Column

Of het nu op de Trump Rally is waar linkse elites ervan worden beschuldigd criminele immigranten naar Amerika te halen om het land kapot te maken of wanneer ik op straat word uitgemaakt voor lhbtiq+-propagandist, ik moet vaak denken aan kerst 2012.
Mijn vader en ik vierden dat jaar kerst eerder, in de zomer. Hij nam mij mee naar een hotel op de Azoren, omdat hij had gelezen dat daar veel ufo-activiteit was. Mijn vader geloofde dat eind 2012 de Apocalyps zich zou voltrekken en dat we kerst niet zouden halen. De oude Maya-kalender zou op 22 december 2012 ophouden. De wereld zou onbewoonbaar worden door een aaneenschakeling van rampen.  Mijn vader had dat gelezen in tijdschriften en boeken die ook verhaalden dat 9/11 een inside job was, dat we dom werden gehouden door Bilderberg-elites en dat de piramides door oude beschavingen van andere planeten zijn gebouwd.
Dat begon al in 1990, ver voordat complotden­ken een nationale hobby werd. 
De waarheid was voor mijn vader een compleet ander begrip dan voor mij.
In de complotwereld hoeft kennis niet getoetst te worden door een academische wereld of door officiële instanties. Mijn vader leerde op een heel andere manier over de wereld.
Voor de complotdenker is iets waarachtig als het past binnen een groter verhaal, het oercomplot: de maatschappij wordt heimelijk bestierd door donkere krachten die ons dom willen houden. Alles wat dit wereldbeeld voedt of kracht bijzet, is voor de complotdenker interessant. Een puzzelstukje in het ontmaskeren van het grote bedrog. Zo kunnen onderwerpen die ogenschijnlijk niks met elkaar te maken hebben in één adem genoemd worden: ziekmakende zendmasten, de Bilderberg-groep, aliens en 9/11 als inside job.
Binnen complotdenken is niet de rede, maar een gevoel van wantrouwen de toetssteen voor waarachtigheid. Complotdenken is in die zin emotioneel.
Feiten, artikelen en wetenschappers die ik aanhaalde, hadden geen grip op mijn vader. Mijn ankers om de wereld te begrijpen, wantrouwde hij juist.
Als ik hem tegensprak, hadden we geen discussie, maar was ik naïef. Het hielp ook niet dat ik van die kortzichtige, linkse publieke omroep was, grapte hij.
Op het terras van een hotel op het eiland keken we omhoog. Mijn vader zag een ufo aan de pikzwarte hemel. Ik zag een ster. Was-ie bang, wilde ik weten, wetende dat dit voor hem zijn laatste vakantie zou zijn? ‘Het wordt geen pretje, jongen, straks.’ Hij doelde op de overstromingen, vulkaanuitbarstingen en stroomuitval als de Apocalyps zich zou voltrekken. Iedereen zou sterven of op drift raken.
Hij was verdrietig, maar vooral voor mij.
Zelf was hij ook wel nieuwsgierig, trots op wat hij had weten te ontcijferen. Niemand kon hem voor de gek houden.
En vond hij het echt erg dat de wereld zou vergaan?
‘Stelletje randdebielen dat ons bestuurt. Overal oorlog, het moet niet gekker worden.’ De wereld had dit lot verdiend.
Hij zei het met de lach van iemand die het laatst lacht. In zijn ogen fonkelde iets van zoete wraak.
Wat voor een rotplek moest de wereld wel niet geweest zijn voor hem, dacht ik. Wantrouwen was een effectief wapen tegen verdriet dat hij voelde bij een wereld op drift. En hoewel ik zijn verhalen nog steeds onzin vind, begin ik dat gevoel wel beter te begrijpen.

Samenleving