<div class="lead">
Zijn mediaplannen naïef? Nee, vond Sander Dekker. Het moest eens uit zijn met dat &#8216;krampachtig willen vasthouden aan hoe het vroeger was.&#8217; Sorry, Sander: dat huiswerk moet over.
</div>
Het was zijn perschef Karin van Eerde die staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het najaar van 2014 op een lumineus idee bracht: als hij zijn nota over de toekomst van het omroepbestel ging presenteren, moest hij dat niet doen in Nieuwspoort of een onopvallend zaaltje op het departement. Het moest een event worden. Dekker mocht best provoceren. Dus viel de keus op de Norderney, het schip van de oude radiopiraat Veronica, dat tegenwoordig ligt afgemeerd aan de NDSM-pier in Amsterdam.
In het vooronder van de voormalige zeezender hadden zo’n beetje alle Hilversumse bobo’s zich verzameld: Henk Hagoort en Shula Rijxman van de NPO, Jan de Jong van de NOS, Paul Römer van de NTR, Lennart van der Meulen van de VPRO, Jan Slagter van Omroep Max. De liberale staatssecretaris betoogde dat hij net zo’n rebel was als piraten-dj’s als Rob Out en Lex Harding en de oprichters van RTL. Het vermolmde omroepbestel moest worden opengebroken. De zuilen hielden elkaar in een wurggreep. Alles wat ze aan vernieuwing deden, was too little and too late. Daarom moest de positie van koepel NPO worden versterkt. Sommige programma’s konden de omroepen beter aan de commerciëlen overlaten. In de toekomst moest van elke documentaire of reportage kunnen worden uitgelegd waarom de belastingbetaler voor de kosten moest opdraaien. Voor pure amusementsprogramma’s als Animal Crackers en Bananasplit was geen plaats meer.
<q class="pull-left">Slagter vergeleek Dekker voorzichtig met Berlusconi, de Italiaanse premier die de publieke omroep aan banden had gelegd.</q>
Ik was er die maandagochtend bij en volgde de gebeurtenissen gefascineerd. Bijna niemand durfde Dekker in zijn gezicht te zeggen dat zijn ideeën niet welkom waren. Achterin stonden Van der Meulen en Slagter afkeurend te mompelen. Pas toen de staatssecretaris vertrokken was, stonden de omroepbonzen de in groten getale aanwezige radio- en tv-verslaggevers te woord. Ze lieten niets heel van het plan om de zuilen van hun amusementsprogramma’s te beroven. Slagter vergeleek Dekker voorzichtig met Berlusconi, de Italiaanse premier die de publieke omroep aan banden had gelegd. Ed Nijpels, oud-VVD-leider en nu voorzitter van AVRO-TROS, voorspelde een paar dagen later dat bij de zuilen nog alleen chagrijnige programma’s zouden overblijven. Hij riep de PvdA op zijn onstuimige partijgenoot tot de orde te roepen.
Dat najaar interviewde ik Dekker in de Hoftoren, het domicilie van het ministerie van OCW. Hij zei dat hij niet uit was op een guerrillaoorlog met Hagoort, De Jong, Van der Meulen en Slagter. Het verzet tegen zijn plan deed hij af met de constatering: ‘In Hilversum hebben ze snel last van lange tenen.’ Naïef vond hij zichzelf niet. Het was hem heus wel opgevallen dat de omroepbestuurders achter zijn rug om aan het lobbyen waren tegen zijn voornemens. Dekker: ‘Ik zie de Hilversumse omroepbazen vaker op het Binnenhof rondlopen dan dat ze zich bezighouden met het maken van programma’s.’ Hij had zich voorgenomen niet te zwichten voor de ‘mastodonten die krampachtig willen vasthouden aan hoe het vroeger was’: ‘Ik ga er van uit dat de Tweede Kamerleden zelfstandig zullen oordelen.’
Over de Eerste Kamer hebben we het tijdens ons gesprek niet gehad.
Inmiddels is de afloop bekend. In oktober 2015 stemde de Tweede Kamer voor de nieuwe Mediawet. Alleen PVV en SP waren tegen. De lobby tegen Dekker had zich toen al verplaatst naar de overkant van het Binnenhof. Slagter schakelde juristen in die bedachten dat versterking van de positie van de NPO in strijd was met artikel 7 van de Grondwet en artikel 10 van het Europees verdrag voor de Rechten van de Mens. De pluriformiteit van het omroepbestel zou namelijk gevaar lopen. ‘Het wordt hier Noord-Korea met deze wet,’ zei de alleenheerser over Omroep Max met enig gevoel voor overdrijving.
VPRO-directeur Van der Meulen greep zijn nieuwjaarsreceptie aan om de benoeming van VVD’er Bruno Bruins tot voorzitter van de Raad van Toezicht van de NPO aan de kaak te stellen. Vriendjespolitiek was het. Sander Dekker deed hem niet aan Berlusconi of Kim Jong-un denken maar wel aan de nieuwe rechtse regering van Polen. Hun argumenten vielen in de smaak bij senatoren als Joop Atsma van het CDA (als Tweede Kamerlid al grote vriend van de kijkers naar programma’s als Lingo), Esther-Mirjam Sent van de PvdA (die vindt dat amusement wel degelijk tot volksverheffing kan leiden) en bejaardenleider Jan Nagel (in zijn VARA-tijd bedenker van de sandwichformule die voorschrijft dat informatie moet worden afgewisseld met amusement, omdat anders de gewone man afhaakt). Een meerderheid van de Eerste Kamer oordeelde dat de plannen van Dekker te centralistisch zijn en de pluriformiteit niet voldoende waarborgen. De behandeling van de nieuwe Mediawet werd opgeschort. De liberale staatssecretaris moet zijn huiswerk overdoen.
Sander Dekker noemt zichzelf niet naïef. Maar hij onderschatte schromelijk de banden die tussen de omroepverenigingen en politieke partijen als de PvdA, het CDA en 50Plus bestaan.

Gerelateerd