beethovenstraat 180 de kroeg Carmen Café herbergt. Hier werkte Shirley O., de vriendin van Bram Zeegers, de adviseur van Endstra die afgelopen oktober het leven liet. Ze bracht zijn laatste uren met hem door. Uitbater van het café was Shirley’s vriend Joop B., verdacht van witwassen (zie ook nr. 10) en betrokkenheid bij drugshandel. Voorheen huisde hier Café Ludwig, verzamelspot van twijfelachtige types.

Huize Endstra

Een stukje terug en dan rechtsaf langs de Bernard Zweerskade, belanden we op de Diepenbrockstraat. Wie rechtsaf gaat, komt vanzelf bij de ingang van het Beatrixpark. Pal er naast, op nummer 11, woonde Willem Endstra. De villa met inpandig zwembad is inmiddels verkocht. Hier was het een komen en gaan van zakenrelaties en boeven, voor zover er een onderscheid was tussen die twee. Volgens de getuigenverklaring van een secretaresse kwam Endstra ‘met knikkende knieën’ terug uit het park, waar Holleeder hem aan zijn oor zou hebben getrokken.

Satyricon

We lopen verder, langs het huis (nr. 5) waar voormalig directeur van De Nederlandsche Bank Wim Duisenberg woonde. Hij kocht het ooit van Endstra, wiens ouders er hadden gewoond. Via de Wielingenstraat, na een paar bochtjes links en rechts, komen we uit bij de Roompotstraat 1, waar ooit Gentlemen’s Club Satyricon zat gevestigd. Het pand was van Willem Holleeder, maar is na diens arrestatie verkocht door justitie. ‘Voor veel te weinig,’ bromde de verdachte onlangs in de rechtzaal. Justitie denkt dat De Neus de verlaten seksclub vlak voor zijn arrestatie gebruikte als schuiladres; ze vonden er jassen van Holleeder, etensresten en matrassen. In de jaren negentig werden de Heineken-ontvoerders er vaak gezien. Toenmalig beheerder Jaap Witzenhausen zei tegenover de recherche: ‘Het bordeel was een soort van clubhuis. Ze konden alles doen en laten wat ze wilden.’ Ooit trok de politie er ‘het behang van de muren’, op zoek naar een videoband met beelden van een officier van justitie in een compromitterend een-tweetje met een van de dames.

VisaandeSchelde

Terug naar de Wielingenstraat en rechtsaf. Op nummer 4 aan het Scheldeplein zit het gelauwerde restaurant VisaandeSchelde. Hier trof getuige Bram Zeegers de vastgoedhandelaar John Wijsmuller. ‘Je weet toch wat er met mij gebeurd is? Dat heeft Wim je toch verteld?’ zou Wijsmuller volgens Zeegers hebben gefluisterd. Het restaurant was ook de plek voor een tête-à-tête tussen Klaas Hummel en Erik de Vlieger om hun zaken met Willem Endstra te bespreken. Holleeder kwam er niet graag. ‘Niet te vreten,’ zegt hij in een afgeluisterd telefoongesprek tegen zijn vriendin.

Valaire

Steek over en wandel de Scheldestraat in. Hier vindt u een imposant rijtje horecagelegenheden, waarvan sommigen in het verleden de warme aandacht van justitie genoten. Bijvoorbeeld op nummer 93, de plek waar nu Uwe Majesteit huist. Hier zat voorheen restaurant Valaire, volgens de opsporingsinstanties een witwasproject van twee facilitators: advocaat Evert Hingst en fiscalist Rob B. Toenmalig uitbater en mede-verdachte was Shirley O.’s vriend Joop B.

’t Vliegertje

Een stukje verderop, aan Scheldestraat 79, zit café ’t Vliegertje. De gezellige uitbating was in de jaren negentig een ontmoetingsplek voor Rob Grifhorst, een zakenrelatie van de Heineken-ontvoerders. Hij was op zoek naar kopers van zijn hoerenpanden op de Alkmaarse Achterdam.

IJssalon Venetië

Kijk naar de overkant van de Scheldestraat. Op nummer 68 zit IJssalon Venetië. Hier at Holleeder naar eigen zeggen in de zomer elke dag een ‘ijsie’. Tja, en als hij dan op de stoep medeverdachte Senol T. trof, dan rende De Neus niet hard weg, maar maakte beleefd een praatje. Daar moeten we verder niets van denken. Op 29 juni 2003 werd Holleeder er voor de deur aangehouden door de politie in zijn zwarte Mercedes SL 500. Hij had zijn rijbewijs niet bij zich en kreeg een bon. ‘Meneer was niet blij,’ schreef de verbalisant. ‘Meneer was erg lastig en vond dat hij geprovoceerd werd.’

