<div class="lead">Moet het ergste van de crisis dan echt nog komen? Niet als we de handen uit de mouwen steken</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Is het pessimisme kernachtiger te verwoorden dan met: ‘Het ergste komt nog’? De verwachting dat alles alleen maar erger wordt, nekt elke levenslust.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Het citaat is van de Duitse denker Arthur Schopenhauer, berucht om zijn zwartgalligheid.</p>
<p>Pessimisme is aanstekelijk, zeker in de economie. Kijken we naar de reeks cijfers die het nieuwe jaar markeren, dan zien we dat Schopenhauers lijfspreuk inmiddels aardig ons economisch buikgevoel samenvat.</p>
<p>Het consumentenvertrouwen over de maand februari kwam uit op het laagste punt sinds het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) het meet. En dat is sinds 1986. In ruim zevenentwintig jaar tijd waren we nooit zo somber. De reden is dat we nu pas echt de door de overheid opgelegde lastenverzwaringen gaan voelen. Zo zullen de meeste mensen niet blij zijn geworden van hun loonstrookje over januari. Daarop bleef doorgaans netto minder over dan vorig jaar.</p>
<p>Het historisch lage consumentenvertrouwen initieert een neerwaartse spiraal waarmee ook de rest van de mistroostige cijferregen is te duiden.<br />Wantrouwige consumenten kopen immers geen huizen. En omdat de regering het per 1 januari voor starters extra onaantrekkelijk heeft gemaakt een eigen domicilie aan te schaffen, waren de huizenmarktcijfers over januari dramatisch. De prijs van een bestaande woning was 9,6 procent lager dan een jaar eerder, een prijsval die het CBS ook nog niet eerder mocht aanschouwen.</p>
<p>Wantrouwige consumenten geven minder uit. De koopbereidheid daalde in februari eveneens naar een laagterecord. Bedrijven merken dit aan hun omzet, gaan kosten snijden en mensen ontslaan. Ook de overheid, veruit de grootste werkgever van het land, schrapt banen.<br />En dus stijgt de werkloosheid al vier maanden op rij, gemiddeld met negentienduizend personen per maand. In januari was het aantal werklozen 592.000, oftewel 7,5 procent van de beroepsbevolking. We kennen allemaal wel iemand die zijn baan heeft verloren. Dat schaadt het vertrouwen. En zo glijden we langs een neerwaartse spiraal in een waterkoude winterrecessie.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>&#8216;Hoe meer we dit zo voelen, hoe meer het zo zal zijn&#8217;</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Wat te doen? De overheid richt weinig uit. Je kunt zelfs stellen dat Rutte II door alle lastenverzwaringen, bezuinigingen en het halfslachtige woonakkoord de situatie alleen maar verergert. Dankzij dit kabinet zitten we nu in de derde recessie in vijf jaar tijd. Dit is Rutte-recessie nr. drie. Door de neergang haalt Rutte bovendien zijn hoofddoel niet: het op orde brengen van de overheidsfinanciën. Deze week zal het Centraal Planbureau melden dat het begrotingstekort dit jaar niet onder de beoogde drie procent blijft. We kunnen alleen hopen dat het kabinet hierdoor niet nog verder in de bezuinigingskramp schiet.</p>
<p>Moet het ergste dan echt nog komen? Feit is dat hoe meer we dit zo voelen, hoe meer het zo zal zijn. De kunst is om tegenover het sentiment der zwartgalligheid &#8211; dat zich nu laaft aan de slechte cijfers &#8211; de ratio in stelling te brengen. Want die weet dat aan elke recessie een einde komt. En dat hoe meer we de handen uit de mouwen steken, ondernemen, mensen inhuren, geld uitgeven en investeren, des te sneller de zon weer zal schijnen. In tijden van recessie is het lastig te geloven, maar voor de meesten van ons geldt dat Schopenhauer ongelijk heeft. En dat het beste nog moet komen.</p>
</p></div>


Gerelateerd