<div class="lead">Van Beatrijs Ritsema mag een stukje vlees best wat kosten. Het wordt een luxegerecht: we eten er minder van, genieten meer en veranderen beetje bij beetje de standaard.</div>
Zou ik nog een hele kip kopen als die vijftig euro zou kosten?
Gebraden kip uit de oven met citroen, knoflook en tijm is een delicatesse, makkelijk te bereiden en geschikt om met vijf personen van te eten met wat aardappels en boontjes erbij. Voor de hele vogel, min of meer verantwoord opgegroeid, dus geen zielige plofkip, betaal je tien, twaalf euro in de supermarkt en eigenlijk is dat een schijntje, als je bedenkt hoeveel inspanning en menselijke samenwerking ervoor nodig is om die kip op mijn bord te laten belanden – mijn eigen kookarbeid niet meegerekend, want de oven doet het werk.
Niet alleen het loon van de pluimveehouder, de kippenvoedselproducent, de slachter, de distributeur, de transporteur, de vakkenvuller en de caissière zit erin verwerkt, er is ook nog de prijs van het verder opwarmen van de planeet. Gevogelte produceren voor menselijke consumptie legt relatief minder beslag dan varkens en runderen, maar de vleesproductie in zijn geheel vormt een grote factor in de CO2-uitstoot. Vlees eten draagt zelfs sterker bij aan de opwarming dan het rijden van auto’s. Wil ik ophouden met vlees eten? Nee, maar ik zie wel wat de kosten ervan zijn en ben ook bereid daarvoor te betalen. Vanuit een milieuperspectief is vlees veel te goedkoop en ik zou geen probleem hebben met een vervijfvoudiging van de vleesprijzen. Het zou de consumptie ervan verminderen en af en toe een gebraden kip op tafel zou dan iets bijzonders zijn om met aandacht te savoureren.
Waarschijnlijk stamt mijn idee over hoe duur een kip zou moeten zijn uit mijn jeugd in de jaren zestig, toen kip nog een betrekkelijk luxe-gerecht was, dat bij speciale gelegenheden op tafel verscheen en waarvoor je naar de poelier moest. De actuele goedkoopheid van kip geeft mij een gevoel van decadentie, van weelde die over de schreef gaat, alsof de impliciete standaard die ik in toevallig in mijn hoofd heb de juiste maat zou zijn, terwijl die natuurlijk allang is achterhaald.
Toch kan ik me niet onttrekken aan het gevoel dat veel dingen te goedkoop zijn, vergeleken met hun werkelijke waarde. Niet alleen vlees en voedsel in het algemeen (nog nooit in de geschiedenis van de mensheid was voedsel zo goedkoop), maar ook bijvoorbeeld reizen en je verplaatsen.
<q class="pull-left">De ondraaglijke goedkoopheid ervan devalueert de activiteit tot iets waardeloos.</q>
Voor 60 euro met een van de talrijke prijsvechters naar Barcelona of Krakau. Voor een paar honderd euro naar New York of Thailand. Dit is alleen mogelijk door het onthouden van enige service aan de reizigers, het onderbetalen en uitbuiten van vliegpersoneel en belastingvrije kerosine. Als de toeristen eenmaal ter plekke zijn, maken ze geen gebruik van de reguliere hotel- en vervoersfaciliteiten, waar die lokale sectoren nog baat bij zouden kunnen ondervinden, maar zoeken onderdak bij Airbnb en nemen Uber-taxi’s om nog goedkoper uit te zijn. Deze race to the bottom saboteert het idee dat reizen iets is om geld tegenaan te gooien. De ondraaglijke goedkoopheid ervan devalueert de activiteit tot iets waardeloos – en dan heb ik het nog niet eens over de planeet die stikt in de kerosinedampen.
Om ideële redenen de prijzen omhoog gooien is een hersenschim. Toch vind ik het raar dat collectieve verantwoordelijkheid er zo weinig toe doet. De film 24 Wochen gaat over het dilemma wel of niet aborteren van een foetus met syndroom van Down én een hartafwijking die een openhartoperatie binnen een week noodzakelijk maakt. De psychische nood van de zwangere vrouw is voorstelbaar, maar het gaat alleen over haar als individu. Een relatief luxeprobleem. De vraag ‘moet de maatschappij betalen voor een openhartoperatie van een mogelijk niet levensvatbare Down-syndroombaby?’ wordt niet eens gesteld. Vanzelfsprekend zijn de kosten voor het collectief. Zo boekt iedereen nog een reisje naar de Seychellen en nemen we er nog een kippenpootje bij. Het kost allemaal toch niks.

Gerelateerd