<div class="lead">
In Hongarije is de extreem-rechtse Jobbik-partij bezig met een gestage opmars, ook onder hoogopgeleide jongeren. Swaan van Iterson maakte er al in 2012 een documentaire over, en toen was de crisis nog maar net begonnen. Wordt oud-consultant Márton Gyöngyösi de nieuwe &#8216;Viktator&#8217;?
</div>
Het Europees Parlement was in rep en roer toen vlak voor het zomerreces de omstreden Hongaarse premier Viktor Orbán zijn opwachting maakte in Brussel, en daar geen woord terugnam van zijn recente pleidooi voor de herinvoering van de doodstraf en spijkerharde maatregelen tegen immigratie.
Maar de Europarlementariërs zouden zich pas echt zorgen moeten maken over de opkomst van Jobbik in Hongarije: de extreemrechtse, antisemitische en anti-Westerse partij, die inmiddels de tweede politieke beweging van het land is, en grote kans maakt om bij de parlementsverkiezingen van 2018 de macht in Hongarije over te nemen.
<blockquote>Europarlementariërs zouden zich pas echt zorgen moeten maken over de opkomst van Jobbik in Hongarije: de extreemrechtse, anti-semitische en anti-Westerse partij, die inmiddels de tweede politieke beweging van het land is.</blockquote>
Alarmerend is vooral dat Jobbik inmiddels in de peilingen verreweg de grootste partij is onder jongeren en studenten. Swaan van Iterson, onderzoekster voor het Radicalisation Awareness Network van de Europese Commissie en half-Hongaarse van afkomst, maakte als studente in 2012 al een korte <a href="http://www.foliaweb.nl/studenten/slogans-wilders-vallen-in-het-niet-bij-racisme-in-hongarije/" target="_blank">documentaire</a> over de verrassende populariteit van Jobbik onder hoogopgeleide jongeren.
De film laat een tamelijk onthutsend beeld zien van een generatie die aan de ene kant middenin de westerse wereld wil staan, maar aan de andere kant in volle ernst betoogt dat de sociaal-liberalen na de val van het communisme de macht van Hongarije hebben verkwanseld, dat het verdrag van Trianon van kort na de Eerste Wereldoorlog (!) &#8211; waarbij Hongarije twee derde van het grondgebied kwijt raakte &#8211; moet worden herzien, en dat de &#8216;zigeunercriminaliteit&#8217; moet worden &#8216;uitgeroeid&#8217;.
Dat was in 2012. Maar toen was de economische crisis ook in Hongarije nog maar net begonnen, en was Márton Gyöngyösi, tweede man van Jobbik en stemmenmagneet onder jongeren, nog maar net op het politieke toneel verschenen. Inmiddels wordt Gyöngyösi genoemd als mogelijke nieuwe premier van Hongarije. Wat zijn zakelijke voorkomen betreft – hij studeerde aan het Trinity College in Dublin en werkte onder andere bij KPMG en Ernst&amp;Young – zou hij moeiteloos leiding kunnen geven aan een nieuw kabinet.
Dalibor Rohac, van het American Enterprise Institute in Washington, schreef onlangs in <a href="http://www.politico.eu/article/hungarys-rising-right-wing/" target="_blank">Politico</a> over zijn recente ontmoeting met Gyöngyösi dat hij – tot zijn eigen ongemak – onder de indruk was van diens perfecte Engels, scherpzinnigheid en humor: &#8216;een reusachtig verschil met het stereotype beeld van de hersenloze neo-nazi&#8217;.
Hoe onberispelijk en westers het leiderschap ook oogt, intussen onderhoudt Jobbik hartelijke banden met het Kremlin en het regime in Iran, slaan de aanhangers ook in het parlement racistische taal uit en marcheren paramilitairen in zwarte kleding door de straten van Budapest.
Nu is het nog moeilijk voorstelbaar, maar over een paar jaar zouden ze in Brussel nog wel eens terug kunnen verlangen naar Viktor Orbán.