Nieuwssatire / PowNews
Job Cohen kijkt niet blij. In de Tweede Kamer is hij de roze microfoon van PowNews vaak onbekommerd tegemoet getreden. Maar op werkbezoek in Utrecht &#8211; &#8216;het Pyongyang aan de Vecht&#8217;, aldus PowNews, waar &#8216;de trots van de PvdA, burgemeester &#8220;Faleid&#8221; Wolfsen zijn gloriejaren beleeft&#8217; &#8211; ziet Cohen de bui al hangen. Trekt hij een keer de wijken in, wordt hij gestalkt door Rutger Castricum die de kijkers likkebaardend saillante televisie belooft.
Dan weet je: geen detail dat de PvdA kan neerzetten als een softe, zwalkende partij van allochtonen en van profiteurs die nooit ten val zullen komen, zal achterwege blijven. 
Eerste shot: Cohen hobbelt achter een moslima in het zwart aan. 
Eerste vraag: over het disfunctioneren van Wolfsen. Cohen zwetst eromheen. 
Als Castricum vervolgens in een cafetaria een vrouw spot die haar vijftigste verjaardag viert, sleept hij Cohen ernaartoe &#8211; als domper op de feestvreugde. De camera zoomt in op de PvdA-leider die geforceerd glimlachend zegt: &#8216;Dus u zit hier een beetje uw verjaardag te vieren.&#8217; Missie geslaagd: Cohen neergezet als regent die niet kan lullen met het volk.
Daarna helpt het toeval PowNews een handje: op de chauffeursstoel van de rode PvdA-bus staat een enorme tas met daarop in grote witte letters: WOUTER. Tot overmaat van ramp verschijnt partijvoorzitter Hans Spekman in een opvallend mottige, grof gebreide slobbertrui. &#8216;Een juweeltje!&#8217; roept Castricum verrukt. Van een afstand wordt de rokende Spekman gefilmd, in die te korte, te wijd uitlopende vuurrode trui. Als hij z&#8217;n peuk uitdooft, brengt het liedje dat erbij uitgezocht is een politieke waarschuwing: &#8216;Als het vuur gedoofd is, dan komen de wolven.&#8217;
Onvervalst PowNews. Satire met een rijk palet aan ironie, malicieuze vragen, boude verbale overvallen, oog voor situatiekomedie, slim gebruik van toeval, lullige, sarcastische opmerkingen, liefst kwetsende bemoeienis met iemands uiterlijk, directe verwijten en gemene insinuaties die in verlegenheid brengen. Dit alles afgemaakt met muziek vol duidelijke teksten die haaks staan op het afgebeelde of juist perfect erbij passen, maar via een te montere of juist sombere melodie absurde contrasten benadrukt.
De kijker vraagt zich wellicht af wat hij gezien heeft: een montage die de werkelijkheid cynisch misvormt of, dankzij de ironie, een glimp van een werkelijkheid die het NOS Journaal niet haalt? Waarschijnlijk allebei: de misvorming is vaak een hyperbool die zwakke plekken blootlegt, pretenties doorprikt, debunkt. Ironie schept afstand, zet op het verkeerde been, ontmaskert &#8211; als het goed is genadeloos. 
In de film, in de literatuur is de ironie geliefd als vehikel voor ernstige materie; het tragische wordt draaglijk door het komische, het cynische tart de verbeelding, het absurde verzoent met het menselijk tekort. Maar werkt dit ook bij een nieuwsprogramma dat ronduit hufterig heet te zijn? En is de onbeschofte satire van PowNews typisch &#8216;rechts&#8217;?
Dollen rond de moskee
Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de nieuwe omroep PowNed het &#8216;rechtse gat&#8217; bij de publieke omroep zou vullen: populistische televisie voor de &#8216;reaguurders&#8217; van GeenStijl. Maar PowNed &#8211; en zeker de actualiteitenrubriek PowNews &#8211; blijkt te dwars en te vernieuwend om braaf te voldoen aan de bedachte niche. Rechts? Scherpe humor kent geen politieke kleur. Of het onderwerp van spot links of rechts mag heten, goede humor valt in de smaak bij een breed publiek. Goede humor verpulvert stereotypen en is de rechtlijnige denker te slim af.
Veel items in PowNews zijn ingegeven door rechtspopulistisch wantrouwen: de multiculturele samenleving wordt bespot, politieke correctheid gesloopt. Niets was zo schadelijk voor het heilige aureool van de positieve discriminatie als PowNews&#8217; primeur over allochtonenquota bij de publieke omroep. Dat resulteerde in het feuilleton Een neger omdat het moet. Maar waarom zou PowNews&#8217; benadering (op straat speuren naar de Surinaamse medemens) minder deugdelijk zijn dan de door de diversiteitsideologen moreel superieur verklaarde selectie op afkomst en huidskleur? PowNews laat zien dat linkse hypocrisie in niets verschilt van rechtse. Demagogen en zelfingenomen types zijn overal en altijd lachwekkend. 
