Interview Ellen ten Damme
Voor haar tent op de Parade staat Ellen ten Damme op haar handen. De toetsenist van haar band heeft het aangekondigd, de gitarist heeft op zijn borst geroffeld en het toegestroomde publiek heeft geapplaudisseerd. En nog steeds wiebelen Ten Dammes benen in de lucht, naast de grote geschilderde G die reclame maakt voor haar nieuwe voorstelling. Het is bekend dat de voormalige turnster zelfs op haar veertigste nog graag op haar kop staat, maar op de Parade doet ze het alleen om publiek naar binnen te lokken. &#8216;Ik zoek Gezellige mensen,&#8217; roept ze als ze weer overeind is gekomen.
Bravoure
De G van Gezellig is de titel van haar nieuwe Parade-show. Een woord dat meteen in het eerste nummer een duistere lading krijgt. &#8216;Dus jullie zijn mijn vrienden,&#8217; spreekt de zangeres het publiek toe over de muziek van haar vijfkoppige band. &#8216;Blijf zitten. We praten. Het koude bier ligt in het vriesvak. De wijn staat op het aanrecht. Ik heb in de gaten dat jullie er altijd voor mij zullen zijn. Dus moeten we praten en van elkaar houden, als mes van de keel, als de slaap van pistool. Gezellig toch?&#8217; Glimlachend en flirtend heet Van Damme haar &#8216;vrienden&#8217; welkom. Maar tegelijk noemt ze ons &#8216;aasgieren&#8217; en &#8216;wolven&#8217;, en &#8216;roggen met staarten gedrenkt in venijn&#8217;. Haar welkomstlied benadrukt de macht die ze het komende half uur over ons zal uitoefenen. Ze zal vloeken als ze dat wil, en ze zal huilen als ze dat wil. &#8216;Nee, niemand gaat weg, dit is mijn feest.&#8217;
De woorden zijn van dichter Ilja Leonard Pfeijffer, en ze zijn speciaal voor Ellen ten Damme geschreven. Ze raken een essentie van de zangeres, die in haar optredens &#8211; op én buiten het podium &#8211; laveert tussen intimiteit en afstand, verlegenheid en bravoure. Haar verschijning is altijd indrukwekkend, met die knappe kop boven dat goed getrainde turnlijf en de stoere nonchalance van haar kleding. Maar als ze haar interviewer aankijkt, zit er in haar blik ook iets ontwijkends. Ze klinkt oprecht onzeker als ze de middag voor een nieuwe serie optredens vraagt of ze niet te agressief overkomt, bij het begin van De G van Gezellig. &#8216;Ik zet de mensen wél op het verkeerde been. Want de show is juist totáál niet gezellig.&#8217;
De vorige voorstelling die Ten Damme voor de Parade maakte, was een uitgelaten verkleedpartij. Gezellig is bijna het tegendeel. Het is een ingetogen liedjesprogramma. Voor het eerst zingt Ten Damme niet in het Engels of in het Duits, zoals we van haar gewend zijn, maar in het Nederlands. Vooral teksten van Pfeijffer, maar ook &#8216;Geen zin om op te staan&#8217; van de vroegere band Het, en een hilarische bewerking van Amy Winehouses &#8216;Rehab&#8217;. De hele band begint in witte overalls, alsof ze een geüniformeerde hulptroep zijn. Gaandeweg pelt Ten Damme haar kleding af, en het is alsof ze ook zichzelf afpelt, totdat ze in een simpel hemdje en een rokje, en heel stil achter de microfoon, het ontroerende nummer &#8216;Durf jij&#8217; zingt, over de moed die nodig is om héél dicht bij iemand te durven komen en dan eerlijk te zijn.
&#8216;Je hebt op de Parade snel de neiging om iets grappigs te doen. De mensen zijn er meestal in een vrolijke stemming, en je voelt dat ze daarop door willen gaan. Maar dat geef ik ze nu niet. Het is een beetje een melancholische, introverte gedachtegang die ik neerzet, en ik probeer het publiek daarin te vangen. Ik ben zelf ook van de grappen en de grollen, maar ik zoek in deze show naar een soort ontroering in plaats van de lachers op mijn hand te krijgen.&#8217;
Je zegt tussen de liedjes door ook niet zo veel tegen het publiek.
&#8216;Andere keren babbelde ik meer tussendoor, maar nu krijgen de mensen geen tijd om te klappen, zodat het verhaal doorgaat. Het gaat over een dag uit het leven van een artiest. Ik kom uit mijn bed, en dan ga ik naar mijn werk, dat is in mijn geval optreden. Daarbij roep ik wel: &#8216;Hallo, Den Haag!&#8217; maar eigenlijk is dat een parodie op mezelf bij een popconcert.
Ik doe dan heel even een stukje van &#8216;See You in Vegas&#8217;, dat is het nummer dat de meeste mensen wel van mij kennen. Maar dan krijgen ze toch een heel serieus nummer. Durf jij wordt straks ook de titel van mijn nieuwe cd, en van de theatertour die begin volgend jaar in première gaat, en waarvoor ik deze Parade-show nog verder ga uitbouwen.&#8217;
Het lied &#8216;Durf&#8217; jij zat toch ook al in je vorige theatertour?
