Het Islamitisch Front in Syrië

‘Ik ben een strijder, met mijn broeders, in het Islamitisch Front,’ zegt een jongeman in het Nederlands. Hij heeft een AK-47 in de aanslag. Op de achtergrond een heuvelachtig landschap ergens in Syrië. De man draagt een bivakmuts, een lichtblauw gewaad en een donkerblauw vest. Om zijn rechterpols een groot, zwart horloge. Het YouTube-filmpje duurt zes seconden. Wie hij is? Dat blijft onduidelijk. Ook herhaalde verzoeken bij het Islamitisch Front om een interview worden niet gehonoreerd.

De Nederlander is een van een tiental strijders van wie half januari een filmpje online kwam. Het was de eerste keer dat het in november opgerichte Islamitisch Front zijn buitenlandse strijders liet zien. Het Front presenteerde zich als een gematigd alternatief voor de met Al-Qaida verbonden groepen Al-Nusra en de Islamitische Staat van Irak en de Levant (ISIL). In Amerika gaan stemmen op om voluit met het Front te gaan samenwerken, al wijzen er organisaties op mensenrechtenschendingen. Het Islamitisch Front is door de VN uitgenodigd voor de vredesonderhandelingen in Genève, maar weigerde te komen. De leden van de delegatie van de Syrische oppositie die wel zijn gegaan, worden afgedaan als ‘verraders’ die zich voor sharia-rechtbanken zullen moeten verantwoorden.

Maar ook al zijn de leiders van het Islamitisch Front er niet bij in Genève, op het slagveld zijn ze in korte tijd uitgegroeid tot belangrijke spelers. Ze hebben naar verluidt de meeste strijders, zo’n veertig- tot zestigduizend. En ze zijn het beste bewapend dankzij giften van oliemiljonairs uit de Golfstaten die, aangevuurd door radicale islamitische predikers, de strijd in Syrië in de eerste plaats zien als een tussen moslims die behoren tot de ware soennitische school en de rivaliserende sjiieten die worden gesteund door Iran en de Libanese strijdgroep Hezbollah.

Er is nog weinig bekend over het Islamitisch Front. Wie zijn de leiders? Wat is hun ideologie? En: wat willen ze met Syrië?

Dode stad

Babisqa, Noord-Syrië. Nog geen drie jaar geleden zwierven er door de ruïnes van deze dode stad nog toeristen. Ze vergaapten zich aan de resten van de Markianos-basiliek en andere overblijfselen van de Byzantijnse handelsstad die haar bloeitijd kende tussen de eerste en de zevende eeuw na Christus. Nu lopen er mannen in camouflage-uniformen.

Nadat rebellen in juni 2012 de nabijgelegen grensovergang met Turkije Bab Al-Hawa hadden ingenomen, werden in Babisqa het hoofdkwartier van het Vrije Syrische Leger (VSL) en de voorraadschuren van het verzet gevestigd. Volgeladen vrachtauto’s reden er af en aan, met machinegeweren, raketwerpers en handgranaten uit de Golfstaten en Saoedi-Arabië, en medicijnen, voedsel en pick-uptrucks uit de Verenigde Staten, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. De donaties stonden opgeslagen tussen de ruïnes en werden bewaakt door het Eerste Bataljon van het VSL. De enorme voorraden waren voor de leider van het VSL, generaal Salem Idris, een belangrijke pijler onder zijn machtspositie. Híj besliste welke rebellen wapens of goederen ontvingen, en dat waren volgens afspraak met zijn westerse bondgenoten alleen de ‘gematigde’ groepen, niet het radicale met Al-Qaida verbonden Al-Nusra en de ISIL. Ook het in november opgerichte Islamitisch Front, een samenbundeling van zeven strijdgroepen, werd op afstand gehouden. En dat zette kwaad bloed.

