Programmamaakster
In januari dachten we: dat worden een paar mooie documentaires en wat discussieprogramma’s. Het zijn meer dan veertig programma’s geworden, alle publieke omroepen doen mee. Ieder op zijn eigen manier. Met talkshows, specials, documentaires, speelfilms, amusement. Van Koefnoen tot en met That’s the question van de EO; Lucia Rijker vecht voor democratie bij de boeddhisten en Jouw democratie is de mijne niet! heet het grote jubileumdebat van FunX. Máxima doet daar trouwens ook aan mee.
Het idee voor een wereldwijde Week van de Democratie is drie jaar geleden bedacht door onder meer de BBC en Arte. Tien documentairemakers uit verschillende landen zouden een film maken over democratie. De inkoopster voor Net 3 attendeerde Hilversum meteen op het internationale Why democracy?-project. Begin dit jaar zei de hoofdredactie van de VPRO: dit moet groter. Samen met andere omroepen. Met organisaties buiten Hilversum. Ik werd gevraagd om met het idee aan de slag te gaan. Het thema was me uit het hart gegrepen. Zo werd ik ‘projectleider van de projectgroep’.
De netcoördinator van Nederland 2 vroeg: wat stellen jullie je daarbij voor? Waarvoor is het nodig? Wat willen jullie? Ik vond het nodig, omdat er de laatste jaren veel veranderd is, om te beginnen in de politiek. Democratie is niet meer vanzelfsprekend. Steeds minder mensen voelen zich vertegenwoordigd in onze democratie. Hoe maken we democratie klaar voor de eenentwintigste eeuw? Democratie als exportmiddel: kunnen we onze westerse ideeën wel zomaar op andere landen plakken? En: democratie heeft ook onderhoud nodig. Hij was overtuigd. Toen naar de kernteams van de omroep, waarin de hoofdredacteuren eens per twee weken bijeenkomen. Daar zag ik sommigen toch terugschrikken voor het grote woord. Democratie? Leidde dat niet tot radio en tv met zware discussies? Anderen leek het juist goed om eens af te wijken van de dagelijkse agendajournalistiek. Dat de Publieke Omroep zélf iets op de agenda kon zetten was nu net het verschil tussen publiek en commercieel. Ze vonden het wél een mooi thema. Ik verzekerde hun: er wordt niks opgelegd, we willen er met jullie over praten. En de hoofdredacteuren zeiden ja. Bij elke omroep hebben we toen om een contactpersoon gevraagd en zijn we gaan praten met programmamakers. BNN weifelde aanvankelijk. Ze hadden net een groot project over het klimaat achter de rug en nu weer democratie? Was dat wel iets voor hun achterban? Maar het is goed dat zij uiteindelijk toch hebben besloten mee te doen. De Publieke Omroep, blij met dit vertoon van gezamenlijkheid, heeft zich erg voor het project ingespannen. Er kwam extra programmageld, ze bedachten een campagne en er kwam een speciale website. Het is een mythe, dat oude verhaal over weinig animo tot samenwerking in Hilversum.
Twee dingen stonden vast: de week, van 5 tot en met 12 oktober en vijf van de tien Why Democracy?-documentaires, uitgekozen door onze inkoopster. Nu is Nederland het enige land dat het zo groot aanpakt. De BBC is jaloers op ons! Wereldwijd doen dertig omroepen mee, hier staan de publieke radio en tv de hele week in het teken van de stand van de democratie, en ook buiten de omroep gebeurt veel. McKinsey heeft bijvoorbeeld het grote 21 minuten-onderzoek opgezet en uitgevoerd, over democratie en overheid. Het was heel kort dag toen we hen benaderden, maar het is gelukt. In NOVA Politiek krijgen we straks de uitkomsten. En organisaties als de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, het Instituut voor Publiek en Politiek, en De Publieke Zaak, stemmen hun programma’s af op deze week.
