<div class="wpg-element paragraph">
<p>22-08-2009<br />Door Marte Kaan</p>
<p><b>Wat nemen schrijvers mee op reis, en wat lezen ze vervolgens écht? Gooien ze wel eens een boek half uitgelezen weg? Zes auteurs over de lectuur in hun koffer.</b> </p>
</p></div>
<div style="width:100px; height:133px;" class="wpg-element image left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2009/08/cfe0b75e-f0e5-4343-8f5f-e6b8424e2b8f_oekdejong_100.jpg" width="100" height="133" alt=""  /></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Oek de Jong</h3>
<p><b>T.J. Clark</b> The sight of death; an experiment in art writing &#8211;<br /><b>John Cowper Powys</b> Wolf solent &#8211;<br /><b>Anton Valens</b> Vis +<br /><b>Harry Mulisch</b> Bericht aan de rattenkoning +<br /></b>Hans Righart</b> De eindeloze jaren zestig +<br /><b>E. du Perron</b> Het land van herkomst +<br /><b>Philip Roth</b> Portnoy&#8217;s Complaint +</p>
<p>&#8216;Voor ik op vakantie ga, maak ik altijd een snelle selectie van de boeken die ik wil lezen. Ik vertrek altijd weer in vliegende vaart. Ik gooi mijn koffer vol, loop op het laatste moment langs stapels boeken en haal er die boeken uit die me het meest trekken. Boeken die tegen zouden kunnen vallen heb ik er meestal al uitgevist, dus echte missers zitten er eigenlijk nooit bij.</p>
<p>Toch zijn er twee boeken waar ik niet meer aan ben toegekomen deze vakantie. De eerste is een kunsthistorisch werk van T.J. Clark getiteld The Sight of Death; an experiment in art writing, waarin hij maandenlang elke dag naar een schilderij van Poussin kijkt en in dagboeknotities weergeeft hoe zijn visie zich ontwikkelt. Door tijdgebrek heb ik het niet kunnen lezen.</p>
<p>Het tweede boek is Wolf Solent van John Cowper Powys in een vertaling van de dichter Jacob Groot. Reden dat dit boek ongelezen mee teruggaat is dat het erg dik is, zevenhonderd pagina&#8217;s, en daar ben ik minstens een week mee bezig. Ik lees bovendien boeken die bij een bepaalde gedachtestroom passen, die op de één of andere manier te maken hebben met de roman waar ik aan werk, en dit boek paste daar niet bij. En het is daarbij zo goed, dat het een week lang mijn gedachten zou gaan beheersen.</p>
<p>Waar ik wél aan ben toegekomen, is Vis van Anton Valens, een prachtig initiatieverhaal waarin Valens erin slaagt het anekdotische naar een symbolisch niveau te tillen. Vis hoort voor mij nu al bij de klassieke zeeverhalen. Voor mijn roman doe ik onderzoek naar de jaren zestig en daarom las ik Harry Mulisch&#8217; Bericht aan de rattenkoning, nog altijd een scherpzinnige analyse van het roerige jaar 1966, en Hans Righarts De eindeloze jaren zestig. Om mijn kennis van de klassiekers te vergroten: Het land van herkomst van Eddy du Perron. Weer herlezen heb ik Portnoy&#8217;s Complaint van Philip Roth, een hilarisch boek dat ik zo nu en dan stikkend van het lachen heb gelezen.&#8217;</p>
</p></div>
<div style="width:100px; height:133px;" class="wpg-element image right"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2009/08/56e5ba48-4a65-4944-b17d-8b8399187039_siebelink_100.jpg" width="100" height="133" alt=""  /></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Jan Siebelink</h3>
<p><b>Irène Némirovsky</b> Chaleur du sang &#8211;<br /><b>Véronique de Bure</b> Une confession &#8211;<br /><b>Rüdiger Safranski</b> Romantiek. Een Duitse affaire +<br /><b>Cees Nooteboom</b> &#8216;s Nachts komen de vossen +<br /><b>Eric Karpeles</b> Paintings in Proust +</p>
<p>&#8216;Twee boeken las ik dit jaar niet uit tijdens mijn vakantie. Chaleur du sang van Irène Némirovsky en Une confession van Véronique de Bure. Het werk van Némirovsky is na haar dood gevonden en uitgegeven, ze schrijft over de Tweede Wereldoorlog. Reden dat ik haar boek deze vakantie heb laten liggen, is dat ik het meeste van haar werk al ken, dit is een nakomertje. Dat neemt niet weg dat ze schitterende boeken heeft geschreven.</p>
