Nieuws!
Vorige week stond in Vrij Nederland een interview met minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken. Ze zei veel dingen waarover je van mening zou kunnen verschillen, maar er was één onderwerp waarop ze nogal evident de mist in ging: de vrijheid van meningsuiting.
Ter Horst: &#8216;Je mag in Nederland bijna alles zeggen. Dat is een groot goed. Maar waarom zou je mensen met opzet kwetsen? Ik ben het eens met de ouders van Theo van Gogh, die hun zoon altijd voorhielden: je mag alles zeggen, maar het hóéft niet. Wat mij betreft blijven het verbod op discriminatie van bevolkingsgroepen en het verbod op haat zaaien in het Wetboek van Strafrecht.&#8217;
Het is een standaardriedeltje dat ook uit de mond van honderden andere Nederlandse politici had kunnen komen. Maar juist daarom, juist omdat hij zoveel populariteit geniet, is het belangrijk om in te zien dat deze afgezaagde gedachtegang van strijdige vaagheden aan elkaar hangt. Een korte analyse.
Je mag in Nederland bijna alles zeggen. Klopt. Zolang je geen bevolkingsgroepen kwetst of aanzet tot haat en geweld, heb je van de wet weinig te vrezen.
Dat is een groot goed. Dat klopt ook. Ieder beschaafd mens en alle honderdvijftig leden van de Tweede Kamer vinden dat, maar de minister gelukkig dus ook. Het feit dat deze open deur zo en passant wordt ingetrapt, is voor de geoefende lezer trouwens al een waarschuwing dat het vrije woord er in het tweede deel van het betoog wat minder goed vanaf zal komen.
Maar waarom zou je mensen met opzet kwetsen? Daar heb je het al. Op zichzelf stelt ze hier een interessante ethische vraag. Volgens veel mensen kunnen er allerlei uitstekende redenen zijn om iemand te kwetsen, volgens anderen niet. Maar waarschijnlijk bedoelt Ter Horst deze vraag retorisch, en is het geïmpliceerde antwoord: &#8216;Inderdaad, kwetsen is nooit goed.&#8217;
Je mag alles zeggen&#8230; Dit is vreemd. Je mag juist níét alles zeggen in Nederland &#8211; daar hebben we het net over. En dit is geen detail, want het verschil tussen &#8216;alles&#8217; en &#8216;bijna alles&#8217; is juist waar deze hele discussie over gaat. Wat zou Ter Horst dan bedoelen? &#8216;Je mag alles zeggen&#8217; kan dus niet op de wet slaan, maar is kennelijk iets wat zij persoonlijk vindt, zoals het ook de persoonlijke mening is van de ouders van Theo van Gogh. Dat is interessant, want hier is lang niet iedereen het mee eens, ook niet in de Kamer.
&#8230;maar het hóéft niet. Nee, dat zou een mooie boel worden, als je alles wat je mág zeggen ook echt zou móéten zeggen. De ouders van Van Gogh bedoelden hiermee dat je als burger zelf de verantwoordelijkheid hebt om je soms een beetje in te houden en om goed na te denken voordat je iets roept. Anders gezegd: het is beter om anderen niet nodeloos te kwetsen, ook al mag het van de wet. Prima gedachte.
Wat mij betreft blijven het verbod op discriminatie van bevolkingsgroepen en het verbod op haat zaaien in het Wetboek van Strafrecht. Hoe kan dat nou? Is dit de conclusie van het voorafgaande? 1) Je mag alles zeggen; 2) maar het hóéft niet; 3) bepaalde uitspraken moeten daarom verboden worden.
Aha: het hoeft niet, dus het mag niet.