Ik ben tevreden, vooral over de diversiteit en de veelheid van plannen. Iedereen heeft er echt werk van gemaakt. Voor Schooltv – jongeren mag je niet vergeten – kunnen scholieren filmpjes maken. De KRO heeft aparte programma’s gemaakt, waaronder een speciale Reporter over historische momenten waarop de democratie kraakte. Rondom 10 stelt in de democratieweek ‘het debat’ aan de kaak. Wat is debat? Je kunt je afvragen of de journalistiek daar de juiste rol in speelt. Er wordt doorgaans vooral naar extremen gezocht. Overal in het land zijn debatten aan de gang. Vaak gaan ze over allochtonen. In plaats van mét. Heeft dat zin? Is het een nieuwe nationale hobby? Goed van Rondom 10, jezelf ter discussie te stellen. Felix Rottenberg praat met mensen over opvoeden en onze eigen verantwoordelijkheid daarin. Afschuiven en mopperen op anderen maken je niet tot de Betere Burger die je zou moeten willen zijn. Tegenlicht heeft een speciale aflevering over Turkije gemaakt. Turkije als dilemma van de democratie. Ik ben blij dat we ook iets internationaals brengen. We eindigen met Vraag het de MP, waarin de premier op alle mogelijke manieren aangesproken wordt. Er is zoveel te zien, te horen en aan prachtige speelfilms op te nemen, zoals Primary Colors, met John Travolta als president. Daarstraks belde een redacteur van Paul de Leeuw. Die willen ook meedoen.
De VPRO had een imagoprobleem. We hebben intern veel gedoe gehad. Anderen vonden ons moeilijk. Met ons viel eigenlijk niet samen te werken. Dit initiatief is goed voor ons geweest. Ik heb in mijn leven nog nooit zoveel collega’s ontmoet als de voorbije maanden. Gek genoeg heb ik meer vertrouwen gekregen in de publieke omroep als geheel. We zitten zó op één lijn, zouden zoveel meer samen kunnen doen. De realiteit is wel dat we in het nieuwe programmeringssysteem toch weer meer tegenover elkaar staan. Je moet je programma maar op de zender zien te krijgen. Samen ben je sterker. Daar moeten we meer energie in steken. Deze bundeling van krachten leidt tot iets nieuws, energieks.
Straks wordt alles uitgebreid geëvalueerd en als de uitkomsten een beetje aardig zijn, wil de Publieke Omroep voortaan elk jaar een week met thema’s die mensen aan het hart liggen. Mooie onderwerpen genoeg. De VPRO heeft ook voor het eerst in haar bestaan samengewerkt met Endemol. Voor zo’n verkiezing van Het nieuwe volkslied heb je echt een ervaren showproducent nodig. Als zij artiesten bellen gaat het goed. Grappig trouwens, hoe die reageerden. ‘Het is voor de VPRO? O! Nog nooit voor gewerkt. Leuk!’ Een programma dat groots aangepakt moest worden en onder tijdsdruk gemaakt. Daar zijn we in eigen huis niet zo goed in. We hebben die contacten ook niet. Endemol heeft het heel goed gedaan. De uitslag van de volksliedverkiezing is bij Pauw &#038; Witteman. Juist bij collega’s van andere omroepen! We moeten het toch samen doen?
Karen de Bok
1961 geboren in Den Haag
1981 eindexamen Haags Montessori Lyceum
1982-1983 NOS-journaal/Haagse redactie, redactieassistent
1984-1989 Radio Rijnmond, verslag­geving, presentatie en regie
1985VPRO-radio (Het gebouw), eerst correspondent Rotterdam/Den Haag, dan landelijk
1986WBAL, Baltimore (USA), redactie, productie en montage
1990-1997 VPRO-radio (Het gebouw), reportages en livegesprekken binnenland; standplaatsen; marathoninterviews
1993-1996 eindredactie en presentatie Michelangelo (cultuur, wetenschap en media)
1996-1997 eindredactie, presentatie en livegesprekken VPRO aan de Amstel
1997-heden VPRO-televisie; programmamaker voor o.a. Stardust (filmprogramma), eindredactie Filmfestivaljournaals, eindredactie Zomergasten met Adriaan van Dis, Documentaires Real Men Don’t Rape (Tegenlicht 2003) en Terug naar Turkije (Tegenlicht 2007); eindredactie Wereldgasten

Gerelateerd