Media
Dankzij internet, het kan niemand zijn ontgaan, rukt de amateurcriticus op. Geldt in de oude media het beoordelen van restaurant, film of literatuur als een heus vak, tegenwoordig kan iedere burger met een toetsenbord zijn mening deponeren op het wereldwijde web &#8211; al dan niet anoniem.
Professionele critici halen nogal de neus op voor hun onbezoldigde tegenvoeters. Terwijl daar welbeschouwd weinig reden toe is.
Pikant in dit verband is het onderzoek naar boekrecensies van de Harvard Business School, waarover de Britse krant The Guardian vorige week berichtte. In What Makes a Critic Tick? worden kritieken van honderd non-fictietitels in veertig belangrijke Engelstalige kranten vergeleken met die op amazon.com. Conclusie: de oordelen van amateur en broodschrijver ontlopen elkaar nauwelijks.
Beide groepen bleken het grosso modo met elkaar eens te zijn over de kwaliteit van een boek (al zijn recensies op amazon onbetrouwbaar omdat de auteur vrienden kan inschakelen voor positieve kritieken). Het enige echte verschil: beroepscritici stonden minder open voor debutanten, bleken eerder geneigd auteurs te loven die ze kennen, die elders in de pers al volop aandacht kregen of prijzen wonnen.
Het deed me denken aan dat befaamde onderzoek naar de betrouwbaarheid van Wikipedia, uit 2005. Volgens het wetenschappelijk tijdschrift Nature zou die vrijwel even &#8216;accuraat&#8217; zijn als de eerbiedwaardige Encyclopaedia Britannica.
De vraag dringt zich op: zou de situatie in het Nederlandse taalgebied heel anders zijn? Dat is voor zover ik weet nooit systematisch onderzocht. Ik ken alleen een lang essay over (literaire) internetkritiek van de Nijmeegse hoogleraar letterkunde Jos Joosten uit 2010. Daarin wijdde hij ook enkele alinea&#8217;s aan beoordelingen op sites als amazon.com en bol.com. Volgens Joosten zijn zulke kritieken niet meer dan &#8216;dienstverlening&#8217;. Met &#8216;enig autonoom artistiek ideaal&#8217; hebben ze niets van doen. Commercieel zijn ze van belang en &#8216;zonder twijfel invloedrijk&#8217;, schreef hij, maar het gaat hier hooguit om &#8216;economisch kapitaal&#8217;. Aanzien in de echte wereld geniet dit soort internetkritiek niet.
Dat klopt natuurlijk, maar het klinkt ook wat zuinig. Zelf mag ik graag lezen wat Johannes van Dam te zeggen heeft over een pas geopend restaurant. Even graag scan ik de bezoekersrecensies op iens.nl.
Dat Arie Storm de nieuwe roman van Sipko Melissen in Het Parool vijf sterren toebedeelt, knoop ik in de oren. Mochten amateurcritici op internet het betreffende boek verveeld terzijde schuiven, dan onthoud ik dat ook.
Recensiedemocratie is even wennen. Maar eerlijk gezegd zou ik niet meer zonder willen.
elma.drayer@vn.nl

Gerelateerd