Sal-Meijer

Terug naar de oneven kant van de Scheldestraat. Op nummer 45 huist de legendarische broodjeszaak Sal-Meijer.

Hét adres voor viskoekjes, warm pekelvlees en magere ossenworst.

Michael Vane, witwasser voor Klaas Bruinsma, werd er op 2 november 1993 ?gezien, een dag voordat zijn verbrande ?lichaam werd gevonden in recreatiegebied Spaarnwoude.

Het Houtman-pandje

Verder de straat in, op de hoek met de Deurloostraat, staat een veelbesproken pandje. Nummer 37 is een oude apotheek waar Kees Houtman en Willem Holleeder ruzie om zouden hebben gekregen. Die onenigheid is volgens justitie aanleiding geweest voor de afpersing van Houtman. Veertien jaar eerder, op 23 december 1993, liet de crimineel Erwin Tra precies op die kruising het leven. Hij regelde drugstransporten met Joegoslaven en werd doodgeschoten in zijn auto. Naast hem zat Mladen V., de man die afgelopen oktober door Shirley O. werd aangesproken om Bram Zeegers van drugs te voorzien.

Huize Van Hout

Enkele tientallen meters verderop in de rustige Deurloostraat, op nr. 20, woonde ooit Cor van Hout, samen met Sonja Holleeder. De Heineken-ontvoerder werd op 27 maart 1996 voor zijn eigen voordeur onder vuur genomen. Hij overleefde deze aanslag en er waren nog twee pogingen nodig om – in 2003 – de klus te klaren. Eigenaar van het pand is tot op de dag van vandaag Willem Endstra’s broer Haico.

Hotel Okura

We gaan terug naar de Scheldestraat, rechtsaf, de Churchilllaan over, de Ferdinand Bolstraat in. Op nummer 333 torent het Okura Hotel boven de stad uit. Wie als crimineel wil meetellen, is hier binnen geweest. In het Ciel Bleu Restaurant (twee Michelin-sterren), de Twenty Third bar, of wellicht in een van de kamers, al dan niet vergezeld door een dame van Vlinders Escort. Joego-gangsters maken er afspraken, freefighters ontmoeten er Turkse maffiosi. Cor van Hout trainde er in de fitnessclub. John Mieremet ging er met zijn zoon Barry uit eten. Jan Femer, Stanley H. en Mink Kok herdachten hier met een etentje de in 1991 vermoorde ‘godfather’ Klaas Bruinsma.

Hotel Le Meridien Apollo

De straat over bij het Okura, de Jozef Israelskade op. Aan de overkant van het water zijn de ramen te zien van de mondaine bar in het Le Meridien Apollo Hotel. Hier ontmoette vastgoedhandelaar en vermeend afpersslachtoffer John Wijsmuller in 2004 zijn Turkse connecties. Op de parkeerplaats zou Wijsmuller door zijn vermeend afperser Senol T. in elkaar zijn geschopt. Daarbij zou de Turkse crimineel tegen de zakenman hebben gezegd: ‘Verdomme! Ik word tegengehouden om jou te vermoorden!’ Ook Evert Hingst, Maruf ‘Paja’ M., Bram Zeegers, Sam Klepper en John Mieremet werden er gesignaleerd.

Café Jong Zuid

De Jozef Israelskade gaat over in de Ruysdaelkade. Steek de Ceintuurbaan over. Op nummer 149, bij de kruising met de 1e Jan Steenstraat, zit een berucht café: Jong Zuid. Voorheen heette het café Jan Steen en was het de huiskamer van Mieremet en Klepper. Hier ontmoette Mieremet het meisje van Pel Friedländer, zoon van een vastgoedhandelaar die later door het onderwereldduo werd bedreigd. De omdoping tot Jong Zuid heeft weinig soelaas geboden: in de nacht van 11 augustus dit jaar werd de 33-jarige Amsterdammer Robert Knufman er door zijn hoofd geschoten, in wat de politie ziet als een criminele afrekening.

