Non-fictie / David Foster Wallace over rap
Als je het belang van rap moet verdedigen met het argument dat het poëzie op muziek is, dan weet je dat het 1989 is. Public Enemy, Gang Starr en N.W.A. waren de artiesten van de onderklasse en lieten zich voorzichtig zien in de hitlijsten. In Boston was Bobby Brown de grote vedette. Tegelijk was voor Boston 1989 de bloedigste zomer in jaren en moesten de buitenwijken de acht jaren van Ronald Reagan nog verwerken. Rap bood troost in wijken als Roxbury en Dorchester. Het was de muziek van een dystopische wereld. De rappers beschreven hun dagelijkse leven zonder te geloven dat het beter zou worden. Het was hún muziek en je kon er wel naar luisteren, maar je moest de ellende zelf meemaken om er onderdeel van uit te maken.
In 1989 kwamen ook David Foster Wallace en Mark Costello (beiden uit 1962) in Boston wonen. Twee schrijvers, veel te wit en welvarend om erbij te horen, maar wel gefascineerd door rap. David Foster Wallace was de gevierde schrijver van de twee, de getroebleerde twintiger met het lange haar, het lullige brilletje en de eeuwige bandana. Hij was briljant en depressief, een flinke drinker en drugsgebruiker. Een jaar daarvoor had hij een zelfmoordpoging gedaan (in 2006 deed hij een geslaagde poging) en hij kwam naar Boston om zijn studie weer op te pikken.
In een panelgesprek had Wallace een vurig pleidooi gehouden voor rap. Na afloop vroeg zijn uitgever of hij er niet een boek over kon maken met de titel How Rap, Which You Hate, Is Not What You Think, and Is Interesting as Hell, and, If Offensive, a Useful Sort of Offensive Given What Is Happening Today. Het werd uiteindelijk Signifying Rappers, genoemd naar een nummer van Wallace’ favoriete rapper Schoolly D. Hij besloot het samen met Mark Costello te schrijven.
Meer dan blingbling
Nadat het jaren onverkrijgbaar was, is het boek deze zomer opnieuw uitgegeven. Wallace werd in de jaren na de publicatie van Signifying Rappers een gevierd schrijver door boeken als Infinite Jest (2006) en The Pale King (postuum gepubliceerd in 2012). Signifying Rappers was een vergeten jeugdzonde. Hij wilde er later nooit over praten, te beschaamd over zijn vroege werk. In de vorig jaar verschenen biografie van Wallace, geschreven door D.T. Max, zei hij zelfs geen enkele interesse meer te hebben in rap. Door de critici werd het boek slecht ontvangen: het staat vol feitelijke fouten, Wallace schrijft pompeus en het contrast met Costello is groot. Het is dan ook, zoals Costello schrijft in het nieuwe voorwoord bij het boek, hun deeply dorked-out artifact.
Wallace was zeldzaam gelukkig in de zomer van 1989. Voor Costello was het een kans een keer samen te werken met zijn talentvolle vriend. Maar de wereld leek besloten te hebben dat het boek niet de moeite waard was.
Er is genoeg op aan te merken, maar Signifying Rappers is wél vintage David Foster Wallace. Over rap. Dat zijn al twee redenen om het te lezen, zeker nu in Nederland bijna alle muzikale vernieuwing uit de rapscene komt. Ook de Nederlandse rappers zijn opgegroeid met de Amerikaanse rap uit de jaren tachtig. Het boek is een mooie introductie en vertelt waarom rap meer is dan zelfverheerlijking, taalgrapjes en blingbling. Voor Wallace en Costello is rap een perfect pars pro toto, een afspiegeling van Boston in die zomer. Rap was dé manier om te begrijpen wat er in de buitenwijken gebeurde.
Meer nog gaat het over de mogelijkheid om over rap te schrijven. Wallace en Costello zijn veel te wit en netjes om er echt bij te horen. In een van de hoofdstukken gaan ze verkleed als rappers naar een concert, waar niemand hen te woord wil staan omdat ze vooral lijken op twee undercover agenten. Pas in hun gebruikelijk Harvard-kloffie, met brilletjes en nette overhemden, worden ze door het publiek vertrouwd. Als leden van de bevoorrechte opperklasse horen ze er nooit echt bij, beschrijft Wallace. Ze zijn altijd buitenstaanders die door het venster naar binnen kijken. Rap is niet alleen rap vanwege de techniek, maar ook vanwege de cultuur.
De gangs
Laat het maar aan Wallace over om zijn studie desondanks uiterst serieus te nemen. Signifying Rappers is opgebouwd uit drie hegeliaanse delen: These, Antithese en Synthese. Daarbinnen wisselen Wallace en Costello de hoofdstukken af, die namen hebben als 1b, 2b en 3c. Jurist Costello beschrijft Boston anno 1989: de buitenwijken, de gangs en het rechtssysteem. Wallace richt zeer meer op de muziek en de rapcultuur zelf. Hij hanteert al zijn typische stijl, inclusief obscure woorden, voetnoten en onverwacht afgebroken zinnen. Wallace is bovendien al net zozeer wijsneus als geniaal. In Signifying Papers is hij al bij vlagen te zien als de schrijver die hij later wordt. Onleesbaar ingewikkelde stukken over de relatie tussen artiest en publiek worden afgewisseld met prachtige odes aan de rap waaruit blijkt dat rap zowel voor hem als voor de artiesten een medicijn tegen depressies is.
Rap is inmiddels onderdeel geworden van de commerciële mainstream. Dat is jammer voor de liefhebber die zich aangetrokken voelde door de alternatieve muziekcultuur, maar het betekent dat rap serieuzer wordt genomen dan vijfentwintig jaar geleden. Het is niet meer zo exclusief als het was in 1989, maar het heeft een vaste plaats gekregen in elke muziekbijlage.
Sterker, rap past inmiddels net zo goed op familiedagen als op een obscuur technofeest. Als artiesten als Jay-Z, Kanye West of Nederlandse grootheden als Great Minds of The Opposites een album uitbrengen, dan bespreken de NRC en de New Yorker dat.
In 1989 nog niets van dat alles. David Foster Wallace schittert vooral in de onderwerpen waar hij eigenlijk niets vanaf weet, zo zou later blijken. Zijn reportages over de kreeftenbeurs, de porno-awards en het cruiseship zijn beroemd geworden. De avonturen van Wallace met Costello in de rapscene zijn eigenlijk net zo antropologisch en het resultaat is een vroeg, gek boekje van een schrijver die later de specialist in het genre zou worden.
Mark Costello &#038; David Foster Wallace, ‘Signifying Rappers’, Penguin Books, 151p., € 13,99

Gerelateerd