Elke keer dat ik naar een tijdelijke plek verhuisde met slechts een koffer vol lievelingsboeken en -onderbroeken, en het moment aanbrak dat al mijn andere spullen uit de opslag kwamen, dacht ik: laat maar. Houd maar, die troep en ballast, de blauwdruk van een mensenleven. Maar elke keer weer was ik te labbekakkerig om het allemaal uit te zoeken en leefde verder als slaaf van mijn verleden.

Bovenop de spullen die we zo in een offline bestaan vergaren, verzamelen we de laatste decennia met name online nogal wat. De hoeveelheid data die wereldwijd wordt gegenereerd, groeit explosief: van 2 zettabyte (oftewel 2.000.000.000.000.000.000.000 bytes) in 2010 naar 33 zettabyte in 2018 en een voorspelde 2000 zettabyte in 2035.

Het sluitstuk van de mens

En waar niemand de offline meuk wil hebben, zijn deze onlinegegevens juist extreem waardevol, zeker als je er slimme analyses op loslaat. Hoe beter de dataprocessing, hoe beter de concurrentiepositie en het bedrijfsresultaat. Het biedt de mogelijkheid klanten op maat gesneden entertainment, politiek, zorg of financiële producten aan te bieden.

Dat klinkt als iets dat óns gemak dient, maar feitelijk betekent dit het sluitstuk van de mens als op afstand bestuurbare consument. Hoe meer een bedrijf van jou weet – je adres, je etniciteit, je bestedingspatroon, je angsten, ziektes en geheimen – hoe gemakkelijker je te manipuleren bent.

De laatste hindernis die er nu nog ligt, is het vinden van een handzamere opslag voor die gigantische hoeveelheid data.

De partij die in de toekomst deze dataextractie en -distributie beheerst, is koning van alle wereldburgers. De laatste hindernis die er nu nog ligt, is het vinden van een handzamere opslag voor die gigantische hoeveelheid data. Overal op aarde zijn wetenschappers ermee bezig. Opslag op nanomagneten of chlooratomen: het zijn uitvindingen die recht uit The Matrix lijken te komen, maar het concept is redelijk simpel.

Er wordt gezocht naar een manier waarop men de online huisraad van een compleet gezin, of liever gezegd: van een heel land, in een luciferdoosje kan opslaan. Naast het monopolie op dataextractie is ook de huidige opslagmarkt alweer grotendeels in handen van hetzelfde kleine groepje techbedrijven.

De blunder van de eeuw

Dit onderwerp zou alle gesprekken moeten beheersen. Dat dit niet zo is, is de blunder van de eeuw om diverse redenen, waarvan ik er hier maar een paar kan noemen: eigenaarschap, private almacht en duistere verwevenheid.

De eerste twee hangen met elkaar samen. Onze persoonlijke data worden dag en nacht geoogst door dat handjevol tech-giganten, dat er, na analyse en in verbinding met andere data, enorme inzichten, innovaties en winsten mee genereert. Dat proces is onzichtbaar en oncontroleerbaar; de geweldige resultaten die het kan opleveren, gaan verloren voor de publieke zaak en dienen met name een selecte groep miljardairs. Die hebben inmiddels bijna vrij spel: de steenrijke tech-lobby heeft overheidsingrijpen vakkundig lamgelegd. In de lobby-documenten aan het Huis van Afgevaardigden in de VS komen daarbij de termen ‘privacy’, ‘belasting’ en ‘mededinging’ opvallend vaak voor.

Als mensenrechten niet meer relevant zijn, worden vijanden met geld bovendien nieuwe vrienden. Saoedi-Arabië (eens treffend de vader van IS genoemd) heeft miljardeninvesteringen in Silicon Valley en neemt deel aan het grootste venture capitalist-fonds ooit: Softbank Vision, dat zich met name op techbedrijven richt.

Dit debat moet alle voorpagina’s domineren: hoe kunnen burgers hun eigen data opeisen en voor veilige opslag van hun hersenspinsels zorgen? Voeren we dat debat niet, dan wordt een blauwdruk van ieders toekomst op afstand bepaald, en leven we voort als slaven van Big Tech.