&#8216;Ja, daar is de samenwerking met Ilja Leonard Pfeijffer mee begonnen. Anderhalf jaar geleden zijn wij aan elkaar gekoppeld voor De avond van het liefdeslied, een tv-programma van de NPS waarvan Ilja Pfeijffer een van de initiators was. Een popmuzikant en een dichter kregen de opdracht om samen een lied te maken, en hij wilde met mij werken. Hij kwam toen met dat gedicht, en daar heb ik muziek bij gemaakt.
Dat is me zo goed bevallen! Tot nu toe schreef ik mijn nummers altijd zelf, en het is fijn om die stress niet in mijn eentje te dragen, om teksten te krijgen die míj inspireren. Het werkt perfect: ik geef hem thema&#8217;s en dan krijg ik vrij snel van alles van hem terug. Het maakt hem niks uit of ik daar één zin uit neem, of één woord, of dat ik teksten door elkaar hussel.&#8217; Grinnikend: &#8216;Scheelt mij ook weer een hoop tijd.&#8217;
Was dat NPS-lied de allereerste keer dat je in het Nederlands zong?
&#8216;Nou, eigenlijk ben ik opgeleid voor het Nederlandse lied. Maar op de Kleinkunstacademie deed ik daar nooit zo mijn best voor. Ik zei, nee, ik ben een rockartiest. (Ze zegt het met een heel eigenwijs meisjesstemmetje.) Zonde van je talent, zeiden ze op de Kleinkunst. Daar begreep ik helemaal niks van, maar nu snap ik wel wat zij bedoelden, want popmuziek is een eendimensionaal ding. Je hebt een sound, een uitstraling en een bepaald soort energie, maar met een theaterprogramma kun je veel meer kanten op. Je kunt heel verstilde nummers doen of juist heel uitbundig zijn, en dat ligt me eigenlijk heel goed.
Ik associeerde het Nederlandse lied altijd een beetje met truttigheid. Ik had geen voorbeelden in Nederland waarvan ik dacht: wauw, dat wil ik ook. Maar via het Engels en het Duits ben ik nu toch bij het Nederlands uitgekomen. En inmiddels voelt het alsof het mij goed past. De teksten van Ilja Pfeijffer zijn ook zo goed! Ze zijn ietwat cynisch, en daar hou ik wel van. Het is niet banaal of dom. Hij heeft een mooi woordgebruik, niet melodramatisch en met een subtiele humor. Het is gewoon cool. Ik ben blij dat de mensen op de Parade het mooi vinden. Dat geeft moed.&#8217;
Wie Ellen ten Damme de afgelopen jaren heeft gevolgd, kon meemaken hoe ze langzamerhand de jas van groots geproduceerde popmuziek van zich afschudde en het dichter bij zichzelf ging zoeken. Aan het eind van de documentaire die dit jaar uitkwam, en die haar volgt in de tijd dat ze borstkanker had, zegt ze dat ze haar leven na haar ziekte meer is gaan plannen. Daar past de keuze bij om in theaters te gaan spelen in plaats van op poppodia.
Barkruk
&#8216;Een poptour wordt veel minder lang van tevoren gepland dan een theatertour. Ik moet er erg aan wennen dat ik nu al weet in welk theater ik volgend jaar op 9 mei sta. En dat ik moet zeggen: &#8220;Nee, ik kan niet&#8221; als ik ineens gebeld wordt om op te treden op een of ander festival in Duitsland. Maar in een theater kun je veel meer doen met vormgeving en met licht. Bij grote popconcerten van Madonna of Prince gebeurt dat ook wel, maar in het gangbare popcircuit in Nederland heb je daar geen ruimte voor. Te kleine podia. In het theater heb je meer diepte en kun je veel meer doen dan alleen op een barkruk zitten met een gitaar.&#8217;
In jouw nummer &#8216;Singer of the band&#8217;, van je laatste cd &#8216;Impossible Girl&#8217; concludeer je dat jij dat tot in je vezels bent: de zangeres van een band. Maar heb je nou eigenlijk een eigen band?
&#8216;Ik speel al mijn hele leven met bands en orkesten, en de laatste jaren werk ik steeds met dezelfde mensen. Maar in de nieuwe theatertour ga ik iets nieuws doen. Ik ga alleen op het podium staan met gitarist Robin Berlijn en met vibrafonist/percussionist Jan van Eerd. En zelf speel ik dan piano, gitaar en viool. Als ik meer bandleden zou meenemen, hebben die misschien te weinig te doen, want ik wil het af en toe heel klein kunnen laten zijn. Zo wil ik mezelf ook dwingen tot andere arrangementen, tot muzikale oplossingen die minder voor de hand liggen. Ik weet nog niet waar het naartoe gaat, ik moet er mijn eigen richting nog in vinden.&#8217;
Ben je dan ter inspiratie veel naar muziek aan het luisteren?
&#8216;Nee, ik luister juist heel weinig. Als ik muziek van anderen hoor, ben ik veel te snel afgeleid, dan raak ik in de war. Ik zit ook al zó vaak in de herrie. Als ik thuis ben, luister ik het liefst buiten naar de vogeltjes.&#8217;
‘De G van Gezellig’ staat van 20 t/m 27 juli op de Parade in Utrecht, en van 9 t/m 16 augustus in Amsterdam, www.parade.nl

Gerelateerd