Op 6 december werd de ruïne van verschillende kanten aangevallen door gewapende mannen die de VSL-wachten overrompelden. Over de aanval zijn verschillende versies in omloop: het zouden strijders zijn geweest van Al Nusra of van ISIL. Een woordvoerder van het Islamitisch Front liet weten dat zij de VSL-rebellen te hulp waren geschoten. Maar dat werd door een VSL-woordvoerder afgedaan als ‘een leugen’.

Wat er ook precies gebeurd is, de volgende dag wapperde er boven Babisqa niet langer de rode VSL-vlag. Een VSL-woordvoerder noemde de overname in de Arabische krant Asharq Al-Awsat een ‘complete coup’ van het Islamitisch Front en ‘een samenzwering tegen het Syrische volk’.

In Washington en Londen sprongen alle seinen op rood. Een nachtmerriescenario was uitgekomen: goederen waarvan iedereen dacht dat ze waren geleverd aan het ‘gematigde Syrische verzet’ waren nu in handen van oncontroleerbare eenheden die mogelijk verbonden waren met Al-Qaida. De westerse landen zetten onmiddellijk alle hulp aan het Syrische verzet stop.

De overname van Babisqa was de eerste keer dat het Islamitisch Front van zich deed spreken. De scheuring tussen de door het Westen gesteunde seculiere en de islamitische groepen was nooit eerder zo zichtbaar geweest.

De machtigste rebellenleider

Mohammed Zahran Alloush heeft een baard, brede schouders, een scherpe neus, kort haar en een vriendelijke lach. Hij draagt een pak, maar tegenwoordig ook vaak camouflagekleding. Sinds de samensmelting van de zeven islamitische strijdgroepen tot het Islamitisch Front is hij misschien wel de machtigste rebellenleider van Syrië. Alloush voert het commando over de tienduizenden strijders. Hij is streng gelovig en denkt in sektarische tegenstellingen: tussen de soennitische meerderheid waartoe hij zelf behoort en de alawitische minderheid van president Assad en zijn clan. Op internet circuleert een propagandafilmpje waarin hij een vlammende toespraak houdt, omringd door zijn betulbande en bebaarde strijders, met als decor de dramatische ruïne van het Omajjaden-paleis van kalief Hisham ibn Abd al-Malik, gelegen in de oostelijke Syrische woestijn.

De soennitische Omajjaden-dynastie regeerde in de zevende en achtste eeuw het toenmalige islamitische rijk. ‘Zij (het regime-Assad, red.) willen geen staat zoals die van de Omajjaden,’ zegt Al-loush op het filmpje tot zijn gehoor, ‘want de Omajjaden maakten een einde aan de oude, Perzische glorie.’ Voor buitenstaanders is de sektarische ondertoon van Alloush’ speech moeilijk te volgen. Hij heeft het over majous, het pre-islamitische woord voor Perzen, en rawafid, de af-wijzenden, onder radicale soennieten een ho-nende omschrijving voor onder meer sjiieten en alawieten. Vooral rawafid is een theologisch-juridisch beladen woord: de afwijzenden zijn ongelovigen en die moeten bestreden worden. Al-loush roept dan ook op tot het zuiveren van Damascus en de rest van Syrië. Alle kwade werken en onreine daden die door de alawieten zijn verricht, moeten worden vernietigd.

Grote woorden die de minderheden in Syrië de stuipen op het lijf jagen. En koren op de molen van president Assad, die alleen maar naar de dreigende taal van de rebellencommandant hoeft te verwijzen om zijn aanhang te overtuigen van de juistheid van zijn standvastigheid.

