Leerlingen fotograferen: ‘Mijn leven op school’

Terwijl bij de ingang van het Rijksmuseum de toeristen in de rij stonden voor toegangs-kaarten, hadden op twee zaterdagen in februari tien middelbare scholieren vrij toegang in het gebouw. Ze kregen een exclusieve rondleiding door de tentoonstellingen en de vaste collectie, leerden hoe je een expositie bedenkt en inricht, en zelfs hoe je de teksten moet schrijven voor op de bordjes.

Het was allemaal onderdeel van een masterclass met als einddoel een tentoon-stelling in de Teekenschool van het Rijksmuseum. Een expositie van fotoverhalen die de tien leerlingen zelf hebben gemaakt. Ze hebben foto’s ingezonden voor een wedstrijd die het Rijksmuseum heeft uitgeschreven. De opdracht was om een fotoverhaal te maken met als thema: ‘Mijn leven op school’.

De beste inzendingen – vijf werden er geselecteerd door een professionele jury en de andere vijf kregen de meeste stemmen op de website scholieren.com – werden uitgenodigd voor de masterclass. Daar werkten ze, onder begeleiding van fotograaf Carel van Hees, Rijksmuseum-conservator Saskia Asser en fotoworkshopdocent Robert Beekelaar, eerst verder aan hun fotoverhalen. Samen met de begeleiders keken ze opnieuw naar de ingestuurde foto’s. Vertelden die helder genoeg het verhaal? Was er voldoende samenhang in de serie foto’s? Moesten er misschien nog aanvullende foto’s worden gemaakt?

De tweede masterclassdag ging over het inrichten van een fototentoonstelling. De leerlingen kregen inzicht in alle keuzes die daarbij komen kijken. Over de grootte van de afdrukken, de variëteit die je daarin kunt aanbrengen, de keuze voor ingelijste foto’s of losse prints direct op de muur. Over het gebruik van de halfronde architectuur van de Teekenschool; dat je daardoor series betekenisvol tegenover elkaar kunt plaatsen. Samen bogen de tien leerlingen, afkomstig uit allerlei uithoeken van het land, zich over de volgorde van hun eigen en elkaars werken. Op 24 maart is de opening van hun expositie. Dan maakt de jury ook bekend wie de winnaar is van de fotowedstrijd. Die mag een hele dag op stap met Carel van Hees.

Remi Homan

Voor zijn fotoserie over het pauzegedrag van zijn medeleerlingen liep de zestienjarige Remi Homan eerst een paar dagen zonder camera rond op het Groningse H.N. Werkman College. Hij zag dat ze meer bezig waren met hun telefoon dan met elkaar. Dit ‘digitale schoolbeeld’ vervatte Remi in sfeervolle beelden met veel contrast tussen licht en donker. ‘We hebben een groot raam bij onze trap, met mooi zonlicht. Ik heb ook de rechte lijnen in die omgeving gebruikt.’
Wekenlang heeft hij in de pauzes gefotografeerd. ‘In het begin gingen de leerlingen voor mij poseren, maar na twee weken zagen ze me niet meer.’

Rosalie Aaldering

De foto’s voor haar serie maakte de vijftienjarige Rosalie Aaldering toen ze met haar familie op een rondreis was door Thailand. ‘Daar hebben de kinderen heel weinig toekomst,’ vertelt ze. Haar fotoserie gaat hierover. Zo fotografeerde ze een klaslokaal met alle stoelen in de hoek gestapeld omdat de kinderen daar ook slapen, en de kinderen van een jongensschool die in uniform naar buiten kwamen. Ze is blij dat zij met zelf uitgezochte kleding naar school kan. Als contrast fotografeerde ze ook de mooie opgang naar haar eigen school, het Liemers College in Zevenaar. Die noemt ze ‘de trap naar de toekomst’.

Elsa Koppelman

De schaduwfiguren op de foto’s van Elsa Koppelman zijn uitgeknipte silhouetten, gefotografeerd tegen een échte achtergrond: het gebouw van haar school CGS Reggesteyn in Nijverdal. In werkelijkheid zijn de kartonnen figuurtjes heel klein, vertelt de 18-jarige Elsa. De poses van de leerlingen vond ze op bestaande foto’s op internet. De foto van een leerling met in één hand een hart en in de andere een pistool maakte ze tijdens de workshop. Die verbindt haar foto’s tot een serie over positieve en negatieve dingen van school. Een ingestuurde foto met twee silhouet-oogjes viel af. ‘Daar stonden geen mensen op,’ zegt Elsa.

Majorie de Boer

Het wilde meisje op de foto’s van Majorie de Boer (16) is een van haar beste vriendinnen. Wat zij delen, is een passie voor ‘vroeger’: de jaren zeventig, tachtig en negentig. Samen zijn ze in het gebouw van hun school, Het Lyceum in Alkmaar, op zoek gegaan naar locaties. Majorie: ‘We zijn zelfs stiekem naar de kelder gegaan.’ Vintage kleding mee, jaren-tachtigmuziek op; ‘we zaten er lekker in’. Het thema is rebellie. ‘Niet hetzelfde willen zijn als iedereen, een beetje tegen school aanschoppen.’ Het zwart-wit van de foto’s, genomen met een analoge camera, verwijst ook naar vroeger. En het heeft iets mysterieus, vindt Majorie.

