Met een opgewekte, positieve toon en veel nadruk op wat goed gaat, probeert Maxe de Rijk het zelfbeeld van haar kansklas-leerlingen te helen. ‘Mijn leerlingen hebben op de basisschool jaar na jaar het gevoel gekregen dat ze niet kunnen leren.’

De complexiteit van het werken voor de klas leer je niet uit boeken en onderzoeksartikelen, ervoer onderwijskundige Jacquelien Bulterman. Ze breekt een lans voor ervaringskennis. ‘Ondanks al mijn kennis óver onderwijs, kom ik kennis ván onderwijzen te kort.’

Als we ons in het onderwijs blindstaren op cijfers zien we de verschillen niet meer, betoogt filosofe Doortje Lenders in een essay. Onderwijs wordt dan steeds minder als grote gelijkmaker gezien, en steeds meer als economische kans.

Wanneer het in de politiek gaat over de kinderopvang, wordt het gesprek overheerst door partijen met uiteenlopende financiële en politieke belangen. De kwaliteit van de kinderopvang wordt daarbij krampachtig vermeden, want als de betrokken partijen zouden erkennen dat die gebaseerd is op twijfelachtige metingen, stort het kaartenhuis in. Kinderen betalen de prijs.

Met het syndroom van Down naar de universiteit? Dat kan prima, bewijst de Ierse Fionn Angus. Als pionier hoopt hij de academische wereld open te breken en toegankelijk te maken voor andere mensen met een verstandelijke beperking. 

Zo’n vijftien procent van de mbo-studenten stopt binnen een jaar met hun studie. Om hen binnenboord te houden, ontwikkelen scholen ‘doorlopende leerroutes’ waarbij leerlingen bijna ongemerkt in de collegezalen van hun vervolgopleiding belanden.

Scholen moeten niet alleen aandacht hebben voor taal en rekenen, maar ook voor sport, creativiteit en hoe kinderen in hun vel zitten. Lessen sociaal-emotioneel leren bieden daarbij soelaas. Marieke Buijs ging kijken bij zo’n les.

Scholen worden overspoeld door lespakketten van bedrijven en ngo’s, maar hebben niet altijd de tijd en expertise om dat materiaal goed te beoordelen. Uit onderzoek blijkt dat veel van die pakketten informatie weglaten, positieve aspecten van een sector benadrukken of ronduit reclame maken. ‘Er zijn altijd wel scholen die meedoen.’

Kansengelijkheid staat al jaren hoog op de publieke en politieke agenda. Toch neemt de ongelijkheid in het onderwijs eerder toe dan af. Hoe kan dat? In haar boek Onderwijs maakt het verschil zoekt Louise Elffers naar het antwoord. ‘We leggen in het onderwijs te veel nadruk op selectie.’

Drie scholen in Amsterdam Nieuw-West hadden veel last van het lerarentekort. En dus begonnen ze een experiment: een dag per week worden de kinderen ondergebracht bij leerzame plekken in de buurt, zoals een stadstuin. Marieke Buijs nam een kijkje.

In haar boek Rood in Wassenaar dat morgen verschijnt, beschrijft de Amsterdamse PvdA-onderwijswethouder Marjolein Moorman wat de drijfveren zijn voor haar strijd tegen ongelijkheid. ‘Ongelijkheid kost ons superveel geld, hè.’

Door de lockdowns werd de functie van onderwijs als grote gelijkmaker goed zichtbaar. In de periode dat de scholen gesloten waren, nam de ongelijkheid in leerontwikkeling toe. Zorgt onderwijs voor meer gelijkheid? We vroegen het aan onderwijsdeskundigen.

De afgelopen twintig jaar is op scholen vooral geprobeerd lesjes rekenen en taal te geven aan kleuters, zodat hun cognitieve ontwikkeling zo efficiënt mogelijk zou verlopen. De speelse aanpak van meester Jorge is een zeldzaamheid geworden. ‘De kleuterklas is een levend organisme, geen dag is hetzelfde.’

Morgen maken alle leerlingen in groep 8 van de basisschool de eindtoets op grond waarvan ze zullen worden verdeeld over het voortgezet onderwijs. Volgens toetsexpert Karen Heij heeft die toets een te grote rol gekregen. ‘We overzien niet goed wat de gevolgen zijn.’

Scholen wordt weinig verplicht als het op pesten aankomt. Of er aandacht voor is, hangt af van de betrokkenheid van medewerkers. Op de Huizingaschool in Amsterdam Nieuw-West maakt Karima Absissen zich er sterk voor. ‘Ik ben juf vanuit mijn moederhart.’  

Over kansenongelijkheid in het onderwijs zijn rapporten volgeschreven. Maar hoe ziet dat krachtenveld er in de werkelijkheid uit? Marieke Buijs onderzoekt het op de Huizingaschool in Amsterdam-West. In de tweede aflevering van deze reportageserie: Fatima Aitja, waakhond voor eerlijke kansen.

Een stoet invalkrachten, vier in plaats van vijf dagen les en leerkrachten die hun eigen gezondheid op het spel zetten: de Huizingaschool in Amsterdam Nieuw-West doet álles om open te blijven.

Over kansenongelijkheid in het onderwijs zijn rapporten volgeschreven. Maar hoe ziet dat krachtenveld er in de werkelijkheid uit? In de eerste aflevering van deze reportageserie: directeur Susan Herrings.

Sinds de basisscholen begin mei weer open gingen, loopt onderwijsjournalist Anja Vink mee op basisschool Bijlmerhorst in Amsterdam-Zuidoost. Vandaag: hoe leerlingen tijdens de vakantie werden bijgespijkerd. ‘Ze knappen echt op van die extra aandacht.’