<div class="lead">
Het gesprek van de dag, volgens de redactie: het Oekraïnereferendum is níet uit onvrede over de EU afgeschoten. De woede tegen Brussel lijkt mee te vallen.
</div>
Terwijl Mark Rutte nog altijd aan bekokstoven is wat hij met de uitkomst van het Oekraïnereferendum moet, weten we nu waaróm mensen &#8216;nee&#8217; hebben gestemd. Wat blijkt: het was geen stem tegen de Europese Unie in het algemeen. Mensen stemden tegen het associatieverdrag uit wantrouwen over samenwerking met Oekraïne vanwege de corruptie daar, of uit angst dat het associatieverdrag een stap was in het toetredingsproces van Oekraïne tot de EU. <a href="http://www.trouw.nl/tr/nl/39682/nbsp/article/detail/4417461/2016/11/18/Tegenstem-bij-referendum-was-niet-anti-EU.dhtml" target="_blank">Dat blijkt</a>, schrijft Trouw, uit onderzoek van het Nationaal Referendum Onderzoek dat vandaag verschijnt.
Het referendum dient dus minder als presenteerblaadje van de onderbuik dan gedacht. Mensen stemden daadwerkelijk on topic, met Oekraïne als leidraad. Hoe onbegrijpelijk het associatieverdrag ook was, dát was wat de rode potloodjes over het papier deed glijden. Niet de afkeer van Brussel.
Na &#8216;Oekraïne&#8217;, en zeker na Brexit, zaten referenda in progressieve kringen in het verdomhoekje. <a href="https://www.vn.nl/hoe-d66-referendum-klauwen-populisten-probeert-redden/" target="_blank">Vol afschuw</a> halen D66-politici hun handen van het raadgevend referendum af en ook onze Ko Colijn is vurig tegen. &#8216;<a href="https://www.vn.nl/de-wereld-12/" target="_blank">Moge al die referenda in de vuilnisbak eindigen</a>&#8216;, schreef hij in oktober in een column die vrijwel viral ging: &#8216;We hebben van het Oekraïnereferendum in ons land geleerd dat het middel aantrekkelijk is voor charlatans die iets kleins en onbegrijpelijks (associatieakkoord) aangrijpen om iets groots en begrijpelijks (Nederland is deel van Europa) te vergiftigen.&#8217;
Ook ik knikte hard mee. Je móet mensen niet de kans geven hun sluimerende onvrede over grootse zaken te kanaliseren naar zo&#8217;n specifiek onderwerp waar niet wij Nederlanders, maar alleen de bevolking van Oekraïne de gevolgen van zal voelen. Dat leidt alleen maar tot teleurstelling, dacht ik &#8211; dan wel omdat er geen gehoor wordt gegeven aan de uitkomst van deze raadpleging, dan wel omdat het niet-associëren van Oekraïne &#8216;Brussel&#8217; niet zal indammen. &#8216;Nee&#8217; of niet, Nederland blijft deel van Europa. &#8216;Oekraïne&#8217; was géén Nexitreferendum.
Maar nu blijkt dus dat ook helemaal niet en masse zo geïnterpreteerd is. De EU tegenwerken was voor slechts 7,5 procent van de tegenstemmers het motief, en ook andere thema&#8217;s die centraal stonden in de nee-campagne (militaire samenwerking met Oekraïne, visumliberalisatie voor Oekraïners) waren nauwelijks van belang. &#8216;Het lijkt er sterk op dat de kiezer oprecht heeft geprobeerd om de vraag op het stemformulier te beantwoorden,&#8217; concludeert onderzoeker Kristof Jacobs in Trouw. 

Dat de kiezer serieus genomen moet worden spreekt voor zich, dat zouden we niet meer hoeven te benadrukken. Maar dat de kiezer voor de feiten ging en niet voor het verhaal, hebben we al een tijdje niet meer gehoord. De échte les van &#8216;Oekraïne&#8217;: laten we niet zo hard van stapel lopen. Het valt wel mee met de macht van de onderbuik.

Gerelateerd