<div class="lead">
De strategie van de VVD om van de verkiezingen een tweestrijd tussen Rutte en Wilders te maken leek te mislukken. Tot de premier zaterdag een cadeautje kreeg uit Turkije.
</div>
Hoe stond de verkiezingscampagne ervoor op vrijdag 10 maart? De strategie van de VVD stond op het punt te mislukken: Mark Rutte en zijn team van adviseurs hadden Geert Wilders tot droomtegenstander gebombardeerd. Als de campagne kon worden verengd tot een tweestrijd tussen VVD en PVV, zouden CDA- en D66-kiezers worden overgehaald om op Rutte te stemmen omdat hij de enige was die Wilders uit het Torentje kon houden.
Slim bedacht, alleen werkte de aanvoerder van de populisten niet mee: hij ontweek de confrontatie en beperkte zich tot flyers uitdelen in Spijkenisse en kibbeling eten in Volendam. Daardoor kon Rutte zich niet profileren als drakendoder, zoals politicologen dat noemen.
Sybrand Buma en Alexander Pechtold sprongen in het gat dat was ontstaan. In de peilingen zaten hun partijen de VVD op de hielen en ze lieten niet na rond te bazuinen dat ze in zichzelf de meest geschikte premier zagen. Rutte werd in sommige media al vergeleken met zijn voorganger Jan Peter Balkenende, die na vier kabinetten in 2010 het Torentje moest ontruimen.
Maar op zaterdag 11 maart kreeg de premier een verkiezingscadeautje uit Ankara: minister Mevlüt Çavuşoğlu van Buitenlandse Zaken wilde naar Nederland komen om de Turkse gemeenschap toe te spreken over de invoering van het presidentieel stelsel in zijn land. Toen zijn vliegtuig van het kabinet een landingsverbod kreeg opgelegd, spoedde zijn collega van Familiezaken Fatma Betül Sayan Kaya zich in haar dienstauto naar Rotterdam. De autoriteiten beletten haar om vanuit het raam van het Turkse consulaat op de Westblaak een warm pleidooi voor het presidentieel stelsel te houden. Waarna president Erdogan Nederland uitmaakte voor een bananenrepubliek die de vrijheid van meningsuiting schond.
Met de hete adem van Wilders in zijn nek besloot Rutte geen krimp te geven. Zodat de verkiezingscampagne in de laatste paar dagen toch nog uitliep op de verhoopte tweestrijd met Wilders, maar nu over de vraag hoe Ankara moest worden aangepakt. Rutte kon duidelijk maken wat hij met zijn uitspraak &#8216;pleur op&#8217; had bedoeld. We hadden ze er al lang uit moeten pleuren, kon Wilders antwoorden. Maar het lukte de VVD om de conservatief-nationalistische kiezer voor zich te winnen. De liberalen begonnen aan hun grote sprong voorwaarts in de peilingen. Buma en Pechtold zagen de kans op het premierschap op het laatste moment vervliegen.
<h4>De aandacht afleiden</h4>
Wag the Dog heette de film uit 1997 waarin een Amerikaanse president die werd verdacht van ongewenste intimiteiten met een minderjarig meisje Albanië de oorlog verklaarde om de aandacht af te leiden. De bedoeling van zijn spindoctors was hem om te vormen tot oorlogsheld, zodat hij de verkiezingen kon winnen. Ik wil geen gemakzuchtige vergelijking trekken tussen de Tweede Kamerverkiezingen en de meesterlijke film van Dustin Hoffman en Robert de Niro, daarvoor zijn de verschillen te groot. Zo zijn ongewenste intimiteiten met minderjarig meisjes wel het laatste waarvan Mark Rutte te verdenken valt. Bovendien kregen wij het niet aan de stok met het onschuldige Albanië maar met een Turkse dictator die ons voor nazi-overblijfselen en fascisten uitmaakte en met economische sancties dreigde als hij zijn zin niet kreeg. Toch moet ik al de hele week aan Wag the Dog denken: had Rutte de verkiezingen ook zo glansrijk gewonnen als hij niet in de gelegenheid was geweest op het moment suprême tot vader des vaderlands uit te groeien? Andere premiers gingen hem voor: Joop den Uyl won de verkiezingen van 1977 mede dankzij de treinkaping bij De Punt, Ruud Lubbers speelde in 1986 behendig in op de onrust die door de kernramp van Tsjernobyl was ontstaan.
<q class="pull-left">Toch moet ik al de hele week aan Wag the Dog denken: had Rutte de verkiezingen ook zo glansrijk gewonnen als hij niet in de gelegenheid was geweest op het moment suprême tot vader des vaderlands uit te groeien?</q>Treurig is het lot van tweede regeringspartij PvdA. Bij al het overleg over de Turkse kwestie waren maar liefst drie sociaaldemocraten betrokken: vicepremier Lodewijk Asscher, minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders en de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Zij stelden zich zeker niet softer op dan Rutte.
Minister Koenders voerde stevige gesprekken met zijn ambtsgenoot Çavuşoğlu om hem duidelijk te maken dat hij in Nederland niet in het openbaar campagne kon komen voeren voor het presidentieel stelsel. Het was ook Koenders die het kabinet waarschuwde dat Çavuşoğlu op CNN Türk met sancties tegen Nederland had gedreigd: ‘We moeten ons niet laten intimideren’. Asscher liet zich ook van zijn onverzoenlijke kant zien. De  vicepremier vond het ongepast dat de Turkse regering Nederland probeerde te chanteren. Hij liet de Nederlanders die zo onder de Tweede Wereldoorlog hadden geleden door Erdogan niet voor nazi-overblijfsels en fascisten uitmaken. Aboutaleb onthulde op zijn beurt op de tv dat hij de politie toestemming had gegeven om als het nodig was het vuur op de lijfwachten van minister Kaya te openen.
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="gerelateerd onderwerp" href="https://www.vn.nl/mark-rutte-is-noodzakelijkerwijs-emotioneel-volledig-dood-van-binnen/" class="article-embed article-embed--left">Lees ookMark Rutte is, noodzakelijkerwijs, emotioneel volledig dood van binnen13 maart 2017</a>Maar die stoere houding van de drie PvdA&#8217;ers zou hun partij op 15 maart niet baten. Terwijl Mark Rutte en zijn VVD zegevierden, gingen de sociaaldemocraten met negentwintig zetels verlies roemloos ten onder. Het wapengekletter met Ankara kwam voor Asscher te laat.
<div class="info-box">
Het zijn tijden voor Vrij Nederland. Schrijf je in voor <a href="https://www.vn.nl/service/vrij-nederland-nieuwsbrief/?utm_source=SI16032017nieuwsbrief&amp;utm_campaign=SI16032017nieuwsbrief" target="_blank">de nieuwsbrief</a> of <a href="https://www.vn.nl/service/word-lid/?utm_source=SI16032017abonnement&amp;utm_campaign=SI16032017abonnement" target="_blank">sluit je aan</a> als abonnee.
</div>

Gerelateerd