Wereld
Sinds vorige week zaterdag ‘eisen’ negen heren ook een referendum. Geïnspireerd door de speech van David Cameron hebben zij zich verenigd in een burgerforum dat in NRC Handelsblad (26 januari) ‘allen die dit lezen’ oproept een volksstemming af te dwingen over de toekomst van Nederland in de Europese Unie.
Ja, als lezer van die krant moet ik daar nu wel wat van vinden.
Eerst probeert het burgerforum het door mijn democratisch gemoed aan te spreken. ‘Als politicus moet je je volk vertrouwen,’ citeert het gezelschap de Britse premier met instemming. Natuurlijk, van harte, maar het probleem is dat ik referenda niet vertrouw. Ik geloof in het volk, in verkiezingen en getrapte democratie en in een professionele tussenlaag van verstandige beroepspolitici die brede afwegingen maken. Als het referendum – en ik sla alle wetenschap over de manipuleerbaarheid van vraagstelling en de gevolgen daarvan voor uw ja of nee nu even over – de maatstaf is voor het vertrouwen van de politici in hun volk, dan kan ik dat niet anders zien dan als een motie van wantrouwen tegen de parlementaire democratie. Ik vind dit een slechte en demagogische openingszet van het burger-forum.
Vervolgens lees ik dat u en ik in een Europese samenzwering terecht zijn gekomen. ‘De EU is zo opgezet dat er steeds nieuwe bevoegdheden moeten worden overgedragen om te kunnen blijven functioneren,’ waarschuwt het burgerforum. Moeten? Dat is een tragische versimpeling van wat in eerstejaarscolleges in de jaren zeventig nog wel als het functionalisme werd gedoceerd: als a gebeurde, dan kon dat eigenlijk niet zonder b, maar b kon weer niet zonder c, en zo zou de ‘ever closer union’ vanzelf bij z uitkomen. De praktijk bleek grilliger en kon niet verklaard worden zonder de eigenzinnige interventies van de politiek. De integratietheorie ging sindsdien verder, het burgerforum niet. Wie nu nog het automatisme van de olievlek verkondigt, ontkent de werkelijkheid. En maakt er de karikatuur van een dwangproces van.
Dan lezen we dat het Europees Parlement een oproep heeft gedaan aan de lidstaten om in Europees verband op te treden in Mali. ‘Zo komen ook Buitenlandse Zaken en Defensie geleidelijk onder bereik van de EU,’ zegt het burgerforum. Het ontgaat me eigenlijk wat daar tegen zou zijn – volgens mij is er anno 2013 weinig eer te behalen aan het Iraanse atoom-, het Midden-Oosten- of een Sahelconflict via een Haagse solo. Misschien leeft het burgerforum ook hier nog veertig jaar geleden. Begin jaren zeventig kwam men er in de Europese hoofdsteden al achter dat een gemeenschappelijk buitenlands beleid zo gek nog niet was toen de Arabische olieboycot op ons werd uitgetest. Zelfs Margaret Thatcher was wat later erg blij met de Europese politieke samenwerking tijdens hun Falklandoorlog.
Dan moet het maar komen van een tv-reportage over EU-subsidies voor plofkippen en geluidsschermen lang Poolse snelwegen. Twijfelachtig Brussels micromanagement, schimpen de leden van het burgerforum. Vind ik ook, maar het is een tendentieus argument tegen de EU. Ik lees in dezelfde krant hoe Nederlandse artsen rekeningen van duizend euro declareren voor het schoonmaken van een oor met een wattenstaafje. Is dat een reden voor een burgerforum om voor ontmanteling van de Staat der Nederlanden te pleiten?
Het is natuurlijk het goed recht van iedereen om het federale pad, zoals het burgerforum dat zegt, ‘ongewenst en onwerkbaar, zelfs gevaarlijk’ te vinden. Ik vind de argumenten die in stelling worden gebracht demagogisch, fout, tragisch, onrealistisch en tendentieus. Het instrument van het referendum vind ik lichtzinnig. Het burgerforum spiegelt me voor dat de weg terug naar een soort vrijhandelszone kan worden ingeslagen. Niet naar de interne markt van 1992, want daar horen open grenzen bij en daar zijn de heren van het burgerforum ook al niet voor. Dan dus eerst maar terug naar 1965. Van de mogelijkheid van een nee-uitkomst van hun referendum, terwijl Duitsland en België gewoon door zouden europeaniseren, durf ik me nauwelijks een voorstelling te maken.
Ongewenst en onwerkbaar, zelfs gevaarlijk.
ko.colijn@vn.nl

Gerelateerd