Elaha Wafai

De zestienjarige Elaha Wafai verhuisde op haar vierde vanuit Afghanistan naar Nederland. Met haar fotoserie wil zij laten zien ‘hoe slecht het daar is, en hoe goed wij het hier hebben’. Met behulp van haar ouders, die haar vertelden hoe het Afghaanse onderwijs eruitzag, en de vriendin die op de foto’s staat, ensceneerde ze de taferelen. Er kwamen oude kleren aan te pas, een ouderwets krijtbord en het Afghaanse schoolboek dat Elaha ooit heeft gekregen. Eerst had ze ook zwart-witfoto’s bij haar serie, maar ze koos uiteindelijk voor kleurenfoto’s. ‘Dat is toch aansprekender.’ Elaha zit op het Kalsbeek College in Woerden.

Yentl Slik

De fotoserie van Yentl Slik (18) gaat over eenzaamheid op school. ‘Ik heb mezelf vaak alleen gevoeld, en dat is niet leuk,’ zegt ze. Haar serie is een aanmoediging om anderen niet buiten te sluiten.
Op een van haar foto’s zie je een meisje tussen medeleerlingen staan. ‘Ze is wel met andere mensen, maar ze vóelt zich alleen.’ Om dat uit te beelden, heeft Yentl de hoofdpersonen van haar foto’s zwart-wit gemaakt. ‘Het is alsof je kleurloos bent in een gekleurde wereld,’ legt ze uit.
Ze heeft leerlingen van haar school, het Huygens College in Heerhugowaard, gevraagd om voor de foto’s te poseren.

Annelotte Stroober

De fotograaf die de jaarlijkse schoolvoorstelling van Het 4e Gymnasium altijd vastlegt, kon ineens niet. En dus nam Annelotte Stroober (18) zijn taak over. Ze maakte wel vijfhonderd foto’s, die op de website van de school werden gezet. Annelottes grootste uitdaging was om daar een selectie uit te maken voor een serie.
Ze koos er uiteindelijk voor om enerzijds de passie van de dramadocent te laten zien – ‘Hij praat altijd met zijn handen’ – en daar foto’s naast te zetten van de leerlingen die zijn passie hebben overgenomen. En om alleen zwart-witfoto’s te nemen. ‘Dat heeft meer diepte, vind ik.’

Noëlle Dillen

De foto’s die Noëlle Dillen nam op haar school, laten het Veenendaalse Rembrandt College zien als een wonderlijke wereld. De zestienjarige Noëlle zoomt in op kleurrijke details, zoals het knaloranje vuur bij een scheikundeproef, en speelt met het perspectief en de kadrering. Voor een foto in haar associatieve serie nam ze haar paard mee naar school. ‘Bij het paardrijden heb ik eigenlijk ook les,’ verklaart ze. De school-leiding vond het goed, het paard mocht zelfs in de kamer van de rector. Noëlle fotografeert graag, met een echte camera. ‘Daar kan je tenminste mee inzoomen, en een mobieltje maakt niet zulke scherpe foto’s.’

Rosalie van der Does

In de tweede klas van het Wassenaarse Adelbert College werd Rosalie van der Does zo ziek dat ze maandenlang niet naar school kon. ‘Alles stond stil, terwijl iedereen om mij heen verder leefde.’ Dat de negentienjarige Rosalie nu toch haar eindexamen havo gaat doen, kan alleen doordat ze heel veel ondersteuning krijgt. ‘Het komt wel goed,’ is haar optimistische boodschap. Haar fotoserie gaat over ‘mijn leven op school: vol hulpmiddelen’. Ze heeft een elektrische fiets, een iPad waar haar boeken op staan en een aangepast rooster. Rosalie heeft zichzelf gefotografeerd, met haar mobiele telefoon bediende ze via wifi de zelfontspanner van de camera.

Joelle Tahapary

Achter de duizelingwekkende verdubbeling op de foto’s van Joelle Tahapary zit een duidelijk idee: ‘Dat mensen niet altijd alles meteen begrijpen. Bij mijn foto’s zie je eerst alleen maar iets raars. Pas als je langer kijkt, snap je wat het voorstelt.’ De vijftienjarige leerling van het Kalsbeek College in Woerden fotografeerde medescholieren op verschillende plekken: bij de kluisjes in de aula, op het binnen- en buitenplein, bij de wc’s. Voor de abstracte vorm van haar foto’s liet ze zich inspireren door de mooie kleurencirkels en lijnen in het school-gebouw. Het spiegel-effect maakte ze op haar mobiele telefoon. ‘Dat is helemaal niet moeilijk,’ zegt ze.