Met de vluchtelingenstroom groeit ook het rechts-extreme protest en geweld in Duitsland, vooral in het voormalige Oost-Duitsland. Nynke van Verschuer woonde er en denkt terug aan de klasgenoot die tijdens het speelkwartier een hakenkruis op het bord tekende.
In de Oost-Duitse provinciestad waar ik begin jaren negentig mijn vroege jeugd doorbracht waren er pakweg twee soorten hangjongeren. De voetballers liepen in glimmende trainingspakken en trapten eindeloos de bal over en weer op een modderveldje of zeulden met de bal onder de arm door de stad op zoek naar een tegenstander of een gelegenheidsdoel. Mijn broer was een van hen en ik soms ook, als het gebrek aan spelers zo schrijnend was dat ik mee mocht doen en een of andere ondankbare plek in het veld kreeg toegewezen.
Dan had je de jongens in kisten met witte veters, legerbroeken en bomberjacks met oranje voering die vooral in speeltuintjes rond hingen en sigaretten rookten. Ik was bang voor ze, mijn moeder had met een gedecideerd afkeurend gebaar gezegd dat ze buitenlanders discrimineerden en wij waren op een paar Armeense families na de enige buitenlanders in de stad.
Op een dag ontdekte ik tussen de gemillimeterde koppen Marcel, die van school was veranderd maar naast wie ik het jaar daarvoor in een van de voorste banken in de klas had gezeten. Marcel was een klier op school, type ADHD, en een gezellige buurman. Een ochtend zaten we na de pauze te wachten op de juf en kliederden we het bord onder. Marcel tekende met krijt een tank met een hakenkruis erop. We waren een jaar of acht. Ik had geen benul wat het betekende maar het maakte indruk omdat de juf terugkwam, Marcel een lel gaf en besloot een uur vaderlandse geschiedenis in te lassen.
Marcel werd opgevoed door zijn oma, zijn ouders leefden nog wel maar waren niet meer in beeld. Nu stond hij met zijn nieuwe en oudere vrienden zijn leeftijdsgenoten te terroriseren bij de schommels. Marcel wenkte me naderbij. Ze boden me een sigaret aan – die ik afsloeg – uit een boterhamzakje, want sigaretten kocht je per stuk bij de plaatselijke kiosk annex frietkot annex buurtcafé. Ik vroeg hem wat er precies van waar was, wat mijn moeder had verteld en, met een scheef oog op zijn maten, of hij nog wel met mij gezien kon worden. Hij begon een onnavolgbaar verhaal over Ausländer, over huidskleur en Noord- en Oost-Europeanen. Zijn vrienden kwamen erbij staan en verzekerden me dat mijn Nederlands-zijn geen enkel probleem vormde. Ik was er niet gerust op. Mijn broer riep me dat we naar huis moesten voor het avondeten.
Voor die jongens die amper pubers genoemd konden worden waren hun clubjes met het kisten-en-bomberjack-uniform óók een makkelijke manier om zich tegen alles en iedereen af te zetten. Ze plaatsten zichzelf in een klap buiten de maatschappij. Oudjes passeerden hen hoofdschuddend, leraren gingen uit onmacht slaan, ze bewogen zich altijd en groupe maar het was uitgesloten dat je ze ooit zou uitnodigen voor een potje voetbal. Ze werden door iedereen uitgekotst en dat was precies wat ze wilden. Ze flirtten met dat wat in Duitsland als het ultieme kwaad wordt beschouwd.
Laat het buitenbeentjes blijven.

Gerelateerd