De oprichting van Voor Ons Nederland, de nieuwe actiegroep van onder meer Klaas Dijkhoff en voormalig VVD-campagnestrateeg Bas Erlings om ‘de milde meerderheid’ te redden van het antidemocratische populisme, werd deze week met name op links met de nodige scepsis ontvangen.

Dat was ook te verwachten. In de tijd dat ze verantwoordelijk waren voor de campagnes van Mark Rutte, waren Dijkhoff en Erlings zelf ook niet vies van een fikse dosis populisme. Bovendien verdenken veel progressieve opiniemakers de (voormalige) VVD’ers ervan een rookgordijn te willen optrekken. Het uitvergroten van de tegenstelling tussen democraten en antidemocraten zou, in deze lezing, vooral een poging zijn om een nieuw Paars kabinet mogelijk te maken – met nog meer neoliberaal beleid als gevolg.

Ik denk daar zelf anders over.

De Paarse kabinetten waren vooral zo neoliberaal, omdat de sociaaldemocraten destijds zelf waren betoverd door de beloftes van de markt. Het is aan de leiding van GroenLinks-PvdA om te bepalen in hoeverre een eventuele hernieuwde samenwerking met de VVD ontaardt in nog meer marktdenken en het uitkleden van publieke diensten.

Bovendien kunnen we er helaas niet omheen dat het grote geopolitieke gevecht in onze tijd daadwerkelijk een strijd is om het behoud van onze democratie. Onder meer Hongarije, Slowakije, Italië en de Verenigde Staten lijken al te zijn gevallen voor de autocratische verleiding. Als het aan Wilders ligt, is Nederland het volgende land dat ten prooi valt aan de revolte. Met Trump, Orbán en Musk aan zijn zijde, weet Wilders zich gesteund door machtige bondgenoten.

De sleutel voor de toekomst van onze democratie ligt bij de VVD. De partij opereert electoraal op de breuklijn tussen democratie en autocratie. Een aanzienlijk deel van de rechtse achterban is gevoelig voor het leiderschapsprincipe van de sterke man. Mark Rutte onderkende het gevaar. In 2017 sloot hij iedere samenwerking met de PVV uit vanwege het anti-rechtsstatelijke karakter van de politieke eenmanszaak van Wilders. Onder leiding van Dilan Yeşilgöz is de partij inmiddels vervallen tot een slippendrager van het antidemocratische populisme.

Het zegt veel over de staat van de VVD dat de oprichters van Voor Ons Nederland intern niet de ruimte voelen om het debat te voeren over de koers van de partij. Zo bezien is hun actiegroep eerder een wanhoopskreet dan een rookgordijn. De VVD is een doodlopende weg ingeslagen, maar het lukt niet om de koers van binnenuit bij te sturen.

Laten wij Dijkhoff en consorten daarom het voordeel van de twijfel geven. Het feit dát prominente liberalen opstaan voor onze democratische verworvenheden, doet ertoe. Net zoals het er voor de overleving van onze democratie toe doet dat links en rechts elkaar niet als vijanden zien. Daarom bezie ik de oprichting van Voor Ons Nederland met mildheid. Laten we hopen dat wij in de meerderheid blijven.