Café Wildschut

Aan de andere kant van het water steken we de Hobbemakade over. Een paar straatjes verder zit aan de Roelof Hartstraat 1 een bekend Amsterdams café: Wildschut. Willem Holleeder vertelde Vrij Nederland onlangs dat hier in 1996 de oorlog tussen de Heineken-ontvoerders enerzijds en de club van Mieremet en Klepper anderzijds op een zaterdagochtend werd beslecht door de invloedrijke topcrimineel Mink Kok. ‘Mieremet en Klepper waren met zwaar bewapende bodyguards. Die lui van Mink kwamen op alleen maar gympies, verder helemaal niks. Dat ging van gabbertje gab. Mink zei tegen Sam: “Luister, je bent mijn vriend, maar Willem Holleeder is ook een vriend van me. Willem heeft me zijn woord gegeven dat hij niks tegen jullie zal ondernemen als antwoord op de aanslag op Cor. Dan moeten jullie me je woord geven dat jullie niks tegen hem doen. Je bent mijn vriend, Sam. Maar als je me in de maling neemt, ben je mijn vriend niet meer.”’

Le Garage

Rechtsaf de Van Baerlestraat in en op de eerste kruising weer rechts. Wie met de auto is, kan hem door de valetparking van Le Garage laten parkeren. Al jaren is Joop Braakhekkes keuken gevestigd aan de Ruysdaelstraat 54. Hier reflecteert iedere bekende ijdeltuit meermalen in de vele spiegels. Bij Joop is het kijken net zo belangrijk als het eten. Wie werden er gespot? Klaas Hummel met de vriendinnenclub van beroepsshopper Estelle Cruijff, onder wie Holleeders ex-vriendin Maike Dijkhuis. De Neus zelf, onvermijdelijk in gezelschap van Endstra. Toen twee aangeschoten gasten avances maakten richting de dames van Willem & Willem, sloeg Holleeder er eentje met de vlakke hand in het gezicht. Vermeend afpersslachtoffer John Wijsmuller at er 5 ?februari 2002 voor 359 euro en 62 cent.

De Taartman

Terug naar de Van Baerlestraat. Op nummer 93 zit de bakkerij van Arnold C., a.k.a. De Taartman. Hij werd in maart 1998 aangehouden op verdenking van cocaïnehandel. De banketbakker werd veroordeeld tot negen jaar gevangenisstraf. De Taartman speelde een prominente rol in de IRT-affaire, waarbij grote hoeveelheden drugs werden doorgelaten onder toeziend oog van de opsporingsinstanties.

Andiamo

We wandelen verder en steken de Van Baerle over ter hoogte van 116, getriggerd door de uitgekiende etalage van de Andiamo

Vespa Lifestyle Store. Daar hangt eenzaam een scooter te glimmen; volop andere hippe brommers staan voor de deur. Hier kocht Holleeder verschillende exemplaren van zijn favoriete voertuig. Net als o.a. Kees Houtman, Ellemieke Vermolen, Bram Moszkowicz, Marco Borsato, Evert Hingst, George van Kleef en Henk Schiffmacher.

Playlogic

Even de hoek om bij het Concertgebouw. Op nummer 13 houdt Playlogic van Willem Smit kantoor. De alom aanwezige habitué van Amsterdam-Zuid frequenteerde al in de jaren tachtig en negentig het fameuze barretje Hilton. Hij is een geziene gast in Le Garage en werd ook al gespot in restaurant Sophia, de nieuwste place to be. Lange tijd dacht justitie dat de veelzijdig entrepreneur ook was afgeperst; volgens Endstra heeft Smit een miljoen betaald. Maar hij heeft altijd ontkend. Toch is er op 31 mei 1999 op zijn auto geschoten. ‘Ja en?’ luidde Smits reactie onlangs. ‘Er zijn toen vier auto’s en een flat beschoten. Daar zat mijn auto bij. Ik heb aangifte gedaan van vernieling bij de politie en daarna nog eens gevraagd of ze al iets wisten. Nou, nooit meer wat van gehoord.’

Boerhaave Kliniek

Terug, de drukke kruising met de Van Baerle over. Via de Gabriël Metsustraat ?komen we in de Johannes Vermeerstraat. Bij de Boerhaave Kliniek op nummer 31 ?kunnen ontevreden golddiggers terecht voor oog-, oor-, borst-, bil- of neuscorrecties. De criminele spijtoptant opteert er indien nodig voor een veilig witness-protection-?uiterlijk.