<p>De andere roman, van een jonge Franse schrijfster, heb ik half gelezen. Une confession gaat over een jonge vrouw die net als de schrijfster Véronique heet en die terugblikt op haar relatie met een hoogleraar. Het boek lijdt aan iets wat ik de laatste tijd vaker aantref in moderne Franse literatuur. Korte zinnetjes, een persoonlijke invalshoek. Het is steriel en opent voor mij geen perspectief.</p>
<p>Ik ben daarentegen volledig gevallen voor Rüdiger Safranski. Van hem las ik Romantiek. Een Duitse affaire. Het is knap hoe Safranski het boek opbouwt: het is verhalend en tegelijkertijd beschouwend. Ik dacht dat ik veel wist over de Romantiek, maar ik heb veel nieuwe dingen gelezen. Zo staat beschreven dat er rond 1920 uitzinnige zang- en dansfestijnen plaatsvonden in Duitsland, onder aanvoering van een man die als een soort Jezus door het land trok. Ook al is de Romantiek een volstrekt uitgekauwd onderwerp, Safranski slaagt er in om er een heel nieuwe kijk op te geven. Volgens hem zijn veel motieven uit de Romantiek nog steeds terug te vinden in de hedendaagse literatuur.</p>
<p>Dit bewijst de verhalenbundel die ik las van Cees Nooteboom: &#8216;s Nachts komen de vossen. In die bundel staan romantische verhalen. Terugblikken op een leven, op liefdes. Ik vond het een verdrietig boek. De stijl maakt de verhalen dragelijk, het is subliem geschreven.</p>
<p>Verder beleefde ik veel kijk- en leesgenot aan Paintings in Proust van Eric Karpeles. Daarin staan alle tweehonderdtwintig schilderijen die voorkomen in A la recherche du temps perdu. Je kunt eindeloos naar de plaatjes kijken, en het boek geeft je de kans om via de schilderijen het werk van Proust binnen te komen.&#8217;</p>
</p></div>
<div style="width:100px; height:133px;" class="wpg-element image left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2009/08/5d3c4340-13b5-40bf-945a-3d437d58b45c_thomese_100.jpg" width="100" height="133" alt=""  /></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>P. F. Thomése</h3>
<p><b>Vasili Grossman</b> Leven en lot &#8211;<br /><b>Thomas Pynchon</b> Inherent Vice +</p>
<p>&#8216;Ik heb kleine kinderen, dus van stapels boeken is op vakantie geen sprake meer. Ik ben sowieso geen omnivoor lezer, als schrijver lees ik toch het liefst boeken die ik kan gebruiken, en waar ik wat van kan leren.</p>
<p>Dat dacht ik ook van het boek dat ik dit jaar meenam op vakantie, Leven en lot van Vasili Grossman. Dat was de must read van het jaar, de Oorlog en vrede van de twintigste eeuw. Het bleek een soaproman waarin de gruwelen van de vorige eeuw staan beschreven.</p>
<p>Wat het boek bijzonder maakt, is dat die Grossman, een reporter, als een soort toerist door de Tweede Wereldoorlog trekt. Hij was een van de eerste buitenstaanders die de concentratiekampen bezocht na de oorlog. Dat is zeker spectaculair, en in elk geval heel wat beter dan de stukjes die Grunberg schrijft. Maar de stijl is die van een verslaggever: beschrijvend, een beetje naïef naturalistisch. Ik ben een eind gekomen, maar heb het niet uitgelezen.</p>
<p>Op dit moment lees ik Inherent Vice van Thomas Pynchon. Dat zou ik in één ruk hebben uitgelezen op vakantie. Het is een pseudo-detective, net als mijn laatste roman J. Kessels The Novel, waarin hij speelt met de clichés van het genre. Pynchon verkent de mogelijkheden van de taal, en voor mij is het de taal die het boek maakt, niet de gebeurtenissen die erachter liggen.</p>
