Ik voel geen behoefte om terug te blikken op vijf jaar covid. De pandemie is geweest. De maatregelen tegen het virus hebben de samenleving gespleten. Het liefst zou ik het er nooit meer over hebben.

Maar dat zouden we wel moeten doen.

We kunnen moeilijk volhouden dat we ons hoofd koel hebben gehouden, toen het virus zich verspreidde. We hebben jongeren thuis opgesloten. We hebben horeca- en cultuurondernemers het brood uit de mond gestoten. En we hebben mensen met praktische beroepen juist laten doorwerken, zodat wij theoretisch geschoolden veilig en comfortabel konden schuilen achter onze voordeur.

Destijds behoorde ik tot de groep die de coronamaatregelen steunde, maar toen ik deze week stuitte op het boek In Covid’s Wake: How Our Politics Failed Us van de Amerikaanse hoogleraren Stephen Macedo en Frances Lee sloeg de twijfel toe. In een doorwrocht werk leggen zij de verschillende maatregelen die Amerikaanse staten hebben genomen naast elkaar.

Wat blijkt?

Er is geen bewijs dat de invoering van de 1,5 metersamenleving, de mondkapjesplicht of gedwongen thuiswerken levens heeft gered. De verspreiding van het virus is er weliswaar door vertraagd, maar ze hadden weinig invloed op het sterftecijfer. De pandemie duurde gewoon langer.

Nog schokkender: op het moment dat de maatregelen werden genomen, was er geen wetenschappelijke consensus die de aanpak rechtvaardigde. Noch bood het publieke debat (buiten de socials) veel ruimte om de maatregelen ter discussie te stellen. Zo bezien waren de tegenstanders van de maatregelen niet zo wappie als waar we ze voor versleten.

Andersom zien de hoogleraren een duidelijke kentering op het moment dat de vaccins hun intrede deden. In regio’s met een hoge vaccinatiegraad daalde het sterftecijfer sneller dan in gebieden waar veel mensen hun prik weigerden. De scepsis over vaccins was dus ongegrond.

De pandemie heeft diepe sporen achtergelaten in onze samenleving. Vijf jaar na de eerste lockdown viert polarisatie hoogtij. Het vertrouwen in politici, wetenschappers en journalisten is nu zo laag, dat alle instituties waarop wij onze democratie hebben gebouwd wankelen. Als we dit vertrouwen willen herwinnen, zullen we rekenschap moeten afleggen van de standpunten die we destijds hebben ingenomen.

Daarom, bij deze, sorry, wappies. Jullie hadden een punt (alleen niet over de vaccins).