Museum Vastgoed

We houden links aan en overzien het Museumplein. Nummer 1, op de hoek, is een kolossaal pand waar onder andere Museum Vastgoed zetelt. Van hieruit bestiert Klaas Hummel, ex-zakenpartner van Endstra, zijn vastgoedimperium. Onlangs nog vond de ondernemer een afluisterapparaat dat was aangesloten op zijn telefooncentrale.

Cobra Café

Loop links- of rechtsom langs de grasmat. Voor de poort van het Rijksmuseum ligt het moderne Cobra Café, laafplaats voor talloze museumbezoekers. Het is een horeca-investering van de gebroeders George en Harold Skene, die ooit miljoenen verdienden in de sekslijnenbusiness. Ze deden de laatste jaren regelmatig zaken met wijlen Willem Endstra. Banketbakker Arnold C. (zie 21) was ook een initiële investeerder in de kroeg op het Museumplein.

Geboortehuis Willem Endstra

Vanuit het café keek je vroeger door de poort van het Rijksmuseum op de Weteringschans. Op nummer 81-89 stond de Grote Wetering, een legendarisch kraakpand. In 1980 woedde er de beruchte veldslag tussen krakers en politie. Onder leiding van de latere hoofdcommissaris Jelle Kuiper drong de politie binnen via een op het dak getakelde container. Als eerste kwam een als sinterklaas verklede agent naar buiten. Eigenaar was Gerard Bakker (zie nr. 5). Tegenwoordig zit er op de bewuste hoek een diamantair. Weinig krakers van weleer zullen hebben geweten dat in het – inmiddels gesloopte – pand pal tegenover het Rijksmuseum de wieg stond van wijlen Willem Endstra.

Strenesse

Aan de rechterzijde van het Museumplein ligt de middenstandsaorta van chic Zuid, de P.C. Hooftstraat. Op nummer 44 zit de winkel van Anita Schuts, beter bekend als de ‘weduwe Endstra’. Van hieruit moest Schuts in opdracht van haar toenmalige levensgezel vijftigduizend euro cash geven aan Willem Holleeder. Afpersgeld, meent justitie. Schuts haalde naar eigen zeggen snel een duizendje uit de enveloppe voor eigen gebruik.

Oger

Iets verderop is de meest bekende ondernemersfamilie van de PC gevestigd: pakkenwinkel Oger, breed geëtaleerd van nummer 75 tot en met 81. Het OM vermoedt dat hun voormalige klant Willem Holleeder druk heeft uitgeoefend op ondernemer Oger Lusink. Toen in de glamoureuze winkelstraat een Joegoslaaf werd doodgeschoten, merkte een medewerker van de pakkenkoning op dat hij hoopte dat het Holleeder was. Die opmerking was in de krant terechtgekomen. Tot woede van de crimineel. Hij zou het ontslag van de medewerker hebben geëist en een baantje voor een van zijn vriendinnen.

Het Buffet

‘Een broodje eten bij Anton,’ was een vaak gehoord antwoord op vragen van de rechter aan Holleeder over zijn bezigheden. Anton Verlaan runde broodjeszaak Het Buffet aan de P.C. Hooftstraat 93 en had geen moeite met zijn klandizie. ‘Holleeder zat hier vroeger met Mieremet en Klepper. Achterin in de hoek was hun stamtafel,’ citeerde het tijdschrift Miljonair hem. ‘Ze kwamen drie keer per dag (…) En altijd maar vragen: “Mag ik wat eten?” Fantastische mensen!’

PC 102 Jewels and Watches

Op nummer 102 dreef Masha Wijsmuller een tijdje haar nering. Ze verkocht er juwelen. Justitie vermoedde dat de vastgoeddochter net als haar vader door criminelen werd lastiggevallen, maar daar is nooit enig bewijs van gevonden. Tegenwoordig zit er PC 102, een zaak van Jaap Ligtenberg. Deze juwelier woont in Monaco en regelde een onderkomen voor Holleeder toen deze in het najaar van 2000 het Flying Doctors Gala in het glamourkoninkrijk bezocht.

Kantoor/huis Bram Zeegers

We rijden de PC uit, slaan linksaf de Van Baerle in, helemaal terug naar het Concertgebouwplein. Daar rijden we de De Lairessestraat in. Op nummer 49 speelde zich in de ochtend van 9 oktober een drama af. De Braziliaanse Shirley O. vond haar vriendje Bram Zeegers dood in de badkuip. Zeegers had een te hoge dosis xtc genomen. Vanwege zijn rol als getuige in het Holleeder-proces en vanwege de dubieuze vriendenkring van Shirley blijft er een geur van intrige hangen rond de dood van deze Endstra-vertrouweling.

