Column

Het gaat niet om de literatuur, het gaat erom dat Nieuw Rechts zich concentreert op het snel verkrijgen van invloed op onderwijs en opvoeding. Daarvoor moeten onder studenten leeskringen worden gevormd waar de ene roman na de andere, het ene canonieke boek na het andere wordt gelezen vanuit het rechtse gezichtspunt. Leraren op scholen en universiteiten moet zo snel mogelijk duidelijk gemaakt worden dat het literaire veld met vernuftige tactieken bespeeld moet worden in het kader van een politieke agenda ten behoeve van rechts en dat dit ‘also nicht um der Literatur willen geschieht’.
Aldus de intenties van de Duitse uitgever Götz Kubitschek met zijn in 2023 opgerichte Aktion 451. In deze leeskringen is de literatuur slechts middel tot een politiek doel. Met zijn Verlag Antaios hebben Kubitschek en zijn vrouw Ellen Kositza de ‘Intellektualisierung des Rechtsextremismus’ voor ogen, ge­bruikmakend van de reputatie van rechtse schrijvers en profiterend van de ‘doorbraak’ van rechts in Europa, schrijft hoogleraar Torsten Hoffmann in de Duitse krant taz van 6 juli.
Hij leidt aan de universiteit van Stuttgart het project Nieuw-rechtse literatuurpolitiek. Verlag Antaios is een onomwonden rechtse uitgeverij. Elk boek heeft iets te maken met nationalisme, remigratie, Duitse eigenheid, Germaanse geschiedenis. Trots is men op de inmiddels vijfde druk van Regime Change von rechts waarin de Oostenrijkse extreemrechtse activist Martin Sellner aan de hand van ideeën van politicoloog Gene Sharp een blauwdruk levert voor bewegingen die een rechtse wisseling van de politiek in Duitsland nastreven. Het gaat hem erom dat men alvast strategisch gaat denken voor als de bestaande orde fundamenteel gaat veranderen. In dezelfde nieuw-rechtse geest doet Sellner in Remigration het voorstel gastarbeiders en vluchtelingen geleidelijk te laten terugkeren naar hun land van herkomst. ‘Remigration is keine Vertreibung,’ verzekert hij de lezer.
Dat Kubitschek de literatuur tevoorschijn haalt, betekent dat hij bezig is met een Kulturkampf. Politiek is één ding, maar een duurzame politieke wisseling kan niet zonder rechtse sentimenten, nationale trots, conservatieve moraal, rechtse verlangens, rechtse kunst. Daar is de literatuur voor. Er moet een ‘verschuiving’ in het culturele discours plaatshebben en daar worden rechtse schrijvers als Ernst von Salomon, Ernst Jünger en Gottfried Benn voor uit de mottenballen gehaald: auteurs met een flink aantal nazi-zwarte bladzijden in hun cv. Verraderlijk is hun dubbele reputatie: ze deugen moreel niet, maar ze hebben als literator hun verdiensten. Tot de beroerdste daden van Salomon behoort de sympathie die hij nog in 1951 in zijn boek Der Fragebogen koesterde voor Hanns Ludin, verantwoordelijk voor de deportatie van 60.000 joden.
Kubitscheks vrouw Ellen Kositza houdt er een soort rechts-literair bedrijf op na door in radio- en tv-programma’s rechtse literatuur aan te prijzen. Zoals in het programma Aufgeblättert, gemaakt naar voorbeeld van het legendarische Das Literarische Quartett. Maar ook in tijdschriften. In de poëzierubriek van Tumult droeg Ulrich Schacht een lang gedicht op aan Anders Breivik, waarin zijn moord op 70 mensen wordt verklaard als een mystieke daad in de traditie van de god Dionysos. Zo werkt de intellectualisering van het rechts-extremisme.

De intellectualisering van rechts-extremisme