Nee, je vindt een cartoon niet grappiger met een pen tussen je tanden. Een oprechte glimlach is, zoals zoveel zaken, het gevolg van een flink aantal effecten plus een portie toeval.

Niet lang nadat het bedrog van Diederik Stapel aan het licht was gekomen (2011), begonnen sociaal-psychologen op initiatief van Daniel Kahneman met een klus die je kunt omschrijven als de grote zuivering: het repliceren van experimenten die tot dan toe als onwrikbaar waar golden. Als plausibele resultaten uit de lucht geplukt bleken te zijn, hoe robuust is sociaal-psychologisch onderzoek dan eigenlijk in het algemeen? Door middel van herhaling zouden de oorspronkelijke resultaten bevestigd moeten worden.

Recent slachtoffer in deze zuiveringsoperatie is het beroemde ‘pen tussen de tanden’-experiment van Fritz Strack (1988). Dit onderzoek liet zien dat proefpersonen die geïnstrueerd waren om een pen tussen hun tanden te klemmen een serie cartoons van Gary Larson een stuk leuker vonden dan...