Wraak

Zahran Alloush is de oudste zoon in een gezin van tien jongens uit Douma, een plaatsje net buiten Damascus. Hij volgde koranstudies in Saoedi-Arabië, het land waar zijn vader Abdullah tegenwoordig een gerespecteerd geestelijke is. De familie was naar verluidt altijd verbonden met de Moslimbroederschap, de in Syrië verboden organisatie die in de jaren zeventig en tachtig in opstand kwam tegen het Assad-regime en moordaanslagen uitvoerde op alawitische leden ervan. Hafez Al-Assad, de vader van de huidige president, sloeg in 1982 hard terug toen hij de stad Hama 27 dagen liet belegeren en bombarderen, waarbij naar schatting meer dan 10.000 burgers om het leven kwamen. Alloush was toen twaalf jaar oud en moet de woede en verontwaardiging binnen zijn familie over de moordpartijen bewust hebben meegemaakt.

‘Alloush en andere leiders van het Islamitsch Front zijn de kinderen van de mannen die tijdens de Hama-periode hun strepen verdienden in de soennitische oppositie,’ zegt hoogleraar en Syrië-kenner Joshua Landis van de website Syria Comment. ‘Deze generatie wil wraak nemen voor hun vaders, voor wat hun mensen is aangedaan. Het is erop of eronder. Dat verklaart ook waarom zij nooit naar Genève zullen gaan om te onderhandelen over vrede.’

Net als zijn vader was Alloush jaren actief binnen de islamitische oppositie in Syrië; hij zat meermalen achter de tralies. In 2009 belandde hij in de beruchte Sednaya-gevangenis, waar duizenden islamisten zaten opgesloten. In juni 2011 (de Syrische revolutie was al drie maanden aan de gang) werd hij onverwacht voortijdig vrijgelaten. Wilde Assad zo de oppositie tevreden stellen? Of een wig drijven tussen zijn tegenstanders door radicale islamisten als Alloush te laten gaan terwijl seculiere opposanten nog steeds werden opgepakt? Dat is nog onduidelijk. Eén ding is zeker: Alloush begon direct na zijn vrijlating aan de opbouw van een gewapende groep, Liwa Al-Islam. Zijn organisatie zou verantwoordelijk zijn geweest voor een verwoestende bomaanslag op 18 juli 2012 op het hoofdkwartier van de Nationale Veiligheidsdienst in hartje Damascus, waarbij de minister en onderminister van Defensie en een topman van de geheime dienst om het leven kwamen. In september vorig jaar ging zijn organisatie op in het Leger van Islam. Dat werd gevierd met een grote parade. Twee maanden later was er weer een fusie waaruit het Islamitisch Front voortkwam.

Op 22 november 2013 presenteerden Alloush en de andere leiders van het Islamitisch Front zich met een videoboodschap die werd uitgezonden door onder meer Al-Jazeera. De zeven leiders en hun adjudanten zaten achter een glimmend bureau in een kantoor. Tegen de muur stonden twee mannen met kalasjnikovs in de aanslag. ‘Door samen te smelten willen we een echt alternatief zijn voor het stervende regime Assad,’ zei een van de leiders.

In de maanden daarvoor was koortsachtig overlegd over het samengaan van de groepen, maar de ‘machtswellust’ van enkele rebellencommandanten had die gesprekken niet makkelijk gemaakt. ‘Die obstakels zijn overwonnen,’ aldus een van de rebellencommandanten in het filmpje, ‘iedereen heeft concessies gedaan om dit project tot een succes te maken.’

Grote onbekende

Zahran Alloush is niet het enige kopstuk van het Islamitisch Front die in de Sednaya-gevangenis heeft gezeten. Ook Hassan Aboud, voorheen leider van de salafistische Ahrar Al-Sham beweging, nu politiek leider van het Front, zat achter de tralies, net als Abu Issa, de voormalige leider van de ‘Valken van Syrië’-brigade. Op een foto die op het internet circuleert, en waarop ze redelijk ontspannen lachen, is het drietal te zien tijdens hun gevangenisjaren.

