<div class="lead">
‘De zus van’ spreekt vandaag in de rechtszaal. Daarmee maakt Astrid Holleeder zich definitief los van haar broer, vader en &#8216;het milieu&#8217;.
</div>
Op pakjesavond wordt ze vijftig. Astrid Holleeder heeft dan haar eerste optreden als getuige op een openbare rechtszitting achter de rug. Vandaag wordt ze gehoord in het hoger beroep tegen meerdere moordverdachten. Het zijn de vermeende handlangers van haar broer, onder wie het criminele kopstuk Dino Soerel.
Weet ze ongezien de extra beveiligde rechtbank op Schiphol binnen te komen? Daar staat immers een legertje cameramensen klaar, hongerig om haar verschijning vast te leggen. Van Astrid Holleeder zijn namelijk geen foto’s in omloop. In tegenstelling tot haar graag gefotografeerde broer Willem is zij er de afgelopen halve eeuw wel in geslaagd om onder de radar blijven.
Ze koestert haar rol als anonymus en dat is best lastig voor ‘de zus van’. Op de <a href="http://www.coumansvangaalen.com/" target="_blank">website </a>van de advocatenmaatschap die ze samen met anderen oprichtte, vind je geen afbeelding van Astrid Holleeder. Als familielid met een titel ‘meester in de rechten’ voorzag ze de bekendste crimineel van Nederland jarenlang van advies, gedwongen of niet. Al in de jaren negentig observeerde en tapte de recherche Astrid als ze contact had met Willem, en dat zou nooit stoppen.
Na de ontvoering van Freddy Heineken in 1983 werd haar achternaam een opvallende tatoeage. Die liet ze niet verwijderen. Nee, ze leerde er mee leven. Maar dan wel op haar manier. Astrid Holleeder emancipeerde in fasen. Ze verzette zich verbaal tegen de losse handjes van haar vader en werd op jonge leeftijd uit huis gezet. Ze volgde het VWO en ging daarna als enige van het gezin studeren, eerst in Amsterdam, later in Cambridge. Ook leerde ze de Amsterdamse kunstscene kennen via haar relatie met galeriehouder Jaap Witzenhausen. ‘Astrid zei dat haar naam tegen haar werkte,&#8217; vertelde Witzenhausen in 2005 aan de recherche. ‘Ze is daarom in Cambridge gaan studeren. Ik vloog toen ieder weekend op en neer om haar te zien.’ Met Witzenhausen kreeg ze in 1985 een dochter: <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Miljuschka_Witzenhausen" target="_blank">Miljuschka</a>, die het zou schoppen tot model, VJ en soapactrice. Ze wordt liever niet aan ome Willem herinnerd.
Studie en relatie bleken echter geen bevrijding voor Astrid Holleeder. Want altijd was daar haar broer, de Heineken-ontvoerder. Door zijn toedoen was het hele gezin opgepakt in 1983. En toen Willem na zijn vrijlating midden jaren negentig opnieuw de aandacht had van de opsporingsinstanties, kwam ook Astrid weer in beeld. In een groot drugsonderzoek naar Holleeder en Cor van Hout belden zus en broer met elkaar. Willem vertelde Astrid dat hij bij verschillende strafpleiters was langs geweest om te checken of ze plek hadden voor zijn afgestudeerde zus. Onder meer bij advocaat Ipo de Vos, die Holleeder had bijgestaan in de ontvoeringszaak en bij Vincent Kraal, de toenmalige raadsman van de Amsterdamse Hells Angels. Zus Astrid hoorde het aan en maakte daarna een afspraak met Kraal. Ze zou later nog optreden als raadsvrouwe in het proces tegen de Nomads, de Limburgse tak van de motorclub.
Ook haar vriend Jaap Witzenhausen kreeg te maken met de bemoeizucht van broer Willem. De kunsthandelaar werd die dagen soms gezien in een bont onderwereldgezelschap. ‘Wat moest ik?’ zei hij in 2005 tegen <a href="https://www.vn.nl/de-methode-holleeder/" target="_blank">Vrij Nederland</a>. Hij had Astrid leren kennen toen haar broer vastzat. ‘Ik merkte pas later, toen Holleeder en Van Hout weer vrij waren, wat het betekende om met een lid van deze familie om te gaan. Ik moest stoppen met mijn galerie en als hun vertegenwoordiger helpen bij het kopen en verkopen van huizen. Dat heb ik niet gedaan.’
Waren het broederdiensten of pogingen van Holleeder om zijn zus in de buurt te houden? Voor Witzenhausen was het overduidelijk. ‘Tot op de dag van vandaag worden Astrid en haar zus door Willem geslagen,’ zei hij in 2005 tegen de recherche. ‘Er is een enorme intimidatie op die moeder, Astrid en haar zus. Om mij buiten de deur te houden heeft Willem de studie van mijn dochter betaald. Astrid is [in haar broers ogen] heel vervelend omdat ze zich niet altijd coöperatief heeft opgesteld naar Willem toe. Dat is dus de strijd en dat is waarom ze elke keer een pak slaag krijgt.’
Het is een voorbode van wat Astrid Holleeder zelf in 2013 zal verklaren. Samen met haar zus Sonja kiest ze er na al die jaren voor om tegen haar broer te getuigen. Ze zijn het geweld, het getreiter en de dreigementen zat. Zeker als blijkt dat de familie wellicht zal worden vermoord door tegenstanders van Holleeder. ‘Ik was degene met wie hij wilde praten als hij gek werd. Ik kon zijn demonen tot rust brengen,’ zegt ze begin 2015 tegen NRC Handelsblad. ‘ Wat hij mij vertelde over zijn wereld, wilde ik eigenlijk allemaal niet weten. Maar het stelde me wel in staat om hem onder controle te houden – voor zover mogelijk. Uiteindelijk heb ik van zijn vertrouwen gebruik gemaakt om zoveel mogelijk informatie te verzamelen die voor hem belastend is. Ik heb dubbelspel gespeeld. Dat voelt niet goed, maar ik kan niet anders.’
Zo kwam ze er achter welke moorden haar broer claimde. Daarover vertelt ze vandaag in de grote liquidatiezaak en volgend jaar in het proces tegen Willem Holleeder zelf, die wordt vervolgd voor vijf moorden. Daarmee is een einde gekomen aan de spagaat van Astrid Holleeder en is de laatste fase van haar emancipatie een feit. Eindelijk heeft ze zich losgemaakt van haar broer.

Harry Lensink

Gerelateerd