Palma

Rechtdoor, rechtsaf. De Cornelis Schuyt in, de straat die eigenlijk veel chiquer is dan de P.C. Hooftstraat. Op de rotonde met de Johannes Verhulststraat (nr. 104) serveert Italiaans restaurant Palma een uitstekende pasta vongole. Gedecideerd van binnen, extravert op het terras. Afgelopen zomer troffen we er vastgoedhandelaar en vermeend afpersslachtoffer Rolf Friedländer luidruchtig orerend, en nippend aan witte wijn. Zijn Bentley ontnam het zicht op de straat.

De ‘groentejuwelier’

Een paar meter verderop in de ‘Schuyt’, op nummer 35, verkoopt Chris Nugteren zijn als kostbare schatten opgepoetste appels en als robijnen glanzende tomaten. De prijzen zijn navenant.

Journalist Yvo van Regteren Altena, beroepsmatig kenner van het goede en gegoede leven, tekende ooit de volgende anekdote op. ‘Stop die zuidvruchten maar in mijn derrière,’ zei een klant die zich stoorde aan de buitensporig geprijsde waar. Daarop zou de groentejuwelier hebben geantwoord: ‘Dat zal niet lukken want daar zit al een komkommer in van een tientje.’

De Joffers

Aan het eind van de Cornelis Schuyt stuiten we op een volgend populair rijtje horeca. Brasserie De Joffers, op de hoek met de Willemsparkweg, bijvoorbeeld. Fraai is het verhaal van Rolf Friedländers vrouw, een ex van Holleeder. Ze heeft afgesproken met een vriendin; die blijkt ook De Neus te hebben uitgenodigd. ‘Hij is binnengekomen, een kopje koffie wilde hij mij aanbieden. Ik ben weggegaan. Later zei ze (de vriendin, red.): “Ik heb een cadeau voor je van Holleeder.” Ik zei: “(…) Waarom moet ik een cadeau van Holleeder?” “Ja eh, nou, hij vindt je zo aardig, hij vindt je als hij terugkijkt wel een aardige vriendin.” Ik zeg: “Ik moet geen cadeaus van mijnheer Holleeder. Geef ze maar aan je dochter.” (…) Toen dacht ik: stel je nu voor dat ik die cadeaus aanneem, stel je voor er staat op een afstand iemand foto’s te maken en hij gaat mij afpersen. Ik zeg je, je moet overal over nadenken met die Holleeder.’

Van Dam

‘Hier vliegen de BN’ers je om de oren,’ schreef een recensent over lunchroom Van Dam, behorende bij de verderop gelegen slager/traiteur. Klaas Hummel (zie nr. 25), voormalig zakenpartner van Endstra, dronk er in 2000 een kopje koffie met zijn vrouw en trof er het moorddadige duo Klepper en Mieremet. Het gerucht ging dat Spic en Span de vastgoedman naar het leven stonden, omdat hij hen te kakken had gezet tijdens het Flying Doctors Gala in Monaco. Daar werden de heren criminelen, vergezeld van vriendinnen en Bram Moszkowicz, achterin de zaal geplaatst, volgens de overlevering op instigatie van Hummel. Van die animositeit merkte de zakenman niets in de lunchroom. ‘Ze zeiden: “Hallo, ken je ons nog van Monaco?” Toen ze weggingen, bleken ze mijn koffie ook te hebben afgerekend.’

Spring

Een paar meter de hoek om, aan de Willemsparkweg 177, krijgt de hooggeprofileerde bezoeker wat meer privacy in restaurant Spring, met zelfs de mogelijkheid van een private diner. Endstra schoof graag aan voor de lunch, waar hij zich volgens een frequent bezoeker een matig drinker toonde. Voor hem een halfje Angelo Gaja Barbaresco van honderdvijftig euro.

