Wanneer het over menselijke waardigheid gaat, moet er iets aan de hand zijn. Daar kom je niet lichtvaardig mee aanzetten. Die is dan geschonden. Iemand is in zijn waardigheid aangetast door vernedering, minachting, geweld of grove misleiding. Het schenden van de menselijke waardigheid is al snel rijp voor justitie. Vandaar het lichte ongemak wanneer Peter Bieri onder de titel Een manier van leven een omvangrijk boek schrijft over ‘de vele vormen van menselijke waardigheid’. Hij rekt het begrip zo uit dat alles wat in het leven en het samenleven met anderen niet goed gaat ‘onwaardig’ wordt. Iemand manipuleren, onbeschoft behandelen, negeren, onder druk zetten of belasteren deugt natuurlijk ‘van geen kanten’. Maar moet dat ook nog speciaal ‘menselijk onwaardig’ genoemd worden wanneer iedereen dat op zijn klompen aanvoelt? Waardigheid is een woord dat niet loopt, maar schrijdt.

Het is te merken dat Bieri, hoogleraar filosofie in Berlijn, onder het pseudoniem Pascal...