<div class="lead">
<div class="lead">
Criticus Jeroen Vullings ontving een opmerkelijk nieuwjaarsgeschenk. Geef laaggeletterden verhalen over hun eigen wereld, luidt de strekking van het pleidooi van Alex Boogers.
</div>
</div>
Elk jaar brengt de postbode in de maand december nieuwjaarsgeschenken van literaire uitgevers, hebbedingetjes bestemd voor zo’n duizendtal ‘vrienden en relaties’ in de boekenbranche. Het nieuwjaarsgeschenk is een betekenisvol genre. Via zo’n uitgave die niet (of nog niet) voor de handel bestemd is, presenteert een uitgeverij zich. Het geschenk kan duidelijk maken op welke auteur men trots is of van wie men – zoals dat heet – ‘veel verwacht’; welke rijke literaire traditie of uitgeefgeschiedenis men koestert; wat de belangrijkste komende verandering voor zo’n fonds zal zijn. De nog niet commerciële tewaterlating van een fragment van een boek dat een paar maanden daarna als reguliere editie zal verschijnen, biedt ook zakelijke voordelen – marketing, meneer.
Het meest opmerkelijke geschenk dat mij vlak voor de jaarwisseling gewerd is dat van uitgeverij Podium: een schotschrift van de hand van Alex Boogers (1970). Getiteld: De lezer is niet dood. Een behaaglijke stelling waar geen lezer het mee oneens kan zijn.
Boogers begint zijn persoonlijke betoog verfrissend door te beweren dat het minder, minder geen probleem is. Ach ja, er worden minder boeken verkocht; er zijn minder jeugdige lezertjes; interesse voor literatuur slinkt in deze adembenemende virtuele multimediatijd; boekhandels verdwijnen volop. Allemaal no problemo, aldus Boogers.
Vervolgens wijst hij een nieuwe potentiële lezersgroep aan: ‘de laaggeletterden’ die menen dat een boek niets voor hen is. Ten onrechte, zegt Boogers en ik ben het met hem eens. Maar dan maakt hij een denkfout. Hij schetst uit eigen ervaring sociale ellende, verhalen die zelden tot nooit opgetekend worden in de ‘elitaire’ literatuur van nu. Als die laaggeletterden zulke verhalen over hun eigen wereld zouden lezen, dan zouden ze opkijken, luidt de strekking van Boogers’ pleidooi. Dan zouden ze gaan lezen, schrijven misschien zelfs.
Ik vraag het mij af. Zouden ze niet over een hele andere wereld willen lezen, die van de verbeelding? Een die niks te maken heeft met mishandeling, drankzucht, armoede? Een waar je in kunt ontsnappen aan de miserie? Een waarin je voor mijn part verwante zielen aantreft, ‘herkenning’ op een hoger vlak ontmoet? In dit verband is het wellicht aardig te wijzen op de schrijver Arie Storm die een jeugd doormaakte in vergelijkbare haveloosheid als Boogers. Beiden verlieten hun laaggeletterde milieu door eerst te gaan studeren en vervolgens te schrijven. Over Storm kun je veel beweren, maar niet dat hij veel fiducie heeft in laaggeletterden. Ook een kwestie van eigen ervaring.
Nu is Boogers natuurlijk een romanticus, die nooit en te nimmer de baarmoederstreng met zijn jeugd zal doorknippen; in ieder boek van hem gaat het daarover. In die zin spreekt hij in zijn schotschrift alleen voor eigen parochie. En dat is goed, want Boogers heeft een allerindividueelste stem, roffelend hoorbaar in zijn erin hakkende oeuvre. Dat moet hem genoeg zijn, lijkt mij.

Gerelateerd