Café Lexington

Linksaf de Willemsparkweg in, naar de volgende kruising. Daar is op nummer 223 het vermaarde Lexington gevestigd, pal tegenover het politiebureau. Hier zou het afpersen zijn begonnen, hier zochten topcriminelen als Holleeder, Klepper en Mieremet hun steenrijke slachtoffers, althans als we Mieremet mogen geloven. ‘Sam Klepper en ik waren de drugshandel een beetje zat. De risico’s waren te groot en met andere activiteiten viel meer geld te verdienen,’ vertelt Mieremet in 2002 aan De Telegraaf. ‘Er is een plan uitgewerkt om zakenmensen te gaan afpersen. (…) De tactiek kwam erop neer dat via Holleeder contact werd gelegd met vermogende onroerendgoedhandelaren. Het ging om mensen met wie Endstra zaken deed, maar soms kwamen contacten ook tot stand in een in de zakenwereld populair café in Amsterdam-Zuid.’

Tootsie

We wandelen verder, de Willemsparkweg gaat over in de Koninginneweg. Links bij de volgende kruising ligt het Valeriusplein. Op nummer 4A zit de populaire broodjeszaak Tootsie, voorheen gefrequenteerd door Bram Zeegers en zijn vriendinnen. Op de laatste dag van zijn leven werd hij er nog ?gezien met Shirley. Verder kan men hier de advocaat Cees Korvinus treffen, alsook de vermeende Caransa-ontvoerder Evert T.

Jeugdhuis Willem Endstra

Hou rechts aan op het plein, langs de Valeriuskliniek voor psychiatrisch patiënten. Bijna bij de hoek met de De Lairessestraat, op nummer 38, groeide Willem Endstra op onder het strenge toezicht van moeder Margot. Endstra’s zus Trix: ‘Ze was een Duitse generaal. Wim en ik rebelleerden weleens tegen die knoet.’ In die tijd zag ze voor het eerst dat haar jongere broer graag de kont tegen de krib gooide en tegen beter weten in het gevaar opzocht. ‘Hij was soms wild. Vocht veel op school. Hij hield van een hoog stressniveau, van gevaarlijke spelletjes. Dan schaatste hij op de gracht vlak langs een wak. Terwijl het ijs kraakte riep hij: “Trix, moet je kijken!” Of hij liep op het randje van de sluizen in de Weteringschans, precies daar waar gevaarlijke draaikolken zaten.’

Le Salon

Terug naar de Koninginneweg, links de hoek om. Op nummer 151 zit Le Salon, al jaren dé plek waar Zuiderlingen hun coiffure veiligstellen. Kapper Roeland ontfermde zich veelvuldig over de donkere haardos van Willem Holleeder. ‘Hij belde bij nacht en ontij, ’s ochtends om vijf, zes uur,’ weet een vaste klant. ‘Dan stond hij om zeven uur, half acht op de stoep.’ Ook zijn vriendinnen worden er gezien, zoals Sandra den Hartog, de weduwe van Sam Klepper.

Sophia

Binnendoor, via de Saxen-Weimarlaan, in een gebied vol schimmige kantoortjes die handelen in vennootschappen, naar Sophialaan 55. Hier zat ooit een Chinees restaurant, maar sinds september zetelen er culinair mastodonten Ron Blaauw en Edo Kamping. Verplichte hang out voor elke zichzelf etalerende thrillseeker. Vergezeld van zijn Braziliaanse schone dronk Bram Zeegers er op de fatale avond in oktober zijn laatste publieke drankje.

New San Kong

Een eind verderop, waar de Amstelveenseweg de Stadionweg ontmoet, zit Chinees restaurant New San Kong. Eind 1999 hield de Nederlandse onderwereld hier topberaad. Xtc-handelaar Ronald van Essen was in zijn hoofd geschoten, maar had de aanslag overleefd. De criminele topdogs van toen vermoedden dat het ging om een vete over drugsmiljoenen die Van Essen had belegd bij Endstra. De schrik sloeg ze om het hart, want iedereen had zijn goeie geld bij de witwassende vastgoedman gestald. Boven een bord bami volgde topberaad. Althans, volgens Willem Holleeder in een recente verklaring bij de rechter. ‘Ik had niks met die aanslag te maken maar ze wilden me er wel voor doodschieten.’ Bij de Chinees werd het conflict beslecht, ‘voor een kwart miljoen gulden en een rotte partij Pakistaanse hasj.’

Vakzuid

Gevestigd in het gerenoveerde Olympisch Stadion, verscholen aan de achterkant, is de ingang van Vakzuid. Grootstedelijk ruim en semi-chic. Speelveld voor jonge rijken, nieuwsgierige verslaggevers en types die veel parkeerruimte nodig hebben. Hier zou de ruzie tussen Erik de Vlieger en zijn zakenrelatie Dennis Panday zijn geëscaleerd, een transactie die nu onderdeel is van de afperszaak rond de vastgoedmiljonair. De geliquideerde drugshandelaar en pandjesbaas Kees Houtman werd volgens zijn weduwe door zijn afpersers gesommeerd om zich in Vakzuid te vervoegen.

