Nederland kent veel ‘verborgen’ topstukken uit diverse disciplines. Hoog tijd om een selectie van deze meesterwerken aan de vergetelheid te onttrekken.

<i>Kunst- en rariteitenkabinet</i> (1630) van Hans Jordaens III. Kunsthistorisches Museum, Gemäldegalierie, Vienna.
Kunst- en rariteitenkabinet (1630) van Hans Jordaens III. Kunsthistorisches Museum, Gemäldegalierie, Vienna.

We staan er niet vaak bij stil, maar het categoriseren van disciplines is een relatief recente aangelegenheid. Van de vroege Renaissance tot diep in de achttiende eeuw, vormden kunstcollecties een microkosmos waarin álles een plaats kreeg: portretten, fossielen, wetenschappelijke instrumenten, manuscripten en munten.

Een uomo universale als Huygens of Da Vinci beoefende geen kunst óf wetenschap, maar kunst én wetenschap. In de collecties en opstellingen van vroege openbare musea, zoals Teylers Museum in Haarlem, het oudste museum van Nederland, valt die geesteshouding nog goed terug te zien. Ergens in de negentiende eeuw, terwijl wetenschappelijke disciplines zich meer en meer ontwikkelden tot specialismen,...