<div class="lead">Ad Nuis, fotograaf van de kleinheid van het bestaan, reisde naar de olie-industrie van Azerbeidzjan. &#8216;The situation is not as beautiful as the ass of a girl.’</div>
<div class="gallery gallery-columns-2 clearfix gallery-size-"><div class="gallery-inner clearfix"><div class="gallery__expand pulse"><div class="gallery__plus"></div></div><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="0"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2013/06/bc3388bc-5c33-45e5-9bdd-ae7ecb21f87e_Baku-33_preview-25.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="600" height="404"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure></div></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>In 2008 werd ik vijftig, een mooi moment voor een korte terugblik. Wat had ik de afgelopen 25 jaar gefotografeerd, waar ging en gaat mijn werk eigenlijk over?</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Al bladerend door boeken en publicaties was er maar één conclusie mogelijk: de kleinheid van het bestaan. Ik had oneindig veel foto’s gemaakt van aardappelen schillen, de was ophangen, auto wassen, planten water geven, grasmaaien en nog veel meer dingen die iedereen dagelijks doet. Maar ik werd vijftig, dus werd het niet eens tijd de grotemensenwereld in te gaan, de wereld van macht, het grote geld, intriges, drank en vrouwen? Een wereld waar ik een beetje bang voor ben. Maar het was nu of nooit.</p>
<p>Waar moest het dan over gaan? Onmiddellijk moest ik denken aan meester Kiel, mijn bevlogen aardrijkskundeleraar van de middelbare school. Zijn stokpaardje was geopolitiek. Elke keer als ik de klas binnenkwam, stond er met grote letters op het bord geschreven: ‘Alles draait om grondstoffen!’ Het was 1973, de tijd van de oliecrisis. Uitgebreid besprak hij het rapport van de Club van Rome, <i>Grenzen aan de groei</i>. Daarin werd voorspeld dat de fossiele brandstoffen over veertig jaar grotendeels opgebruikt zouden zijn. Die voorspelling is niet uitgekomen, maar de voorraad fossiele brandstoffen is nog steeds eindig. </p>
<p>Begin 2008 las ik ook een artikel over de op dat moment langste oliepijpleiding op aarde, van Baku in Azerbeidzjan via Tbilisi in Georgië naar Ceyhan in Turkije. Deze Baku-Tblisi-Ceyhan (BTC)-leiding van meer dan 1700 kilometer is de eerste pijpleiding uit die regio naar Europa die niet via Rusland loopt. Hier moest mijn project over gaan. Ik pakte mijn tas en kocht een ticket.</p>
<p><b>De Nobels en de Rothschilds</b></p>
<p>Het vliegtuig naar Baku zat vol met ‘oliemannen’ van BP. Toen de deur openging, rook ik de olie, een beetje zoet. Ik verkende de stad eerst te voet en liep twintig kilometer per dag. Overal werd gebouwd, vooral megalomane kantoren en appartementencomplexen. Na twee weken huurde ik een fourwheeldrive. Zodra het kon, verliet ik de verharde weg. Na een paar kilometer stond ik in een gigantisch olieveld. Overblijfselen uit vervlogen tijden, met hier en daar nog een piepende jaknikker. Ik parkeerde de Mitsubishi Pajero naast een scheve boom en wandelde op plaatsen waar buitenlandse zakenfamilies als de Nobels en de Rothschilds fortuin hebben gemaakt.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Europa ligt aan het olie-infuus en is machteloos</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Net toen ik weer wilde vertrekken, kwam er een man in een felrode overall naar mij toe. Hij keek me aan of ik van een andere planeet kwam en belde onmiddellijk met zijn mobiele telefoon. Binnen een paar minuten stonden er drie zwarte Land Cruisers om mij heen, waar mannen in lange zwarte leren jassen uit stapten. Twee rookten dunne sigaartjes. Ik moest mee naar een kantoortje. Na een verhoor van drie uur mocht ik weer gaan. De films in de zoom van mijn jas hadden ze niet gevonden. </p>
<p><b>Een bevriende natie</b></p>
