<div class="lead">
Ondanks de belofte van Rutte en Samsom om bruggen te bouwen, is de tweedeling in de samenleving alleen maar toegenomen. En nu wil elke politieke partij de kloof dichten.
</div>
Wat een prachtige volzinnen had Diederik Samsom geschreven voor de inleiding van het <a href="http://www.parlement.com/9291000/d/regeerakkoord2012.pdf" target="_blank">regeerakkoord</a> van het kabinet dat VVD en PvdA in het najaar van 2012 vormden. Liberalen en sociaaldemocraten deelden een onverwoestbaar geloof in de toekomst en een rotsvast vertrouwen in wat Nederlanders samen voor elkaar konden krijgen. Ze wilden zich niet laten verlammen door onderlinge verschillen of het saboteren van de plannen van de ander maar zochten inspiratie ‘in wat ons bindt.’ Het tweede kabinet-Rutte ging bruggen slaan tussen Den Haag en de samenleving, tussen de grote steden en de provincie, tussen rijk en arm en jong en oud. Tussen hoog- en laagopgeleiden. Op de persconferentie waar Rutte en Samsom samen het regeerakkoord presenteerden, werd tot verbazing van de journalisten een levensgrote afbeelding van een brug geprojecteerd. Het was de Uyllanderbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal.
Vier jaar nadat de gezworen tegenstanders VVD en PvdA elkaar in de armen vielen, velt de parlementaire pers een mild oordeel over het blauw-rode monsterverbond (zie <a href="https://www.vn.nl/rutte-twee-max-op-vrijdag/" target="_blank">mijn column</a> van 15 juli). Door behendig te laveren overleefde de coalitie aanvaringen over de verhuurdersheffing, de beperking van de vrije artsenkeuze en de bed-bad-broodregeling voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Rutte II lijkt het eerste kabinet sinds 1998 te worden dat zijn periode volmaakt (alle kabinetten-Balkenende sneuvelden voortijdig, het eerste kabinet-Rutte verloor al na anderhalf jaar de gedoogsteun van de PVV).
Maar zullen de liberalen en sociaaldemocraten de geschiedenisboeken ingaan als bruggenbouwers die de toenemende tegenstellingen in Nederland hebben doorbroken? Dat valt te betwijfelen. Het wemelt van de rapporten die op het tegendeel wijzen. Hoog- en laagopgeleiden zijn mentaal uit elkaar gegroeid, waarschuwden het Sociaal en Cultureel Planbureau en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in 2014. Hun gezamenlijke publicatie kreeg dan ook de titel Gescheiden werelden? mee.
Bij de VVD, maar vooral de PvdA, kwam ook het verslag De Staat van het Onderwijs van de Onderwijsinspectie hard aan. Daaruit bleek dat van de lang gekoesterde wens om via het onderwijs meer gelijkheid tot stand te brengen weinig terecht was gekomen. Kinderen van rijke ouders brachten het verder dan leerlingen uit een armlastig milieu: ‘Er waren altijd al verschillen in kansen, maar de verschillen worden de laatste jaren groter. Daar schrok ik van,’ meldde Inspecteur-generaal Monique Vogelzang.
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/bang-boos-en-afgehaakt-in-almere-haven-na-fortuyn/" class="article-embed article-embed--right">Lees ookBang, boos en afgehaakt in Almere25 mei 2016</a>
In VN van 28 mei van dit jaar <a href="https://www.vn.nl/bang-boos-en-afgehaakt-in-almere-haven-na-fortuyn/" target="_blank">signaleerde</a> SCP-directeur Kim Putters dat niet alleen de kloof tussen lager en hoger opgeleiden is toegenomen, maar ook de etnische tegenstellingen zijn gegroeid. Hij maakte zich zorgen over de honderdduizenden Nederlanders die in armoede leven en geen geld overhouden voor een schoolreisje of het lidmaatschap van een sportclub voor hun kinderen. ‘Ik heb tegen het kabinet gezegd: wat jullie bereikt hebben, is voor hen onvoldoende. Het lot van de langdurig werklozen staat niet hoog genoeg op de politieke agenda en dat zeg ik met pijn in het hart.’ Rutte en Asscher hadden veel goedbedoelde beleidsmaatregelen genomen, voegde Putters daaraan toe. Alleen hadden die weinig effect gesorteerd: ‘Het beeld dat dit kabinet meer verbinding in de samenleving tot stand zou brengen, heeft niet beklijfd.’
Maar misschien waren Mark Rutte en Diederik Samsom hun tijd alleen te ver vooruit. Met nieuwe verkiezingen in zicht lijken afgezien van Geert Wilders alle partijleiders zich te willen profileren als geboren bruggenbouwer. D66-leider Alexander Pechtold wil de tegenstelling op de arbeidsmarkt tussen flexwerkers en werknemers met een vast contract doorbreken. Jesse Klaver van GroenLinks heeft aangekondigd de tweedeling in de samenleving te lijf te zullen gaan. De hoogleraar klassieke talen aan de Universiteit van Amsterdam, de moslimmoeder uit Rotterdam en de bouwvakker uit Venlo hebben volgens hem dezelfde belangen: ‘Die mensen moet je met elkaar verbinden’. SP’er Emile Roemer wil de gapende kloof dichten ‘tussen degene die goed voor zichzelf zorgt en de rest van de bevolking’: ‘Dat is onze inzet voor de verkiezingen’. Gert-Jan Segers zei bij zijn aantreden als lijsttrekker van de ChristenUnie: ‘We zullen inzetten op nieuwe solidariteit, die oud en jong weer verbindt’. En ook Sybrand Buma wijdde zijn speech op het CDA-congres in Utrecht aan het onderwerp ‘de tweedeling’. Hij ergerde zich aan een land waarin iedereen boos is op iedereen en keerde zich tegen de gepolariseerde discussie over het vluchtelingenbeleid, de integratie en Zwarte Piet: ‘Het knaagt dat onze samenleving blijkbaar niet meer het vermogen heeft om bruggen te slaan.’ VVD en PvdA zeiden wel dat ze de tegenstellingen in de samenleving wilden overbruggen maar hadden het niet gedaan. Buma was dat wel van plan.
Geen idee met welke partijen Mark Rutte in 2017 zijn derde kabinet gaat vormen maar ik weet al een motto voor het volgende regeerakkoord: ‘Nóg meer bruggen slaan’.

Gerelateerd