<p>Vorige vakantie kwam ik per ongeluk in aanraking met het werk van Murakami. Ik had geen zin gehad hem te lezen omdat de verkeerde mensen zijn boeken goed vonden. Tot ik op het vliegveld was en mijn boeken al waren ingecheckt. In de kiosk kocht ik After Dark.</p>
<p>Het was voor het eerst sinds lange tijd dat een schrijver iets deed waar ik mijn vinger achter wilde krijgen. Het is een soort slaapwandelaarsproza. Dat is een tijdje een soort verslaving geweest.&#8217;</p>
</p></div>
<div style="width:100px; height:133px;" class="wpg-element image right"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2009/08/761e2af1-6a38-46f8-bccb-2facdd901bd0_gerbrandbakker_100.jpg" width="100" height="133" alt=""  /></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Gerbrand Bakker</h3>
<p><b>Salvatore Niffoi</b> Terugkeer naar Baraule _<br /><b>J.M. Coetzee</b> Zomertijd +<br /><b>Paul Binding</b> St. Martin&#8217;s Ride +</p>
<p>&#8216;Ik doe meestal iets op vakantie, ik ga de bergen in, een huttentocht maken, klimmen. Dan neem ik niet altijd een boek mee.</p>
<p>Deze zomer ben ik gaan wandelen over een kustpad in Wales. Ik loop met een rugtas, dus had maar twee boeken meegenomen omdat het anders te zwaar zou zijn. Bovendien loop ik de hele dag, &#8216;s avonds ga ik eten, moet ik mijn sokken wassen en om tien uur slaap ik. Aan lezen kom ik nauwelijks toe. Ik had Zomertijd van Coetzee ingepakt. Nu ben ik Coetzee een beetje kwijtgeraakt nadat hij uit Zuid-Afrika is vertrokken, maar ik vond dit boek toch weer goed. Vooral het laatste deel, de losse aantekeningen.</p>
<p>Het tweede boek in mijn rugtas was Terugkeer naar Baraule van Salvatore Niffoi. Ik kreeg het ooit cadeau, en omdat het een dun boek was, heb ik in mijn tas gestopt, Coetzee is al redelijk zwaar. Maar ik heb het na twee bladzijden weggegooid. Zo&#8217;n miskleun vond ik het.</p>
<p>Dat had te maken met de taal; heel bloemrijk en met veel mooie metaforen.<br />Toen had ik dus geen boek meer. De kennis bij wie ik verbleef nadat ik het kustpad had gelopen, Paul Binding, gaf me een boek dat hij zelf geschreven had. Zijn roman heet St. Martin&#8217;s Ride en gaat over een jongetje dat met zijn ouders in Essen gaat wonen in 1948. Het tweede deel speelt zich af in 1990, het jongetje is volwassen en is in Berlijn waar de Muur net is gevallen. Dat deel lijkt meer op een politiek pamflet dan op een roman.</p>
<p>Ik vind het prettig om tijdens een wandelvakantie een reisboek te lezen. Nog beter is het wanneer het boek zich afspeelt op plek waar ik ben. Zo las ik ooit On the Black Hill van Bruce Chatwin toen ik in Wales aan het wandelen was &#8211; dat boek speelt zich daar af. En ik was in Italië toen ik Cirkel in het gras van Oek de Jong las, die roman speelt zich voor een deel af in Italië.</p>
<p>Dat voegt voor mij echt wat toe.&#8217;</p>
</p></div>
<div style="width:100px; height:133px;" class="wpg-element image left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2009/08/05e35ea2-1c16-4964-88b0-dc04086bf2cf_koch_100.jpg" width="100" height="133" alt=""  /></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Herman Koch</h3>
<p><b>Tobias Wolff</b> Our story begins &#8211;<br /><b>Kevin Canty</b> Waar het geld bleef +<br /><b>Kazuo Ishiguro</b> Nocturnes +</p>
<p>&#8216;Op vakantie neem ik alleen maar lekkere hapjes van boeken mee. Geen verantwoorde boeken die ik eigenlijk al heel lang van mezelf moet lezen, maar boeken waarvan ik zeker weet dat ik ze met plezier lees. Dat zijn meestal korte verhalen en thrillers.</p>
<p>Het enige boek dat ongelezen mee terug kwam was Our Story Begins van Tobias Wolff. Dat is een dikke pil met korte verhalen waar ik me erg op had verheugd. Reden dat ik daar niet aan ben begonnen, is dat ik zeker wist dat het goed is. Ik begin altijd liever aan iets twijfelachtigs, dat boek van Wolff kan altijd nog.</p>
