Het herdrukken van Menno ter Braaks brochure Het nationaalsocialisme als rancuneleer uit 1937 vraagt erom te worden vergeleken met de boosheid of rancune die zich nu in Europa op grote schaal een uitweg zoekt in populistische partijen en demonstraties. Er zijn zo’n tachtig jaar voorbij gegaan waarin dat nationaalsocialisme voor een wereldoorlog heeft gezorgd en voor zes miljoen joodse doden. Er heeft daarna een Koude Oorlog gewoed die, na een tijdje rust, weer is teruggekeerd. Vanaf het midden van de jaren zestig was niet de rancune maar de verbeelding een jaar of tien aan de macht. Ondertussen kwam er een einde aan de oorlog in Vietnam, maar ontstond in de jaren tachtig de oorlog in Joegoslavië. De val van de muur in 1989 bracht een kleine tien jaar euforie over de triomf van de liberale democratie, maar die werd verstoord door het religieuze ressentiment dat zich uitte in de aanslagen van Al Qaida en de oorlogen in Koeweit, Irak en Afghanistan. Het islamitsch fundamentalisme...