Zimbabwe
Peter Hermes staat op het punt enkele dagen naar Zimbabwe te gaan, als hij tenminste het land binnenkomt. Tot 2006 was hij directeur van het Nederlands Instituut voor Zuidelijk Afrika en hij volgt de ontwikkelingen in Zimbabwe op de voet. De afgelopen jaren groeide hij uit tot een van de adviseurs van oppositieleider Morgan Tsvangirai.
Heeft u op dit moment regelmatig contact met Tsvangirai?
&#8216;We spreken zeer regelmatig met elkaar. Ik heb hem ook eerder aangeraden dat als het geweld zou toenemen en hij het land niet zou kunnen ontvluchten, hij naar de Nederlandse ambassade moest gaan.&#8217;
Waarom heeft Tsvangirai juist nu zijn toevlucht genomen tot de ambassade?
&#8216;Hij kreeg berichten, uit zeer betrouwbare bronnen, dat militairen naar hem op weg waren om hem te vermoorden. Hij kreeg te horen dat het echt verstandig was te vluchten.&#8217;
Maar waarom dan naar de Nederlandse ambassade en niet naar de Noorse of de Zweedse?
&#8216;De steun van de Nederlandse ambassade in Harare en van het ministerie van Buitenlandse Zaken, en de gesprekken met mij en anderen, hebben Tsvangirai het gevoel gegeven dat Nederland hem van alle westerse landen het minst is afgevallen.&#8217;
Hoezo afgevallen?
&#8216;Binnen zijn partij de MDC bestaat erg het gevoel dat ze door het Westen in de steek zijn gelaten, omdat ze nooit financiële steun kregen om campagne te voeren. In februari 2008, aan het begin van de verkiezingscampagne, was hij nog nagenoeg platzak. Uiteindelijk heeft hij van Zimbabwaanse financiers geld gekregen.&#8217;
Tsvangirai was even uit de ambassade voor een persconferentie en keerde daarna weer terug. Er zijn invallen geweest in zijn kantoor, kopstukken uit zijn partij zitten vast. Wat kan hij nog?
&#8216;Alles is van hem afgenomen. Hij had een gepantserde wagen, maar die is geconfisqueerd, evenals twee autobussen. Hij kan heel weinig nu. Tsvangirai heeft opgeroepen tot onderhandelingen over een overgangsregering.&#8217;
U zei eerder dat Tsvangirai als politiek leider zwak is. Waarom?
&#8216;Hij heeft zijn hart op de goede plaats, kan goed spreken in het openbaar, is oprecht begaan met de bevolking. Maar Morgan heeft al die jaren niet echt gewerkt aan het opbouwen van een achterban, er is geen echte beweging, dat is een zwak punt. Verder is hij diplomatiek soms onhandig, laat hij zich tegenover journalisten dingen ontvallen die hij beter niet had kunnen zeggen. Zo heeft hij openlijke kritiek geuit op de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki. Dat is in de Afrikaanse verhoudingen niet handig, ook al had hij gelijk dat het raar is dat Zuid-Afrika Mugabe blijft steunen. Mbeki heeft weinig waardering voor Tsvangirai, die vindt hem slecht en slap en niet intelligent genoeg.&#8217;
Heeft Mbeki gelijk?
&#8216;Mugabe is slimmer. Tsvangirai denkt nog steeds dat steun onder de bevolking doorslaggevend zal zijn, terwijl je al acht jaar ziet dat dat niet het geval is. En hij blijft maar vertrouwen in de rechtspraak, terwijl alle rechters zijn benoemd door Mugabe. Er is geen onafhankelijke rechtspraak in Zimbabwe.&#8217;
De afgelopen weken vielen veel doden. Hoe groot is de kans op een tweede massaslachting, zoals die in Matabeleland in de jaren tachtig?
&#8216;In Zimbabwe is een tweede Gukurahundi bezig. Dat betekent in het Shona &#8220;de vroege regen die het kaf van het koren wegwast voordat de lenteregens komen&#8221;. De mensen die het geweld nu organiseren, zijn dezelfde als toen. Ook nu is het nieuws nauwelijks boven water te krijgen. Naar mijn stellige overtuiging vallen er veel meer doden dan wat officieel wordt bevestigd. Mogelijk duizenden. We zijn op weg naar een stille genocide.&#8217;
Tsvangirai roept de Verenigde Naties en de Afrikaanse Unie op te hulp te komen.Verstandig?
&#8216;Het is goed te blijven benadrukken dat het nodig is, maar ik denk dat ze vooral met statements komen. De Veiligheidsraad zal niet veel verder gaan dan China en Rusland toelaten. Dat zal niet meer zijn dan een veroordeling van het geweld. En dan? Mugabe roept al jaren dat hij zich daarvan niets aantrekt. Het gênante is dat het Westen hierop geen antwoord heeft. Als het erop aankomt, is Zimbabwe niet interessant genoeg en moeten Afrikanen hun eigen problemen oplossen.&#8217;

‘Stille genocide’