<div class="lead">
Spotprenten van Merkel in uniform en Schäuble met glimmende rijlaarzen zijn niet langer voorbehouden aan populistische Griekse pers. Sinds het laatste, voor Griekenland meedogenloze akkoord worden de Duitsers internationaal neergezet als een heerszuchtig volk.
</div>
De teneur van de cartoons: Duitsland heeft zijn ware aard een jaar of zeventig goed onder de pet weten te houden, maar we hadden beter moeten weten. De Duitsers willen regeren in Europa en nadat dit vorige eeuw is mislukt proberen ze het nu met een economische overmacht.
De Duitsers zijn zelf verbaasd hoe snel ze nu weer te boek staan als de boemannen van Europa. Weekblad Stern heeft het over Merkel de ijskoningin, Die Zeit over het beeld van de harteloze politici, Der Spiegel over “The German Übermacht”.
Duitsland heeft ineens de reputatie van harde schuldeiser. En aan schuld kleeft behalve een economische ook een morele lading. Occupy-antropoloog David Graeber schreef in 2011 het boek Debt. The first 5000 years – een geschiedenis van een op schuld gebaseerde economie. Hij schrijft dat schulden vooral in landen als Duitsland en Nederland een verwerpelijke bijklank heeft, omdat hier het woord voor debt en guilt hetzelfde is. Schuld, betoogt Graeber, is één van de machtigste wapens die landen tegen elkaar in handen hebben. Wie iets verschuldigd is, kan met zich laten sollen en moet zich schikken naar de wensen van de crediteuren. Graeber (aan wie de Griekse oud-minister Yanis Varoufakis veelvuldig refereert in zijn boeken) legt ook uit dat de schuldeisers rente krijgen omdat ze een risico lopen – het risico om hun leningen niet terug te krijgen. In een gezonde economie moeten schulden soms worden kwijtgescholden. Die gedachte is eeuwenoud: volgens het christelijk geloof moesten eens in de vijftig jaar alle kredietbrieven worden opgestookt.
<figure id="post-7020 media-7020" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2015/07/Schermafbeelding-2015-07-24-om-16.49.21.png" alt="" /></figure>
&nbsp;
Duitsland heeft verreweg de meeste leningen uitstaan bij Griekenland en heeft zo de grootste inspraak op de voorwaarden voor nieuwe hulppakketten. Anders geformuleerd: Duitsland is de grootste sponsor van de EU. De manier waarop de Duitse minister van financiën Griekenland meent te moeten disciplineren is een gotspe. Maar Schäuble weet zich daarin gesteund door met name Nederland, Slowakije, Finland en de Baltische staten. Vooral Rutte schijnt in gesprekken met Tsipras, Schäuble, Merkel en Dijsselbloem een nog stukken rigider standpunt te hebben ingenomen dan Merkel, maar dat is natuurlijk te onbelangrijk en te onbenullig om door andere media dan die uit Nederland te worden opgepikt.
Stereconoom Thomas Piketty verweet de Duitsers een gebrek aan historisch besef omdat ze de Griekse schulden niet afstrepen tegen die die Duitsland in WOII in Griekeland maakte. Graeber riep op twitter op tot een boycot van Duitse producten totdat Duitsland deze zelfde schuld heeft afbetaald. Een oproep tot een boycot werd in de VS en in Groot-Brittannië eerder gedaan in 1933, zoals een journalist van Die Zeit fijntjes opmerkte.
Historisch bewustzijn is een van de drijvers van Europa maar vergevingsgezindheid net zo goed. De Eurogroep moet de schuldenlast verlichten, ja. Maar het kwijtschelden van Griekse schulden eisen, zoals Graeber en de zijnen doen, en tegelijkertijd verlangen dat Duitsland zijn eigen overjarige schulden terugbetaalt is van een inconsequentie die het wederzijdse begrip ook geen goed doet.