Hoe geheimzinnig de islamitische strijdgroepen opereren, blijkt wel uit het feit dat Aboud tot voor kort een grote onbekende was. Pas in juni 2013 trad hij voor het eerst in de openbaarheid als rebellencommandant tijdens een interview met Al-Jazeera. In december gaf hij nog een keer een interview, nu als politiek leider van het Islamitisch Front.

De journalist bestookte Aboud met kritische vragen, maar die was omzichtiger in zijn antwoorden dan Alloush met zijn ronkende teksten. Er moest volgens Aboud een islamitische staat komen, ‘want dat is wat het volk wil’. In het Westen bestonden volgens hem veel misverstanden over de sharia, het ging niet alleen om handen afhakken en zweepslagen, het was een complete manier van leven waarin sociale verhoudingen en staatszaken werden geregeld. Hij benadrukte dat het Front zich niet bediende van zelfmoordaanslagen: ‘Wij gebruiken afstandsbedieningen om bommen te laten ontploffen.’ Ook ontkende hij dat zijn strijders gewone burgers aanvielen. ‘Wij proberen mensen juist in veiligheid te brengen.’

Het Front, zo benadrukte Aboud, beperkte zich tot Syrië en was niet uit op een emiraat dat zich over het hele Midden-Oosten uitstrekt, zoals de aan Al-Qaida gelieerde Al-Nusra en ISIL dat willen. ‘We hopen op een soort Europese Unie van islamitische staten,’ zei Aboud. ‘Met open grenzen, waarbij landen zich vrijwillig aansluiten.’

Christelijke eigendommen

In het handvest van het Islamitisch Front staat uitdrukkelijk dat de overleveringen van de profeet Mohammed en de Koran de leidraad vormen voor de toekomstige samenleving. Wat dat betekent voor de alawieten, christenen en andere minderheden die een aanzienlijk deel van de bevolking uitmaken? Daarover is het handvest vaag, afgezien van de opmerking dat hun rechten zullen worden gerespecteerd, zoals staat voorgeschreven in de sharia. Tegenover Al-Jazeera maakte Aboud sussende geluiden. ‘Wij hebben in de gebieden die we onder controle hebben christelijke eigendommen altijd be-schermd. En we hebben scholen geopend voor jongens én meisjes.’ Vrouwen mogen volgens Aboud autorijden, want ‘dat is in Syrië nooit een onderwerp van discussie geweest’. Ook over de gevechten van de afgelopen maanden tussen rebellengroepen was Aboud relativerend: ‘Het is nu eenmaal normaal in een revolutie dat er ook onderling wordt gevochten, maar ik verzeker u dat het om kleine incidenten gaat. We moeten de agenda’s op één lijn krijgen om te voorkomen dat die incidenten zich blijven voordoen.’ Een opvallende uitspraak, omdat het Front tien dagen later de oorlog verklaarde aan ISIL, waarbij in januari in Raqqa en Aleppo honderden doden en gewonden vielen.

Aboud bleef in het gesprek met Al-Jazeera vaag over de vraag waar het Front zijn wapens vandaan haalde. Als voornaamste bron noemde hij ‘de depots van het leger’, ‘Syriërs in het buitenland’, en ‘sympathisanten van de revolutie, ge-wone mensen die het niet langer kunnen aanzien dat onschuldige Syriërs worden vermoord’. Hij ontkende expliciet dat ‘andere landen’ (veel genoemd worden Saoedi-Arabië en de Golfstaten) militaire steun gaven. Maar verschillende bronnen meldden Reuters al in oktober dat Saoedische functionarissen via stamoudsten contact legden met rebellenleiders en steun beloofden om zo te voorkomen dat ze te veel onder invloed zouden komen van de met Al-Qaida verbonden groepen, die in die periode succesvol waren op het slagveld en al bijna aan de poorten van Damascus stonden.

