Uit het leven
Elly Lamaker, op 30 januari op zevenentachtigjarige leeftijd overleden, was de grand old lady van de Nederlandse mode. Met straffe hand, onorthodoxe middelen en ontembaar enthousiasme begon zij aan de toenmalige Arnhemse Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving, geheel uit het niets, een nieuwe modeafdeling. Ze verwierf daarmee naam en faam in binnen- en buitenland. Ontwerpers als Alexander van Slobbe, Jan Aarntzen (die Karin Bloemen kleedt) en Jan Taminiau (prinses Máxima), het duo Geert de Rooij en Hans Démoed van The People of the Labyrinths, stylisten en trendwatchers als Lidewij Edelkoort, ze heeft ze allemaal opgeleid. Ook Viktor en Rolf komen uit de Arnhemse stal.
Elly was veeleisend: &#8216;Mode moet je leven zijn, je moet er al je tijd aan besteden.&#8217; Over het bolletje aaien was er niet bij, ze kon foeteren, tekeningen met haar pumps vertrappen en tere zieltjes knakken. En altijd bleef ze onzeker of de kwaliteit wel hoog genoeg was. &#8216;Het kan beter.&#8217; Maar &#8216;haar kinderen&#8217; moesten wel weten dat ze van hen hield en aan hun toekomst dacht. Als een kloek kon zij hen verdedigen en beschermen. Over Jan Cremer, die in 1956 op de academie zat, sprak zij de legendarische woorden: &#8216;Houd hem weg, hij maakt al mijn meiden zwanger.&#8217;
Petronella Johanna Maria Lamaker werd in 1922 in Amsterdam geboren. Haar ouders scheidden toen zij en haar broertje op school zaten. Zij verhuisde naar Rotterdam toen haar moeder hertrouwde met een werktuigkundig ingenieur. Die had in 1918 als militair de naar Nederland gevluchte Duitse kroonprins naar een interneringskamp in Wieringen moeten brengen. Elly tekende veel &#8216;mensenfiguurtjes&#8217; zoals zij die zag in de chique Engelse bladen, en vrienden vonden dat ze naar de Rotterdamse kunstacademie moest gaan. Daar was een modeopleiding, er werd veel getekend. &#8216;Ik heb er van alles geleerd, behalve het vak mode en kleding.&#8217; Op de eindlijst kreeg ze voor &#8216;gekleed modeltekenen&#8217; een negen, voor &#8216;ontkleed modeltekenen&#8217; een tien.
Daarna haalde zij in 1944 op de Koninklijke Academie in Den Haag de onderwijsakte textielkennis. Ze wilde zekerheid, aktes en diploma&#8217;s en bleef haar hele leven bang voor armoe en werkloosheid. In de hongerwinter was ze dagen van huis, op zoek naar voedsel in de Betuwe. Ze hield van eten, kon heerlijk koken, organiseerde voor familie en vrienden grote maaltijden, maar kon geen boterham weggooien.
Na de oorlog ontwierp zij mantels op een confectieatelier en in 1947 werd ze gevraagd les te geven aan de kunstacademie in Rotterdam. Tegelijkertijd zette zij op de Academie St. Joost in Breda de modeafdeling op. In 1953 stapte ze over naar Arnhem, waar, vond zij, ook een modeopleiding moest komen. Samen met haar moeder, die weduwe was geworden, verhuisde ze naar Oosterbeek. Er waren mannen in haar leven, maar ze is nooit getrouwd.
Van die eerste Arnhemse jaren herinnerde zij zich de wilde feesten. &#8216;We hadden dolle pret,&#8217; zei ze in het gedenkboek ter ere van het vijftigjarige bestaan van de modeafdeling, maar &#8216;door alle vrijheden die maar mogelijk waren in die tolerante tijden, dreigde de academie een slechte naam te krijgen&#8217;.
Feesten werden afgeschaft: &#8216;spijtig, maar wel effectief&#8217;.
De knop werd omgedraaid en zes dagen per week moesten de studenten &#8216;s ochtends om negen uur aanwezig zijn. Spijbelaars konden vertrekken en meisjes die mode &#8216;leuk&#8217; vonden &#8216;moesten maar een rijke man trouwen&#8217;. Vrouwelijke studenten klaagden wel eens dat zij een voorkeur voor jongens had. Elly zelf zei in het gedenkboek: &#8216;Het echte talent is het duidelijkst te zien bij de homoseksuele jongens die een feilloos gevoel hebben voor zowel de mannelijke als vrouwelijke factoren in de kleding: charme en elegance, naast raffinement en pikanterie.&#8217;
Mode, benadrukte zij, is niet oppervlakkig, maar als kunst een weerspiegeling van wat leeft in de maatschappij. Studenten moesten minder naar de haute couture in Parijs kijken en meer naar de &#8216;Engelse straatmode&#8217; om de tijdgeest met zijn eigen uitdaging en erotiek te ontdekken. Verrassend snel wonnen haar studenten internationale prijzen en maakten zo Arnhem tot een begrip in de modewereld. En al waren draagbaarheid en verkoopbaarheid niet haar eerste prioriteit, toch zorgde zij er met haar immense netwerk voor dat haar kroost goed terechtkwam. &#8216;Wie mevrouw Lamaker overleefde,&#8217; zeiden haar vrienden Geert en Hans, &#8216;overleeft alles en iedereen.
Suggesties voor deze rubriek? Mail naar uithetleven@vn.nl

peter brusse

Gerelateerd