Volksverhalen
&#8216;Borsten!&#8217; roept mijn dochter van bijna twee, ze wijst op mij en vervolgens op een plaatje van een figuratief naakt met twee kogelronde exemplaren. Dan slaat ze haar hand op haar eigen borst en kijkt me vragend aan. De taak van een ouder is het leven uit te leggen, en het moment om aan de serieuze dingen te beginnen komt eerder dan je denkt.
Een geijkte manier om kinderen zoetjesaan kennis te laten maken met de realiteit van het volwassen bestaan is het vertellen van verhalen. De Vlaamse antropologe en jeugdboekenauteur Marita de Sterck verzamelde volksverhalen uit de hele wereld &#8216;die van meisjes vrouwen maken&#8217;, en bundelde deze in Bloei. De initiatievertellingen dienen allemaal één doel: meisjes voorbereiden op wat hun in het leven als vrouw te wachten staat. Vaste thema&#8217;s zijn liefde en dood, transformatie van jeugd naar volwassenheid, seks en vruchtbaarheid.
De archetypische Assepoester en Sneeuwwitje zijn soms duidelijk te herkennen, maar de meeste verhalen gaan verder dan een kuise kus van een prins. Een meisje wordt ?&#8217;s nachts verkracht door een roze dolfijn die zichzelf in een man veranderd heeft, een mooi meisje wordt door haar lelijke, jaloerse stiefzuster vermoord en eindigt gevild als een trommelvel, er groeien penissen aan bomen, een vader trouwt en slaapt met zijn dochter, de Indiase Krishna brengt een stroom herderinnetjes in seksuele vervoering.
Rode draad is het veeleisende meisje dat verlangt naar een perfecte man en eindigt met een slang of een leeuw die zichzelf voor de gelegenheid heeft omgetoverd tot een knappe jongeling. Zodra het huwelijk is bezegeld, verandert haar echtgenoot terug om haar te verslinden.
Opvallend is de hoeveelheid mannen die zich ontpopt tot een dier. Deze verhalen verbeelden de oerpreoccupatie van de vrouw: de perfecte man mag dan niet bestaan, kies je levensgezel wel met zorg, mannen zijn vaak niet wat ze in eerste instantie lijken te zijn. Tips om een goed exemplaar te herkennen zijn soms uitermate expliciet. Bijvoorbeeld: bekijk een man goed als hij baadt, dan zie je of hij jou in bed kan verwennen (Suriname).
Er staat ook een aantal Europese verhalen in. Niet minder gruwelijk (meisjeshoofden worden afgehakt, kelen doorgesneden, lichaamsdelen drijven in een bad met bloed) maar nauwelijks seksueel getint. Hier helpt een dapper meisje haar belagers vakkundig om zeep.
Verhalen bieden jonge mensen groeikansen, aldus De Sterck. Ze laat een psychiater aan het woord die uitlegt dat dit soort verhalen jonge mensen op een suggestieve manier met de dingen des levens in contact brengt. Door de meerduidigheid en gelaagdheid haalt een ieder eruit wat hij aankan.
Los van de vraag of je deze verhalen aan je kinderen voorschotelt, biedt de bundel een relativerend perspectief op westerse houding ten aanzien van seksualiteit. Stel dat je als kind hoorde over een penis zo groot dat vrouwen erop konden schommelen. Of hoe de eerste man ontdekt hoe hij moet vrijen: door zijn penis te stoppen in een plekje &#8216;ronder dan haar mond, liever dan haar ogen, mooier dan haar oren, en zachter dan haar neusgaten&#8217;. Dan zou je leren dat seks, naast potentieel gevaar, ook een bron van plezier en genot kan zijn &#8211; een les die in ons sprookjesarsenaal ver te zoeken is.
Marita de Sterck
Bloei
Meulenhoff/Manteau
296 p., € 22,50

Marte Kaan

Gerelateerd