Het lag niet eens aan de Boekenweek die weer feestelijk is afgetrapt, maar opeens zat ik in een De man zonder eigenschappen-rabbit hole. Ik heb het boek van Robert Musil uit 1930 tot mijn spijt nooit uitgelezen. Ik ben er vele malen aan begonnen, ik heb het in de oorspronkelijke taal geprobeerd én in vertaling, en keer op keer sneefde ik rond bladzijde 200. Dat voelt als intellectueel falen. Ik ken mensen die het geweldig vinden. Het is een boek dat ik gelezen wil hebben.

Waarom begon ik ineens van alles op te zoeken over dit boek? Vanwege Dick Schoof en Mark Rutte. Hoe komt het, vroeg ik me af, dat ons land twee keer achter elkaar zulke raadselachtige premiers heeft? Mannen zonder visie en idealen die het hoogste ambt bekleden. Was will der Kanzler? Mark Rutte werd weleens een man zonder eigenschappen genoemd. Iemand die ‘hé, hallo, hai’ roepend, liegend en lachend nergens iets van vond, nergens naartoe wilde met het land, en toch eindeloos aan de macht bleef. (Even voor de mensen die hem missen: dankzij zijn nihilistische houding zitten we nu zo in de shit.) We zagen Rutte weer ten voeten uit in zijn commentaar op de pesterige vernedering van Zelensky door Trump en Vance; volgens hem was het aan de Oekraïense premier om de boel te lijmen in plaats van andersom.

Dick Schoof is nog vreemder. Terwijl Rutte vanaf de JOVD de lange mars door de partij maakte, was Schoof (behalve dertig jaar lid van de PvdA) geen politicus, maar een hoge ambtenaar. Toen dit zogenaamde extraparlementaire kabinet, dat later toch parlementair bleek, een partijloze premier zocht, kwamen ze bij hem uit. Hij blijkt nóg minder visie en opvattingen te hebben dan zijn voorganger. Elke keer als journalisten vragen hoe onze premier ergens over denkt, verwijst hij naar het hoofdlijnenakkoord. Daarin staat wat de coalitiepartners hebben afgesproken en dat voert deze ambtenaar-premier keurig uit. Zijn grote baas in het parlement, Geert Wilders, ziet daar streng op toe.

De NSC, die ‘pal achter Oekraïne staat’, bleek opnieuw een flutpartij

Ulrich, de hoofdpersoon uit het boek van Musil, probeert bewust geen eigenschappen te hebben – noch persoonlijk, noch politiek. Hij wil iemand zijn die, niet gedefinieerd door een paar kenmerken, als het ware afstandelijk beschouwend naar zijn eigen leven kijkt en in het leven staat. Zonder eigenschappen houdt hij alle mogelijkheden open.

Zo zijn Rutte en Schoof niet. Zij zijn mannen met honger naar macht en aanzien, opportunistisch, zonder ideologie en met een zwak afgesteld moreel kompas. Dat is toch iets anders.

Afgelopen week leek onze premier ineens toch iets te vinden. In Brussel was hij, enigszins aangemoedigd door de VVD, akkoord gegaan met Europese leningen, zogeheten Eurobonds, zodat Europa zich kan wapenen tegen Rusland. Een week later stemde een meerderheid van de Tweede Kamer, inclusief drie regeringspartijen, daar opeens tegen. De NSC, die ‘pal achter Oekraïne staat’, bleek wederom een ongeloofwaardige flutpartij. Hoewel de geest na het zoveelste crisisberaad van Schoof zijn coalitie voorlopig weer even in de fles zit, is het de vraag hoe lang de premier zonder eigenschappen dit volhoudt.

In een interview met de Volkskrant zei hij ooit: ‘Ze weten allemaal dat die kaart in mijn binnenzak zit. Ik kan op elk moment stoppen.’ Van mij mag dat moment nu al aanbreken, maar anders zal het vast niet lang duren.

Gerelateerd