<div class="lead">
Na anderhalf uur biologieles wist de nieuwe Zomergasten-presentator Janine Abbring door de onwrikbare ratio van Rosanne Hertzberger te breken. En toen werd het echt spannend. &#8216;Ik wil eigenlijk zelf zo’n gekkie zijn.&#8217;
</div>
Het zou een avond vol scepsis worden, zo opende de nieuwe presentator van Zomergasten, Janine Abbring, de eerste aflevering met NRC-columnist en microbioloog Rosanne Hertzberger. Of dat een belofte of een dreigement was, wisten we toen nog niet.
Hertzberger staat bekend om haar oer-nuchtere toon en wetenschappelijke benadering – haar boek Een ode aan de E-nummers was een heerlijk koelbloedig antwoord op de ‘foodie’-hype die in ons land religieuze trekjes aanneemt. Maar drie uur lang alles dood-relativeren levert niet echt spannende televisie op, dus het was afwachten of de gekozen fragmenten en de vragen van Abbring ons een blik achter Hertzbergers onwrikbare ratio zouden gunnen.
Die vraag leek Hertzberger zichzelf onbewust ook te hebben gesteld, en zo werd het, meer dan een avond vol scepsis, een avond vol paradoxen. Van Hertzberger de gelovige wetenschapper; Hertzberger de liberaal, faliekant tegen verplicht vaccineren maar, naar ik aanneem als praktiserend Joodse, vóór besnijdenis; Hertzberger die pleit voor meer luchtfietsers in de wetenschap maar met haar begeleiders brak wegens ‘cowboy-methoden’; Hertzberger die ‘uit haar hokje is geklommen’ door haar wetenschappelijke prestatiedrang los te laten, maar tegelijkertijd concludeert dat ze zichzelf pas van waarde acht als ze wat kán – waarbij ze niet doelt op columns schrijven.
<h4>De kudde</h4>
De rode draad van de avond was onmiskenbaar de kudde en het je losmaken daarvan. Soms was die kudde het volk, dat in zijn hedendaagse hang naar ‘natuurlijk leven’ niet inziet hoeveel voedingstechnologie ons juist gebracht heeft. Soms was de kudde de wetenschap, die juist meer fantasie en eigengereidheid nodig heeft, en soms was het Hertzberger zelf, die haarfijn door had dat alles altijd op een rijtje hebben niemand in beweging brengt, maar dat bij zichzelf toch lastig kan loslaten.
Pas op de momenten dat ze dat wél deed werd het echt spannend deze avond. Daarvoor moest zowel de kijker als presentator Abbring zich eerst door anderhalf uur biologieles worstelen. Waanzinnig interessante materie, over een biologe die wat al te voorbarig denkt een nieuwe levensvorm te hebben gevonden in een giftig meer, een uiteenzetting over stikstof en kunstmest met een, wat mij betreft te korte, uitstap naar de chemische oorlogsvoering die eraan verwant is. Vervolgens een verhandeling over voedseladditieven en de onzin van hippe diëten, een filmpje over vaccinatie-grondlegger Louis Pasteur en zijn schapenexperiment en een over de briljant gestoorde Lynn Margulis over symbiose in de evolutie.
Maar voor een publiek dat vorig jaar massaal op de knieën ging voor zielenpeller Griet op de Beeck was dit teveel gevraagd. Opmerkingen als &#8216;Ik begrijp er niks van&#8217;, &#8216;Ik vond scheikunde vroeger al niks&#8217;, &#8216;Dit gaat te snel&#8217;, &#8216;Saai&#8217; en &#8216;Ik word er niet blij van&#8217; waren op sociale media veelzeggend. Het gezeur over oppervlakkige programma’s en emo-tv ten spijt, blijken wij zelf nog nauwelijks in staat iets anders te verhapstukken.
De meeste positieve kritiek ging op dat moment over het nieuwe decor: een camper verzonken in zout water, met de hoofdpersonen gezeten op het dak. Het deed onmiddellijk denken aan de iconische foto Submerged Trailer van Richard Misrach, uit 1983.
<h4>Abbring ziet haar kans schoon</h4>
Ook Abbring vindt in deze fase weinig aanknopingspunten om de rafelrandjes, die Hertzberger bij anderen zo waardeert, bij haar gast te vinden, maar bij een fragment over een orthodox Joodse bruiloft ziet ze haar kans schoon. Hertzberger dreigt weer weg te komen met een analyse over deze Joodse dynastie als Abbring haar op de man af vraagt hoe zij zelf haar geloof belijdt. &#8216;Wat een impertinente vraag&#8217;, prevelt haar gast, opeens met rode konen.
<q class="pull-left">&#8216;Dat doe jij ook, he, zodra het persoonlijk wordt op de feiten overschakelen.</q>Het was het startschot voor een tweede helft, levendiger en persoonlijker, waarin het decorum wegvalt en gast en interviewer voorover gebogen een sympathieke strijd aangaan. Een aangrijpend fragment van de opa van Hertzberger, die nogal medisch vertelt over zijn tijd in de concentratiekampen en het verlies van zijn vrouw, wordt haar onmiddellijk als spiegel voorgehouden. &#8216;Dat doe jij ook, he, zodra het persoonlijk wordt op de feiten overschakelen.&#8217;
Abbring heeft het door, de kijker heeft het door en Hertzberger zelf ook: ze heeft alle kennis in huis en de aandacht van het publiek, nu willen we alleen nog háár zien.
&#8216;Ik wil eigenlijk zelf zo’n gekkie zijn,&#8217; vertrouwt ze ons toe, voordat we overschakelen op een fragment uit haar keuzefilm, Grizzly Man, over een onderzoeker die uiteindelijk door een beer wordt opgegeten. &#8216;De lieve strijder moet een samoerai worden,&#8217; spreekt hij rechtstreeks in de camera. Een credo dat Hertzberger prompt ter harte neemt, in haar slotpleidooi over voltooid leven.
Met termen als ‘doodseskader’ en ‘artsen die je doen sterven’ spuugt ze haar weerzin uit over de euthanasie-plannen van D66, tegenover een Abbring die rustig tegenargumenten inbrengt. En opeens zien we daar in potentie de geniale gek, waarvan Hertzberger ons drie uur lang heeft proberen te overtuigen waarom ze zo nodig zijn. Niet alleen Zomergasten lijkt herboren, Hertzberger zelf ook.
<div class="info-box">
Lees ook het interview met Rosanne Hertzberger door VN-redacteur Sander Donkers: &#8216;<a href="https://www.vn.nl/rosanne-hertzberger-zelf-koken-is-niet-duurzaam/" target="_blank">Zelf koken is niet duurzaam</a>&#8216;.
Woensdagavond (26 juli) vanaf twaalf uur is Roxane van Iperen <a href="https://www.human.nl/brainwash-zomerradio/gasten/roxane-van-iperen.html" target="_blank">Zomergast op Radio 1 bij Brainwash Zomerradio</a>. Aan de hand van muziek zal ze daar voor haar belangrijke thema&#8217;s bespreken.
</div>

Gerelateerd