In Tilburg

Een van de steunpilaren in de media voor het Islamitisch Front is de salafistische geestelijke Adnan Al-Arour. Met zijn wekelijkse tv-programma Met Syrië tot de overwinning bereikt hij een miljoenenpubliek in de Arabische wereld. Ook in Nederland is hij geen onbekende. Al-Arour sprak meermalen in de ISOOK-moskee in Tilburg en de Al-Furqaan-moskee in Eindhoven, ontmoetingsplaatsen van salafisten. AlArour, immer gehuld in een lang gewaad en met een lange baard, praat tijdens zijn tv-optredens keer op keer over het tragische lot dat Syrische burgers moeten ondergaan, maar deinst er ook niet voor terug de sektarische strijd in zijn vaderland verder aan te blazen. Voor de burgeroorlog was hij bij het grote publiek onbekend, maar door zijn felle retoriek tegen de alawieten in het algemeen en het Assad-regime in het bijzonder maakte hij een komeetachtige opkomst. Hij sprong in het gat dat de vooraanstaande soennitische geestelijken in Damascus niet konden vullen omdat zij jaren hun steun hadden uitgesproken voor de Assads en dus ongeloofwaardig waren geworden voor de gelovigen die dagelijks werden gebombardeerd.

In een veelbesproken uitzending in 2012 zei Al-Arour, recht in de camera kijkend, dat ‘als het regime door ons wordt overwonnen hun straf hard en pijnlijk zal zijn’. Hij voegde er aan toe het ‘in de eerste plaats’ over de alawieten te hebben. Zij die tijdens het conflict neutraal waren gebleven, zouden gespaard blijven. Maar ‘zij die hebben besmeurd wat heilig is’ (hier staat de geestelijke op van zijn stoel en priemt met zijn rechterwijsvinger in de lucht) ‘zullen, bij Allah, door de gehaktmolen gaan en hun vlees zal gevoerd worden aan de honden.’ Het zijn teksten die aansluiten bij die van Alloush.

YouTube-filmpjes

Als het Islamitisch Front door één ding wordt gekenmerkt, dan is het wel discipline. Meteen na de lancering op 22 november werd een media blackout afgekondigd en de duizenden manschappen hielden zich er vrijwel allemaal aan. En dat was opvallend. In de Syrische burgeroorlog was het tot nu toe de gewoonte dat strijders vanaf het front YouTube-filmpjes en foto’s op het internet zetten, een zegen voor journalisten die vanwege het gevaar voor ontvoeringen nauwelijks meer het veld in durven. Maar die bron droogde na 22 november op als het ging om de verrichtingen van het Islamitisch Front. Van de al dan niet vrijwillige overgave door het Vrije Syrische Leger van de wapens en andere voorraden in rebellenhoofdkwartier Babisqa zijn bijvoorbeeld geen beelden, alleen korte verklaringen van woordvoerders.

Op 16 december liet het front van zich horen toen de mediablokkade tijdelijk werd opgeheven. Op internet verscheen een filmpje van een jonge strijder met zijn rechterhand in een mi-tella, die een verklaring voorlas waarin hij ‘in fase I’ de overwinning claimde in de regio Ghouta, een agrarisch gebied ten zuidoosten van Da-mascus. De rebellen zouden achthonderd ‘Assadi’s’ hebben omgebracht, militairen en buitenlandse strijders uit Iran en van de Libanese terreurorganisatie Hezbollah die aan de kant van het regime meevochten. Onder hen zouden tweehonderd officieren zijn van het Syrische leger. Een belegering zou zijn doorbroken.

In de dagen die volgden, verschenen er talloze filmpjes van oprukkende strijders, mannen die juichend bij tanks stonden die waren veroverd op het leger en manschappen die dorpen en steden in trokken. De gevechten zouden meteen nadat het Islamitisch Front was gevormd op 22 november zijn begonnen en tot half december hebben geduurd.

Sinds die barrage aan beelden is het weer stil. ‘Blijkbaar zijn ze bezig met “fase twee” en zullen we pas weer van ze horen als ze besluiten videomateriaal naar buiten te brengen op dezelfde manier als ze dat nu hebben gedaan,’ zegt Syrië-kenner Landis van Syria Comment.