Waar andere omroepen zoete of eerbiedig bezorgde items over multiculturele kwesties brengen, trekt PowNews het land in om even gretig met Marokkaanse hangjeugd en theedrinkende grootvaders rond de moskee te dollen, als met de Friese jongens op het ijs: &#8216;Zo, stelletje simpele boeren!&#8217; Bij een demonstratie voor de boerka slaat PowNews twee vliegen in één klap door zowel de fanatieke agressie van moslimmannen te tonen als het gemak waarmee de politie zich daaraan conformeert. Maar even vilein wordt de discriminerende autochtoon in beeld gebracht.
Naar aanleiding van het meldpunt van de PVV voor overlastgevende Oost-Europeanen, toont PowNews een kwieke Poolse ambassadeur die uitmuntend Nederlands spreekt. Ook ontfutselt de roze microfoon PVV-Kamerlid Ino van den Besselaar een welhaast freudiaanse verspreking. Op de vraag of dat meldpunt geen historische parallellen oproept, antwoordt hij: &#8216;Nee, dan zou dat iedere keer zo zijn als we iets doen.&#8217; Met andere woorden: de PVV vervalt altijd in fascisme &#8211; oei. Heeft PowNews weer op film staan.
Is er nog geneukt?
Niet rechts, niet links, maar agressief brutaal. Bij de presentatie van Pechtolds boek over Henk en Ingrid benadert Powjanneke elke man met: &#8216;U bent Henk.&#8217; &#8216;Nee,&#8217; zegt een rare vent, &#8216;ik ben Aegeus.&#8217; &#8216;Nee, u bent Henk.&#8217; &#8216;Nee, Aegeus.&#8217; &#8216;Nee, Henk.&#8217; Ineens staan PVV én D66 voor schut.
PowNews stoot sommige kijkers voluit tegen de borst. Maar in de anderhalf jaar dat de actualiteitenrubriek bestaat en bekritiseerd wordt, namen ook de gewenning en de lof toe. PowNews heet verfrissend te zijn. En grappig. Dit alles ondanks ranzige trekjes. Zieken, bejaarden, kinderen en simpele zielen bespotten is niet leuk. Maar PowNews zou antwoorden: andere omroepen doen dat ook, zij het met de tierelantijntjes van een gezéllige uitzending. De willekeurige mevrouw bij wie Castricum aanbelde met een spijtboeket van haar zogenaamd vreemdgaande man, bleef trillend van verdriet achter. Afschuwelijke televisie. Andere satirische programma&#8217;s gebruiken acteurs voor zo&#8217;n persiflage op reallife programma&#8217;s die op emoties parasiteren. Bij PowNews laten ze zien wat dat &#8216;echt&#8217; (dat zo in zwang is in Hilversum) mensen aandoet.
En dan is er PowNews&#8217; preoccupatie met seks, die zelden geslaagd uitpakt. Politici vragen naar hun seksleven (&#8216;Is er nog geneukt?&#8217; tegen Rutte) is puberaal. Evenals seksuele toespelingen die taalkundig niet spits zijn: &#8216;Bent u er klaar voor als-ie komt?&#8217; tegen een hoogbejaarde over de Elfstedentocht. Op een beurs voor vissers het woord vissen stelselmatig als fisten uitspreken (&#8216;Uw polsen zijn al bruin van al dat fisten&#8217;) &#8211; een lange neus naar de goedzak die niets doorheeft &#8211; zal enkel de liefhebber van flauwe grappen behagen. En nog minder leuk was de paniek op het gezicht van Kathleen Ferrier toen Castricum vroeg hoe een mondvol zaad van Jeroen Pauw beviel.
Pikante primeurs
In democratisch opzicht is PowNews een kerngezond antwoord op de afstand die zowel politici als andere nieuwsuitzendingen van de publieke omroep tot de burger geschapen hebben. Een voorlichterscultuur waarin politici zich onaanraakbaar wanen achter schadevrije imago&#8217;s rolt de rode loper uit voor een actualiteitenprogramma dat niets en niemand ontziet. Ineens sneuvelen in Den Haag pretenties, bombast en hypocrisie als Leninbustes na de val van het IJzeren Gordijn. 
Kijkt een PowNews-verslaggever pontificaal in de camera en dreunt hij een obligate tekst op? Dan is dat een persiflage op het NOS Journaal. Het brave Achtuurjournaal doet natuurlijk zijn stinkende best om nieuws zo neutraal mogelijk te brengen, maar door dit streven lijkt, buiten de parlementaire verslaggeving om, alle lef en kritische nieuwsgierigheid verdampt. In een flits komt een nieuwsitem voorbij, de kijker blijft met vragen achter en met de gekwelde blik van Rob Trip. Hoe boeiend is het bovendien om in de ochtend dezelfde nieuwsitems te zien als de middag daarvoor? 