<p>In 1846 werd voor het eerst olie gewonnen in Bibi Heybat, een buitenwijk van Baku, direct aan de Kaspische Zee. Aan het begin van de twintigste eeuw leverde Azerbeidzjan de helft van de olie in de wereld. In de Tweede Wereldoorlog waren de velden rondom Baku van groot belang voor de energievoorziening van de Russische troepen. Maar tussen het einde van de oorlog en de val van de Sovjet-Unie in 1991 raakte de olie langzaam op. Geld om de enorme voorraden voor de kust te exploiteren was er niet. Na de val van de Sovjet-Unie werd Azerbeidzjan onafhankelijk en ontstond er een machtsvacuüm. Er volgde een korte machtsstrijd, de democratisch gekozen president Abulfaz Elcibey werd afgezet en in 1993 greep het voormalig hoofd van de KGB in Azerbeidzjan, Heydar Aliyev, de macht. In 1994 sloot hij de zogeheten Deal of the Century met een consortium van investeerders, waaronder BP en de Wereldbank. De deal hield de aanleg in van olieplatforms in de Kaspische Zee en de 1700 kilometer lange BTC-oliepijpleiding. Mastermind achter dit plan was de regering-Clinton, die de mogelijkheid zag om een bevriende natie te creëren in het strategisch gelegen gebied – Azerbeidzjan grenst in het noorden aan de Russische deelrepublieken Dagestan en Tsjetsjenië en in het zuiden aan Iran. Afghanistan en Pakistan bevinden zich op korte vliegafstand. </p>
<p>In 2005 werd de pijpleiding geopend. ‘Dit is de zijderoute van de eenentwintigste eeuw,’ zei de toenmalige Turkse president Ahmet Necdet Sezer bij de openingsceremonie. Sindsdien stromen er een miljoen vaten olie per dag richting het Westen. Het grote geld stroomt de andere kant op. </p>
<p><b>Shopt in Dubai</b></p>
<p>Op een van mijn reizen huurde ik een appartement vlak achter het werkpaleis van president Ilham Aliyev, die zijn vader in 2003 opvolgde. Het appartement was van Kamran (26) en zijn moeder Xijran (61). Twee jaar eerder was Kamran ontslagen door de Royal Bank, waar hij handelde in valuta. Hij had zijn baas beschuldigd van corruptie en vriendjespolitiek. ‘Toen ik ontslagen werd, kreeg ik zeventig procent van mijn laatste loon, 250 euro. Om het elke maand te ontvangen, moest ik de helft afstaan aan de overheidsfunctionaris. Ik heb hem uitgescholden en gezegd: steek dat geld maar in je reet. Sindsdien krijg ik niets meer.’ Kamran en Xijran moeten rond zien te komen van haar schamele pensioen van 150 euro per maand. </p>
<p>Ik liep samen met Kamran op de Neftchilar, de chique boulevard direct aan de Kaspische Zee. Alle grote modemerken zitten hier. ‘De regering betaalt ze om hier te zitten, er zijn nooit klanten, het is een grote façade,’ zei Kamran. ‘Onze elite shopt in Dubai, Milaan en New York. Gewone mensen kunnen het niet betalen. <i>&#8216;The situation is not as beautiful as the ass of a girl.’</i> Alles is volgens Kamran in handen van een aantal families, die hun belangen weer hebben ondergebracht in holdings. De oppositie wordt keihard aangepakt: mensenrechtenactivisten worden zonder proces opgesloten en journalisten worden geïntimideerd en in elkaar geslagen. In oktober 2013 zijn er presidentsverkiezingen, maar de Aliyev-clan zal aan de macht blijven. Dit is de wereld van het grote geld en de grote belangen, geopolitiek op Champions League-niveau. Amerika is niet gebaat bij <i>regime change</i>. Europa ligt aan het olie-infuus en is machteloos. </p>
<p>Ik ben na tien reizen weer terug en ga mij weer bezighouden met de kleinheid van het bestaan. Lang leve aardappelen schillen en de was ophangen.</p>
<p><i>Hieronder de trailer van Oil &#038; Paradise van Ad Nuis</i></p>
<p><iframe src="http://player.vimeo.com/video/66898970?title=0&amp;byline=0&amp;portrait=0&dnt=1" width="560" height="210" frameborder="0" webkitAllowFullScreen mozallowfullscreen allowFullScreen></iframe></p>
<p><i>Oil &#038; Paradise’, multimediapresentatie (fotografie en video: Ad Nuis, editing en geluid: Thomas Vroege), tot en met 23 juni in het Bastion Oranje Gebouw-G, Fotofestival Naarden.</i></p>
</p></div>


Gerelateerd