<div class="wpg-element lead-bold">
Tweeëntwintig Hells Angels mogen niet door het OM worden vervolgd. Dat bepaalde de Amsterdamse rechtbank op 20 december 2007. Met dit vervroegde vonnis is eind gekomen aan een jarenlang prestigieus strafonderzoek met als einddoel de Hells Angels als vereniging te verbieden. 
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Het OM heeft op ‘ernstige, grootschalige en herhaaldelijk malen’ de rechten van de verdachten en hun verdediging geschonden, oordeelden de rechters.
Het is een vette streep door de rekening van justitie. Vanaf 2000 probeerde de overheid de Hells Angels aan te pakken als criminele organisatie. Justitie verdacht hen van drugs- en wapenhandel en geweldpleging. Zelfs leken clubleden betrokken bij moorden. Na zeven jaar intensief speuren was het op 29 oktober zover. Leden van de verschillende afdelingen van de motorclub moesten zich verantwoorden voor de Amsterdamse rechtbank. Het OM kondigde het proces met veel tromgeroffel aan, nu drie maande later is er weinig over van deze euforie bij justitie. 
Vanaf het begin van de rechtszittingen ging het mis. Het ging nauwelijks over de ten laste gelegde feiten, maar bij de verdediging rees vooral het vermoeden dat het OM zich had bezondigd aan een blinde scoringsdrift om de Angels achter de tralies te krijgen. Advocaat Nico Meijering had ontdekt dat de politie enkele van zijn gesprekken met zijn cliënt in 2007 niet alleen had afgeluisterd, maar ook ten onrechte had uitgewerkt en bewaard. Volgens de wet heeft een verdachte recht om ongestoord met zijn advocaat te praten. Als die gesprekken door de politie toch worden afgeluisterd, moet de rechercheur hierover contact opnemen met de officier van justitie. Die moet vaststellen of het hier gaat om een gesprek dat valt onder het verschoningsrecht van de advocaat. Is dit het geval, dan moet het proces verbaal met de informatie uit het afgeluisterde telefoongesprek worden vernietigd. Die vernietiging moet schriftelijk worden vastgelegd. 
De huidige zaaksofficier Michel Zwinkels had voor de gevonden gesprekken van Meijering direct zijn excuses aangeboden. Maar zo vroeg de strafpleiter zich af: Is het bij het afluisteren en bewaren van deze gemelde gesprekken gebleven? Wat is er eerder eigenlijk gebeurd in dit onderzoek dat zeven jaar in beslag nam? Ook de rechtbank wilde over deze kwestie opheldering van het OM. En die kwam. 
Uit verhoren van de betrokken politiemensen werd duidelijk dat tegen alle regels in vanaf 2004 gesprekken met geheimhouders (lees advocaten) bij de politie waren bewaard. Eerst digitaal – toen kon zelfs ook de CIE deze gesprekken lezen. Later werd de informatie uitgeprint en in een klapper gestopt. Die klapper met verbalen stond in een kast bij de politie. Om hoeveel gesprekken het ging kon achteraf niet meer worden vastgesteld. Wél vertelde de politie dat de deur van deze kast gedurende de werkuren openstond. Alle leden van het opsporingsteam konden daardoor bij deze gevoelige informatie. Ook bleek tijdens de rechtszittingen dat de politieleiding het OM meermalen op deze ongewenste situatie had gewezen. 
Pas na de zomervakantie van 2006 kwam er ‘een omslag’ bij het OM. Het parket had ‘kruisjes en krulletjes’ geplaatst op de verbalen in de klapper. Een kruisje betekende dat de informatie moest worden vernietigd. Maar het bijbehorende bevel tot vernietiging van of het verslag ervan kon de officier van justitie niet terugvinden. Bovendien werd vastgesteld dat de gewraakte stukken waren gebruikt bij aanvragen bij de rechter-commissaris om de Hells Angels te mogen afluisteren of ze stelselmatig te observeren. Zwinkels voorganger, officier van justitie Ger Oldekamp, kon zich desgevraagd echter van dit alles niets herinneren. Toch verklaarde hij dat het Angel-onderzoek zich vanaf het begin tot januari 2007 onder zijn leiding plaatsvond. Maar zelfs de gemelde ‘kruisjes en krulletjes’ waren hem een raadsel. Hij had geen idee wie die zou hebben gezet.
Rechters houden er niet van als officieren zaken achterhouden in het procesdossier. Die houding van het OM gaf geen pas, vond de rechtbank. Maar het bleef niet bij een tik op de vingers, de officieren kregen een heuse draai om hun oren. Want uit hun gedrag in de rechtszaal bleek dat het OM kennelijk niet inzag dat men niet alleen een loopje heeft genomen met de rechten van de verdachte Hells Angels en hun raadslieden. De rechtbank in zijn vonnis: ‘Deze kwestie stijgt uit boven schending van de individuele rechtsbelangen van een verdachte’. Wat in deze zaak is gebeurd ‘raakt het vertrouwen in de rechtspleging in zijn geheel’. De rechtbank peperde het de aanklagers nog maar eens in: het gaat niet om waarheidsvinding alleen, verdachten moeten een eerlijk proces krijgen. ‘Het verschoningsrecht van een advocaat is van essentieel belang voor het contact tussen advocaat en cliënt.’. En: ‘ Een goed functionerende verdediging is mede bepalend voor de kwaliteit van de rechtspleging.’
De rechtbank legt met dit vonnis de vinger op de zere wonde. Eerder al sloeg het College Bescherming Persoonsgegevens alarm over het niet vernietigen van geheimhoudersgesprekken.
Het OM heeft inmiddels aangekondigd in hoger beroep te gaan. Ondertussen zal via een eveneens aangekondigd zelfonderzoek worden nagegaan of er sprake is van een structureel probleem met de geheimhoudersgesprekken of dat het gaat om fouten van individuen.
</div>

Harry Lensink

Gerelateerd