PowNews verschaft weliswaar geen intellectuele diepgang, maar brengt elke avond verse informatie en vermaak, soms met pikante primeurs zoals de misdragingen van PVV-Kamerleden. Verslaggevers Rutger Castricum, Jan Roos, Daan Nieber en Powjanneke zijn ad rem en hondsbrutaal. Ze bezitten de humordetector van geoefende cabaretiers, in elke plooi van een zin vinden ze ironische associaties. 
Maar ook als serieuze journalistiek wordt bedreven, staan de Powreporters op scherp. Op het stadhuis van Utrecht kregen opstandige wethouders alle hoeken van de kamer te zien voor hun lakse aanpak van Wolfsen. VVD&#8217;ers overal in het land stonden in hun hemd toen ze moesten uitleggen waarom ze de antikraakwet niet konden handhaven. Een item over zwarte APK-keuringen waardoor waardeloze auto&#8217;s alsnog verkocht worden, leidde tot de belofte van Minister Schultz de recidive van malafide garages te controleren. Het kán: het ene moment gluren naar de borsten van een jong Kamerlid, het andere een minister aan het werk zetten.
Rutgerproof
Niet elke politicus is even makkelijk van zijn stuk te brengen. Er zijn er die voortreffelijk hun mannetje staan en dat levert superieure satire op. Neem Eberhard van der Laan, door verslaggever Danny Ghosen te kijk gezet in het schandaal rond het van koper leeggeplunderde oud-Shellgebouw. Als Danny pocht dat PowNews meer doet dan de politie, zegt Van der Laan tongue in cheek: &#8216;Ik heb jullie heel hoog, maar de politie nog hoger.&#8217; En pas echt immuun voor Powleut is Ivo Opstelten. Die behandelt de verslaggevers als buurtkwajongens die over zijn schutting zijn geklommen: grootvaderlijk autoritair. Ook Sybrand van Haersma Buma blijft overeind. In een interview naar aanleiding van zijn startbewijs voor de Elf­stedentocht vraagt Powjanneke of hij weet dat tijdens het schaatsen de edele delen bevriezen en dat maandverband helpt &#8211; ook bij hem? Buma, kalm docerend als voor een kind dat traag van begrip is: &#8216;Dat heb ik de vorige keer niet gedaan. Alles zit er nog aan. En ik heb in de tussentijd twee kinderen gekregen.&#8217; Van hetzelfde kaliber is Hans Hillen. Gevraagd om een verbod voor Ton Elias om zich op het te dunne ijs te begeven, bromt hij zonder aarzelen: &#8216;Nee, het ijs moet op zijn maximale draagkracht worden getest.&#8217; Er is merkbaar een ideale leerschool om Rutgerproof te worden: het studentencorps.
Soms glipt er hij Pownews pure poëzie of film noir binnen. Een uitspraak van de Poolse rapper Mr. Polska &#8211; hij bestaat echt, zie ook p. 71 van dit nummer &#8211; is literatuur die alle platitudes tegen Wilders overstijgt: &#8216;De PVV is weer tranen aan het uitdelen in het land.&#8217; Voor suspense zorgt de manische reporterdreumes Danny Ghosen die zich in de meest malafide krochten van industrieterreinen begeeft op jacht naar helers en andere bedriegers. Kranig. Indrukwekkend zijn de desolate beelden, die doen denken aan Tony Soprano&#8217;s wetteloze New Jersey. PowNews daalt met groezelige interesse naar zo&#8217;n outlaw-polder af, op jacht naar onorthodoxe kicks. Toen Danny een koperheler razend kreeg en die tierend achter hem aan ging, ging de camera juist achter die woesteling aan, de lens gericht op zijn wapperende zwarte jas, als Batmans &#8216;The Penguin&#8217; die Speedy Gonzales achtervolgt. Op zulke momenten is PowNews een grandioos tot leven gekomen stripverhaal. Deze Danny is niemand minder dan de opvolger van Peter R. de Vries. Rest de vraag of al de obsceniteiten die politici te verduren hebben nodig zijn in een leuk programma. Zie het als een rite de passage. Eerst hadden we de televisiespelletjes waarin politici in verkiezingstijd zichzelf voor schut zetten. Daarna kwam Barend &#038; Van Dorp: politici werden aanraakbare stamtafelgasten. Pauw &#038; Witteman diept hun menselijke kant nog meer uit: ze mogen er komen als commentator, kop van jut, of gewoon voor hun eigen toko. Maar pas bij PowNews vallen ze uit alle rollen. Daar blijkt of ze tegen die oneerbiedige benadering kunnen, of ze snel en slim zijn, niet bang om te falen, of ze zelfspot hebben en kunnen vergeven. Het laatste kloddertje schmink valt af, en vaak zien we dan leuke mensen. Als ik even een &#8216;Ruttetje&#8217; mag doen: PowNews geeft de volksvertegenwoordigers terug aan het volk.

Gerelateerd