Quartier Sud

Steek het Stadionplein over, volg de Stadionweg tot aan het Olympiaplein. Op nummer 176, op de hoek met de Parnassusweg, zit Grande Brasserie Quartier Sud, de ‘buurtkantine’ van deze betere stadswijk. Op weg naar, of terugkomend van de verderop gelegen rechtbank kunnen advocaten en officieren, slachtoffers en daders zich laven aan de kookkunsten van chef-cuisinier Denise Mooy. Spannende zakenmensen als Arie Hommel, Joep van den Nieuwenhuyzen en Nina Brink prikten er in de ‘saumon Bawykov fumé’ of de ‘terrine de foie de canard’.

Rechtbank

Een korte wandeling over de Parnassusweg brengt ons bij nummer 220, de vier torens van de zittende en staande magistratuur. Wie zich in de grotemensenspeeltuin van Amsterdam-Zuid heeft misdragen, moet hier verantwoording afleggen. Hier vellen de Amsterdamse rechters hun vonnis. Hier ontmoeten boven- en onderwereld elkaar noodgedwongen, in kort geding, in bodemprocedures, in strafzaken.

Villa Maffia

Een stukje terug, het water over, rechtsaf de Stadionkade op. Stop bij de Minervalaan en kijk naar het noorden. De brede straat, in tweeën gedeeld door een goed onderhouden grasmat met bloemenperken, is de nulmeridiaan van het Endstra-dorp, villa maffia. Kies links, kies rechts, wandel de Gerrit van der Veenstraat in, de Michelangelostraat, de Cliostraat, de Jan van Eyckstraat. Geheid loopt u langs een pand in handen van de veelbesproken vastgoedfamilie, de ‘blokjes’ en ‘straatjes’ ooit aangeschaft door Willem Endstra. Zijn vrienden wonen er, maar ook zijn vijanden. Net als zijn zussen, broers, neven, nichten, zakenrelaties en vriendinnen – veel vriendinnen.

Evert Hingst

Evert Hingst, ‘advocaat van de onderwereld’, werd op de avond van 31 oktober 2005 geliquideerd voor de deur van z’n woning in de Gerrit van der Veenstraat. Hingst had het pand gekocht van Endstra. Hij was onder meer fiscaal adviseur van Mieremet, met wie hij later gebrouilleerd raakte. Ook was de jurist betrokken bij de dubieuze zaken rond restaurant Valaire (zie nr. 10).

Hilton Hotel

Loop de Minervalaan uit, steek de Stadionweg over, ga verder tot aan de Apollolaan. Op nummer 138, staat het Hilton. Vanaf het dak zag Herman Brood de Amsterdamse skyline voor het laatst. Op de parkeerplaats liet godfather Klaas Bruinsma het leven. Roemrucht was het barretje Hilton, waar de nieuwe rijken van de jaren tachtig backslappend zij aan zij stonden met de fine fleur van de Amsterdamse onderwereld. Toen het uit de hand liep, stuurde de internationale hotelketen begin jaren negentig een doortastende Italiaanse manager die het gespuis de lobby uitveegde. Maar voor in keurig pak gestoken cryptocriminelen is het nog steeds een geliefde plaats voor een zakelijk rendez-vous.

Kantoor willem Endstra

Terug naar het begin, naar Apollolaan 109. Het einde van de tour, het einde van Willem Endstra.

Op 17 mei 2004 liep de vastgoedman het familiekantoor uit. Slechts luttele meters van de voordeur werd Stille Willem in het hoofd geschoten. Daarmee liet een belangrijk scharnier tussen boven- en onderwereld het leven.

Is het daarna rustig geworden? Een tikje. Maar blijf opletten in de vermeend rustige straten van Amsterdam-Zuid. Ze lopen er nog steeds hand in hand, de witte boord en de getapte boef, al dan niet vrijwillig.

Achterop bij Holleeder?

Spring eens bij de onderwereld achterop en cross met een scooter door Amsterdam Oud-Zuid. Op de website van VN vindt ?u bij elke onderwereld-hotspot een toelichting: www.vn.nl

Gerelateerd