Afgelopen week stond er iets in Vrij Nederland over de rituelen die schrijvers, denkers en kunstenaars gebruiken om tot werken te komen? Heeft u nog tips?
– Frederica W.
Is het niet een beetje dwaas te geloven dat u rituelen nodig hebt om te kunnen werken? U hebt ambities. Dat is prima. Wij neuroten willen de leegte opvullen en veelal doen wij dat door middel van onze ambities, al zijn er ook genoeg mensen die de leegte succesvol met drank te lijf gaan. Ik zou gewoon een tijdje proberen te schrijven en te denken zonder al te veel rituelen en als dat niet lukt, gaat u geleidelijk over op alcoholisme. Tenzij u kinderen hebt, dan richt u zich op de kinderen. Voor rituelen kunt in de kerk terecht, maar seks is feitelijk ook een ritueel.
Mijn man (universitair docent theologie) zegt dat het kopen van een dure auto troost kan betekenen. Ik zeg: het is een middel om de verveling te verdrijven.
Wie van ons heeft gelijk? – M. de G.-V.
Het verdrijven van de verveling is uiteraard een vorm van troost. Daarbij is het kopen van een dure auto een goede bijdrage aan de economie. Misschien is het wel een biologische auto? (Ik stel voor dat we in navolging van biologisch vlees van biologische auto’s spreken.) Uw man, de academicus, wil ook wel eens werelds plezier. Hij ziet dagelijks onnozelaars op televisie verschijnen die onnozelheden verkondigen zonder dat die als zodanig worden verkondigd, hij ziet de onnozelaars in dure auto’s rijden, dure horloges dragen, dure vrouwen onderhouden. Hij vraagt zich af: waarom wordt mijn diepgravende kennis niet gewaardeerd? Voor hij zich definitief van deze wereld afwendt, onderzoekt hij de mogelijkheid dat het kapitalisme een religie is die de monotheïstische religies op den duur zal verslaan, mits het religieuze karakter van dat kapitalisme wordt onderkend. De sacralisering van de consumptie zal onze redding zijn. Dat is wat uw man denkt. Misschien begrijpt u hem niet, maar begin daar verdorie dan eens moeite voor te doen.
Oftewel: uw man heeft gelijk.
Na Dave Eggers’ kritische roman over Facebook en de kritiek op sociale media van Jonathan Franzen in zijn boek over Karl Kraus, voelen wij, doorgewinterde bloggers en sociale-mediagebruikers, ons onbestemd: alles wat we doen voelt opeens overbodig en sterker nog: dom, als we onszelf te kakken zetten tegenover échte schrijvers als Franzen. Moeten wij, literair geïnteresseerde nerds (we lezen verdomme e-books en longreads via Twitter en we bloggen erover!) stoppen met iets waarin wij wel wat waardevols zien? Zo ja: heeft u afkicktips? – A. &#038; T.
Eggers heb ik niet gelezen. Van Franzen alleen de voorpublicatie in The Guardian. Kraus was ongeveer tegen alles. Ook tegen zichzelf. Dat Kraus tegen sociale media zou zijn geweest, wil ik daarom graag geloven, maar Kraus verachtte ook de journalistiek, althans de reëel existerende journalistiek. Niet geheel zonder reden. Of de journalistiek er sinds hem reuze op vooruit is gegaan? We hebben Joris Luyendijk gekregen, dat was zeker een grote sprong voorwaarts, journalistiek en evolutionair gezien. Kraus had het geluk dat de catastrofe die hij voorzag ook werkelijk plaatsvond – het woord ‘geluk’ klinkt hier cynischer dan ik dat bedoel. Dat u erkenning wilt is menselijk. Zelfs Kraus, die een eenmanstijdschrift uitgaf, kon beslist niet zonder. Maar Oostenrijk is het land bij uitstek voor Publikumsbeschimpfung, een genre waarin Kraus uitblonk. De ironie daarvan wordt in Nederland niet meer begrepen, voor zover men die ooit begrepen heeft. De vraag of Kraus überhaupt begrepen kan worden, aangezien in Nederland de meeste personen tegen wie hij fulmineerde onbekend zijn, waag ik te betwijfelen.
Kortom: begin met yoga. Bedenk dat het meeste van wat wordt geschreven door literatoren een verbale poging is tot yoga door mensen die nog nooit van hun leven de Zonnegroet hebben gebracht.
Wat is uw grootste angst en waarom zou u die mij vertellen? Omdat het delen u verlicht en uw ervaring mij kan helpen relativeren? Misschien. De mijne durf ik niet eens op te schrijven. – Anoniem
Ik ben bang om te falen en ik sluit niet uit dat het die angst is die tussen mij en waarlijke grootheid in staat. 
Nee
Vragen voor Grunberg sturen naardemensendokter@vn.nl