<p>Ik las Kevin Canty&#8217;s Waar het geld bleef &#8211; de Nederlandse editie was eerder uit dan de Engelse. Ik begin een ochtend op vakantie altijd graag met een kort verhaal, en bij Canty is het altijd goed. Ik lees eigenlijk alles van hem.</p>
<p>Een andere verhalenbundel die ik las was Nocturnes van Kazuo Ishiguro. Die viel tegen. Ishiguro is een goede schrijver, en zijn bundel was goed besproken, maar het ik vond het een mislukte poging tot slapstick. Ik heb het wel uitgelezen, het was bij vlagen ook wel aardig en sympathiek, en ik houd van deze schrijver. En ook al zie ik hem niet graag klungelen, ik ben wel nieuwsgierig naar zijn aanpak.</p>
<p>Dat is ook het grote verschil tussen het lezen van een thriller en een goed kort verhaal: bij een kort verhaal ga ik mijmeren, blijf ik hangen bij een mooie passage, vraag me af hoe een schrijver te werk is gegaan. Bij een thriller lees ik door, vanwege het verhaal. Ik bewonder de schrijver vanwege zijn vindingrijkheid en de plot, maar sta daar niet te veel bij stil. Tijdens het lezen van een kort verhaal van Ishiguro of Canty krijg ik zin om zelf te gaan schrijven, bij een thriller wil ik gewoon doorlezen.&#8217;</p>
</p></div>
<div style="width:100px; height:133px;" class="wpg-element image right"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2009/08/e6239513-3ddc-4304-b887-621c39177751_hmvandebrink_100.jpg" width="100" height="133" alt=""  /></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Hans Maarten van den Brink</h3>
<p><b>Michael Thomas</b> Man gone down &#8211;<br /><b>Marilynne Robinson</b> Home &#8211;<br /><b>Peter Sloterdijk</b> Du mußt dein Leben ändern +<br /><b>Richard Yates</b> Verzamelde verhalen +<br /><b>James Agee</b> A Death in the Family +<br /><b>Michaël Zeeman</b> God zij met ons +<br /><b>Céline</b> Dood op krediet +<br /><b>Sempe en Goscinny</b> De kleine Nicolaas +</p>
<p>&#8216;Ik leg niet snel een boek ongelezen weg, hoe slecht ik het ook vind. Vorig jaar las ik bijvoorbeeld Nachttrein naar Lissabon van Pascal Mercier. Ontzettend slecht. Ik heb het toch uitgelezen, al maakte ik me kwaad over het feit dat een schrijver met zo&#8217;n boek wegkomt. Over Proust heb ik drie zomervakanties gedaan. Ook al zie je dat het knap is wat hij doet, het duurt me op een bepaald moment toch te lang.</p>
<p>Dit jaar las ik Peter Sloterdijk: Du mußt dein Leben ändern. De verbositeit van zijn formuleringen dreigt soms te irriteren, maar uiteindelijk wint zijn ideeënrijkdom en zijn talent om nieuwe verbanden te zien. Ik had ook de verzamelde verhalen van Richard Yates mee, erg goed. En Man Gone Down van Michael Thomas. Die kreeg lovende kritieken, maar ik vond het een enorme tegenvaller. Net als Yates schrijft hij over een mislukte schrijverscarrière, alcoholisme, echtscheidingen. Dan deed Yates dat decennia terug toch vele malen beter. Ik vond Man Gone Down voornamelijk zelfingenomen gezwets. Het boek heeft een vleugje Obama: de hoofdpersoon is half wit, half zwart, en beziet de wereld ook vanuit dat perspectief. De toon is verongelijkt, Yates heeft juist prettige bitterzwarte humor.</p>
<p>Ik las verder A Death in the Family van James Agee, een klassieker, geweldig. En Home van Marilynne Robinson, na twintig jaar een soort complementair werk bij haar schitterende roman Gilead. Het is heel mooi geschreven, maar dat is niet altijd een compliment, het boek viel een beetje tegen. Verder herlas ik ook nog God zij met ons van Michaël Zeeman. En Dood op krediet van Céline. Dat is, net als De kleine Nicolaas van Sempe en Goscinny, die ik samen met de kinderen herlas, een formuleboek over een jeugd in Frankrijk. De kleine Nicolaas won.&#8217;</p>
</p></div>


Gerelateerd