Ik droomde van heldendaden
we zaten in de weg, als oude omgangsvormen,
achterhaalde regeltjes. je schudt er je hoofd om,
draait de kraan dicht, gaat op tijd naar bed. dat was
lang wel anders, je had strijdlust en meerwaarde,
net als al je maten, maar die zijn ook moe of gewoon
afgedropen. zo’n leven went en dat is best: beton, staal,
natje, zoutje, van ver klonk soms een langgerekte gil,
niks aan te doen. maar het is armoe, die grenzen
blijven schuiven, dichterbij en over, voor je het weet
kapseist de boel. eindelijk je draai gevonden, blijkt het
bed water, je geld fiches zonder waarde, er zitten
onwelkome vruchten in je tas, klinkers in vrije val.
het ging lang goed, dus je werd lui en sliep te diep,
niet langer op je hoede. dat was een cruciale fout:
je geloofde iedereen op hun woord en nam zaken
voor lief, raakte toen verrast. ach, zo gaat dat.
hierlangs het terrein af, je kan pinnen bij de slagboom.
Taal is macht
Simone Atangana Bekono (1991) is een van de meest getalenteerde dichters die de Nederlandse taal op dit moment rijk is. Met Marshmellow, haar meest recente poëziebundel, sleepte ze in het najaar de Jan Campert-prijs binnen – de bundel liet de jury ‘verbluft en opgeladen’ achter.
Geen wonder dat wij vereerd waren toen Bekono ons verzoek inwilligde om een gedicht voor de cover van de nieuwe Vrij Nederland te verzorgen. In Ik droomde van heldendaden, op onze cover in zeer gecensureerde vorm en hierboven volledig afgedrukt, geeft Bekono vorm aan het begin- en eindpunt van een strijd. Aan de ene kant het verlangen (en het vermogen) om de wereld te veranderen, aan de andere kant de kater als de strijd verloren is.
Al in de jaren zestig schreef de Franse filosoof Michel Foucault dat taal macht is. Wie zich goed uitdrukt en over een grote woordenschat beschikt, heeft meer mogelijkheden om de samenleving te beïnvloeden. Maar de macht van taal zit in meer dan het geraffineerd gebruik ervan. Taal is het middel waarmee we de werkelijkheid beschrijven en zodoende, in het proces, vormgeven. Wie de taal verandert, verandert de wereld.
Tirannen en soortgelijke adders zijn er niet voor niets op gebrand om de taal aan banden te leggen. Met censuur, valse frames en vervolging. En met zwarte lak. Want als taal vrij is om te doen wat taal kan doen – in de vorm van poëzie, politiek, literatuur en journalistiek – is het voor ons mogelijk om de contouren van een nieuwe wereld te verkennen en daar strijd voor te voeren. Een samenleving die niet op vijandigheid drijft, niet onderdrukt. Een samenleving die er voor iedereen is.
De komende periode richt Vrij Nederland zich op de relatie tussen taal en macht. We kijken naar de mechanismen achter narratieven en frames, onderzoeken wat er gebeurt als de vrijheid van meningsuiting in het geding komt, en onderschijven andermaal waarom we dat koste wat het kost moeten voorkomen. Wil je niks missen? Schrijf je dan hieronder in voor onze nieuwsbrief.
Samuel Peperkamp
Redactiechef Vrij Nederland
