Het juridische steekspel over de vraag of fotograaf Robert Glas wel over zijn materiaal mag beschikken heeft een volgende fase bereikt: het tijdschrift Wordt Vervolgd heeft zónder toestemming gepubliceerd.

In mei van dit jaar publiceerde Vrij Nederland foto’s van isoleercellen, ‘scheurkleding’, ‘koppelboeien’, luchtplaatsen en ruimten waar vreemdelingen in afwachting van hun uitzetting worden vastgezet. Fotograaf Robert Glas was met het idee bij de redactie gekomen, en we waren enthousiast, maar bij Justitie binnenkomen was niet zo gemakkelijk. De dienst Justitiële Inrichtingen wees zijn verzoek af. Tijdens een rechtszitting betoogde de landsadvocaat dat niet zomaar aan ‘iedere willekeurige journalist’ toestemming wordt verleend om reportages te maken, omdat hierdoor de ‘rust en veiligheid’ in de instellingen in het geding zou kunnen komen. Er moest een rechtszaak aan te pas komen.

Uiteindelijk werd toch toestemming verleend. Maar daarmee was de kous niet af: justitie stond toe dat de foto’s in Vrij Nederland werden afgedrukt, maar stelde een ‘standaardcontract’ op, dat VN en Glas ondertekenden, waarin stond dat de foto’s enkel en alleen in VN mochten verschijnen. Verdere verspreiding mocht alleen met toestemming van Justitie, zo was te lezen.

De publicatie in VN ging door, tegelijkertijd tekende Glas beroep aan. Hij wil zelf over zijn materiaal kunnen beschikken, en werd daarin gesteund door de Nederlandse Vereniging van Journalisten, die sprak van ‘censuur’ en ‘een ongewenst precedent’. Toch bepaalde de rechter in kort geding dat géén sprake was van schending van de persvrijheid omdat de staat niet meer wilde dan feitelijke onjuistheden controleren. 1-0 voor Justitie.

Daar liet Glas het niet bij zitten.

We zijn nu een half jaar verder en de juridische procedures tussen de fotograaf en Justitie lopen nog steeds. Deze week zet Glas de zaak op scherp door zonder voorafgaande toestemming drie van zijn foto’s te publiceren in Wordt Vervolgd, het tijdschrift van Amnesty International. Glas: ‘Ik ga er van uit dat de persvrijheid door de rechter zwaarder zal worden gewogen dan de wensen van Justitie. En ik voel met gesterkt door de redactie van Wordt Vervolgd en Amnesty, die zeggen dat ze bij geen enkele staat om toestemming vragen voor publicatie van foto’s, ook dus ook niet de Nederlandse. Daarin hebben ze gelijk, het is voor mij een principiële zaak.’

Glas krijgt in Wordt Vervolgd bijval van hoogleraar mediarecht Wouter Hins: ‘Wat hier gebeurt, past niet bij een democratische rechtsstaat. Het doet denken aan een heel ander soort staatsbestel.’ Hij stelt dat Justitie in strijd handelt met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook Verslaggevers zonder Grenzen is kritisch in Wordt Vervolgd: ‘Dit is bijzonder verontrustend, omdat het komt van een EU-lidstaat die gewoonlijk wordt geprezen voor zijn inzet voor de persvrijheid.’

‘Ik heb het stuk opgestuurd en geen enkel antwoord gekregen,’ zegt Arend Hulshof, hoofdredacteur van Wordt Vervolgd. ‘Ook verder hebben we niets gehoord.’ Inmiddels heeft Robert Glas een bericht ontvangen van Justitie, waarin ze zeggen ’te betreuren’ dat de overeenkomst is ‘geschonden’.

Op 19 januari oordeelt de kort geding-rechter in hoger beroep over de zaak.

Wordt vervolgd.