<div class="lead">
Veertig jaar geleden verscholen leden van Duitse terreurgroep Rote Armee Fraction (RAF) zich in Nederland. Nu zijn ze weer terug, vermoedt de politie. Maar wat is er nog over van hun &#8216;strijd&#8217;?
</div>
In de toekomst houdt de staat de hele bevolking met behulp van computers in de gaten, zeker organisaties als de zijne. Die stellige overtuiging had het Duitse RAF-lid Ernst-Volker Staub in 1984. Hij schreef erover in een briefwisseling met een geloofsgenote. Die <a href="https://search.socialhistory.org/Record/ARCH03464">correspondentie</a> is sinds 2012 te lezen in het archief van het Amsterdamse Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis. De Duitse krant Die Zeit citeerde er deze week uit en haalde onder meer een passage aan waarin Staub zijn penvriendin aanraadt om haar toekomstige baby zo snel mogelijk weg te doen en de ideologische strijd weer op te pakken. ‘Want het blijft hier imperialistisch, of je nu een kind hebt of niet.’
Dat Staub ruim dertig jaar na dato opnieuw de krant haalt, is geen toeval. De nu 62-jarige oud-terrorist zou samen met voormalige RAF-collega’s Daniela Klette (57) en Burkhard Garweg (47) op 6 juni 2015 in het Noord-Duitse plaatsje Stuhr een aanslag hebben gepleegd op een geldtransport. De politie meent dat met terugwerkende kracht een hele serie overvallen op geldauto’s en supermarkten aan hen is toe te schrijven. Daarbij gingen ze professioneel en gedisciplineerd te werk en maakten gebruik van Kalashnikovs en handgranaten, die volgens de Duitse opsporingsautoriteiten nog uit een oud-RAF-depot stammen.
Het nieuws veroorzaakte beroering in Duitsland, waar de media zich afvragen of het drietal bezig is om een serieuze aanslag voor te bereiden. Of, zoals Die Zeit het formuleerde: ‘Wie zijn deze spoken, die ons vanuit het donkere verleden bezoeken?’ Naar aanleiding van een telefoonanalyse ontstond het vermoeden dat de daders zich in Nederland <a href="http://www.spiegel.de/politik/deutschland/rote-armee-fraktion-raf-trio-lebt-moeglicherweise-in-den-niederlanden-a-1095233.html" target="_blank">schuilhouden</a>, bijvoorbeeld op Texel of ergens aan de kust, suggereerden Duitse kranten. Hier riep de politie de hulp in van de tv-kijker door op 24 mei in <a href="http://opsporingverzocht.avrotros.nl/zaken/zaak/overval-op-geldtransport/" target="_blank">Opsporing Verzocht</a> aandacht te vragen voor de overvallers.
Staub, Klette en Garweg behoorden tot de RAF-terroristen van de zogenaamde ‘derde generatie’ die er van wordt verdacht in de jaren tachtig en negentig meerdere aanslagen en moorden te hebben gepleegd. Ideologische schipbreukelingen, noemt Die Zeit ze, waarbij de krant onder meer verwijst naar de film <a href="https://www.youtube.com/watch?v=YETRP3s3WpU" target="_blank">Die innere Sicherheit</a> uit 2000, waarin een familie van oud-terroristen ondergronds door Europa reist. Gevraagd naar een reactie, ziet regisseur Christian Petzold een analogie. ‘Deze mensen leven in ongelooflijke eenzaamheid. Ze hebben geen sympathisanten meer om ze te ondersteunen en de staat jaagt ze niet meer op. Nu zijn ze teruggekomen als spoken.’
Hoe houden Staub, Klette en Garweg het uit zonder handlangers, vraagt de Duitse pers zich af. Dat was veertig jaar geleden geen probleem, althans niet in Nederland. Hier was in kleine, radicaal linkse kring veel begrip voor de acties van de RAF, onder meer van de <a href="https://www.vn.nl/pieter-herman-bakker-schut-de-stem-van-de-staatsvijand/" target="_blank">activistische advocaat</a> Herman Pieter Bakker Schut. Toen Ulrike Meinhof, een van de leidende RAF-leden, in 1976 zelfmoord pleegde in haar cel, voerde Annie Westebring, lid van de Nederlandse Rode Jeugd, het woord op haar begrafenis: ‘Ulrike, wij nemen de wapens op die jij ons aanreikt.’
Eind jaren zeventig kwam het tot confrontaties in Nederland. In Utrecht werd in 1977 RAF-terrorist Knut Folkers gearresteerd, waarbij hij een politieman doodschoot. Een andere agent raakte zwaargewond. Ook in Amsterdam vielen gewonden aan de zijde van de politie toen die twee RAF-leden wilde arresteren. De Duitsers werden verrast in een telefooncel <a href="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/06/VNL-01-011-19800531.pdf" target="_blank">tegenover hun onderduikadres</a>. Ze waren in Nederland om wapens en drugs te kopen. De aanhouding ontaardde in een felle schietpartij. Ten slotte kwamen in 1978 twee Nederlandse douaniers om het leven toen ze in Kerkrade de gezochte terroristen Rolf Heissler en Adelheid Schulz tevergeefs probeerden aan te houden.
Ook tijdens de hoogtijdagen van het linkse gewapende verzet maakten RAF-leden zich schuldig aan overvallen. Een van hen, Jan-Carl Raspe, werd in januari 1972 door Vrij Nederland geïnterviewd. Hij meende dat de pers alle onopgeloste bankroven en moordaanslagen in de schoenen van de RAF probeerde te schuiven. ‘Ik schat het percentage bankovervallen, dat men ons terecht aanwrijft, op tien,’ zei hij. ‘En het buitgemaakte geld hebben wij niet, zoals onze vijanden beweren, ten eigen bate gebruikt. Dat geld was en is bestemd voor onze politieke doelen. [..] Wij zijn geen misdadigers. Wij bedrijven revolutionaire arbeid. Het beroven van banken is voor ons geen doel op zich. Al onze activiteiten van de afgelopen twee jaar dienen slechts ter voorbereiding van ons praktisch, revolutionaire werk.’
Revolutionaire taal, die indertijd klaarblijkelijk ter vergoelijking van misdrijven kon dienen. Als het al een geldig excuus was, geldt het al lang niet meer voor Staub, Klette en Garweg. ‘Dit is geen strijd meer tegen de leiders van het kapitalisme’, schrijft Die Zeit. ‘Die strijd is al lang verloren.’

Harry Lensink

Gerelateerd