Onze Verlichte traditie
In het SBS6-programma Dit is de Dag sprak Telegraafcolumnist Wierd Duk deze week zijn afkeuring uit over een demonstratie tegen genocide in Rotterdam, tijdens de Paasdagen. Duk noemde het vreedzame protest, waar relatief veel islamitische jongeren aan deelnamen, een regelrechte provocatie. Klaarblijkelijk past vreedzaam betogen tegen volkerenmoord niet langer binnen de joods-christelijke traditie.
Op zichzelf valt hier iets voor te zeggen. Zowel joodse als christelijke leiders hebben zich vele eeuwen lang uiterst onverdraagzaam getoond tegen demonstranten en critici. De in Amsterdam geboren filosoof Baruch Spinoza (1632-1677) raakte tijdens de Nederlandse Gouden Eeuw nog in de grootst mogelijke problemen met geestelijke leiders uit de joodse en de christelijke gemeenschap, toen hij het bestaan van een goddelijk opperwezen een menselijk verzinsel noemde.
Spinoza was zelf een gelovig mens, alleen geloofde hij niet dat God een almachtig wezen was dat ergens hoog op een wolk gezeten de aarde bestierde. In plaats daarvan plaatste Spinoza het goddelijke in de mensen zelf. De consequentie van dit idee was even simpel als radicaal. Door het menselijke individu een goddelijke status toe te kennen, effende Spinoza het pad naar de universele rechten van de mens.
Tenslotte: als jij dezelfde goddelijke status hebt als ik, wie ben ik dan om jouw recht op vrije meningsuiting, geloof of demonstratie ter discussie te stellen?
Spinoza legde zo de basis voor een filosofische stroming die we tegenwoordig kennen als de Verlichting. Dit is de traditie waar we onze vrije samenleving op hebben gebouwd. Zo lang we deze eeuwenoude Europese traditie koesteren, is onze vrije manier van leven geborgd.
Door tijdens de Paasdagen vreedzaam te demonstreren tegen oorlogsmisdaden in Gaza, plaatsen duizenden Nederlandse islamitische jongeren zich nadrukkelijk binnen de Europese traditie van de Verlichting. Terwijl de radicaliserende duiders van uiterst rechts zich met hun onverdraagzame gedachtegoed steeds nadrukkelijker buiten onze Verlichte tradities plaatsen.