De minst slechte optie

Eind januari hervatten de Amerikanen hun steun aan het Syrische verzet. Ook nu werden het Islamitisch Front en andere jihadistische groepen buitengesloten. Dit keer werden niet alleen auto’s, voedsel en medicijnen geleverd, maar ook lichte wapens, die nu via Jordanië de grens over werden gebracht.

In Zuid-Syrië zitten nog steeds ‘gematigde’ rebellengroepen van het Vrije Syrische Leger. In het noorden van het land heeft het Islamitisch Front belangrijke posities in handen. In zijn opiniestuk ‘Assad is de minst slechte optie’ pleitte Ryan Crocker, de voormalige Amerikaanse ambassadeur in onder meer Syrië, Irak en Afghanistan, er onlangs in The New York Times voor zo snel mogelijk tot een wapenstilstand te komen in Syrië, ook als dat betekent dat Assad blijft zitten. Want, zo betoogde hij, Assad zal nooit vrijwillig vertrekken, aangezien hij en de alawitische minderheid weten dat de Syrische soennieten uit zijn op wraak voor wat hun tijdens de huidige oorlog én in de jaren tachtig in Hama is aangedaan. ‘Onderdrukt en geradicaliseerd wachten ze op de dag dat ze wraak kunnen nemen,’ aldus Crocker. Daarbij komt dat de steun uit Iran en van Hezbollah onvoorwaardelijk is. Ze hebben Syrië nodig, het is hun belangrijke strategische bondgenoot in de Arabische wereld. Landis voegt daaraantoe dat bij een wapenstilstand snelle hulp aan de duizenden hongerende Syriërs eindelijk mogelijk is. ‘Maar die wapenstilstand zal er niet komen,’ zegt Landis. ‘De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry wil daar niet aan. En hij wil ook niet tot een akkoord komen met Assad. Dat zou ingaan tegen wat bondgenoten als Saoedi-Arabië willen en hij zou dan in het kamp van Rusland en Iran belanden – ondenkbaar dus. Deze Amerikaanse houding zet geen zoden aan de dijk, en ondertussen gaan er elke dag mensen dood. En het Islamitisch Front? Ze zijn bereid een hoge prijs te betalen, ze weten zeker dat God aan hun kant staat. Het vechten gaat door. En het gaat nog heel lang duren.’

Online bronnen

Bladwijzer

Propagandafilmpje

‘Afwijzenden’

‘Onreine afwijzenden, jullie hoofden zullen worden ingeslagen net zoals dat gebeurde in de tijd van de Omajjaden,’ spreekt de militaire commandant van het Islamitisch Front Zahran Alloush tot zijn manschappen in een propagandafilmpje dat op YouTube is te zien.

Televisierubriek

Gehaktmolen

De Syrische salafistische geestelijke Adnan Al-Arour verkondigt in zijn tv-rubriek dat sjiieten door de gehaktmolen moeten worden gehaald en dat hun vlees aan de honden moet worden gevoerd.

Agitprop

Zware slag

Na maanden stilte kwam het Islamitisch Front eind 2013 met een filmpje: ze claimen het Syrische leger een zware slag te hebben toegebracht. Ouderwetse agitprop.

Vrije Syrische Leger (VSL)

Opgericht op 29 juli 2011. Huidige leider is de overgelopen brigade-generaal Salim Idris. In het VSL zijn vooral gedeserteerde militairen actief. Hun aantal zou in de tienduizenden lopen. Het VSL is niet-sektarisch: Koerden, soennieten, christenen, druzen en zelfs alawieten strijden zij aan zij. Het VSL krijgt steun uit het Westen en onderhoudt goede contacten met de seculiere oppositie.

Ga naar VN.nl/islamitischfront

Nee

Gerelateerd