Justitie
Het Zwitserse Klosters, een mondain skidorp vlakbij Davos, is een favoriete hang-out voor Nederlandse ondernemers. Tijdens het skiseizoen treffen gepensioneerde industriëlen, vastgoedmannen en andere vermogenden elkaar aan het einde van de middag in de Stuben van de hoofdstraat.
Onder hen bevond zich tot november 1995 Theodor Cranendonk (1931). In die maand werd de Rotterdammer gearresteerd door de Zwitserse politie, op verzoek van Italië. Ruim een half jaar later leverde Zwitserland hem uit en begon in Milaan een proces tegen de van internationale wapenhandel verdachte Nederlander.
Volgens de Italiaanse officier van justitie had Cranendonk onder meer bazooka&#8217;s geleverd aan de &#8216;Ndrangheta, de maffia-organisatie uit het Zuid-Italiaanse Calabrië. Ook zou hij in 1992 een rol hebben gespeeld bij een ontsnappingspoging van &#8216;Ndrangheta-kopstuk Emilio di Giovine uit een Portugese gevangenis. Verder werd hem een leidende rol toegedicht binnen de maffia.
Verklaringen van pentiti (spijtoptanten) legden de kiem bloot van Cranendonks contact met de Italiaanse criminelen: die lag in de liefde. Cranendonks dochter Marie-Louise was tijdens een vlucht van Malaga naar Zürich gevallen voor de charmes van maffiabaas Di Giovine. Marie-Louise was in die tijd fotomodel &#8211; haar gezicht prijkte ooit op de voorpagina van Elle. Ze had geen moeite met de criminele status van haar geliefde &#8211; sterker nog: ze verwees Di Giovine door naar haar vader. Di Giovine zocht namelijk stevig wapentuig om zijn concurrenten in een bloedige maffiaoorlog te kunnen bestrijden.
Zo kwam het tot een tête-à-tête met papa in het Zwitserse Klosters. Een van de maffiosi die aanwezig waren bij het gesprek vertelde later in een verklaring: &#8216;Cranendonk zei een paardenstal te hebben in Liechtenstein en in de Perzische Golf te hebben gewoond. We begrepen dat hij op hoog niveau werkte.&#8217; Verder wisten de pentiti te melden dat hun Nederlandse wapenleverancier als huurling had gevochten en in de Perzische Golf in de olie had gewerkt.
Het klikte tussen Cranendonk en zijn potentiële klanten. Di Giovine noemde de wapenhandelaar liefkozend &#8216;Doei Doei&#8217;, omdat vader en dochter die oer-Hollandse groet vaak gebruikten. De liefde tussen Marie-Louise en de maffiabaas bleek echter niet bestendig; na een half jaar gingen ze uit elkaar. Maar toen had paps zijn zaak al gedaan: Cranendonk verkocht de bazooka&#8217;s aan de Italianen voor 650 miljoen lire (335.000 euro). In juni 1990 bezorgde Cranendonk de antitankwapens, die vanuit Joegoslavië waren aangeleverd. Twintig stuks zijn nog steeds zoek, maar zeker is dat in 1991 in Calabrië met een van de wapens een dubbele moord is gepleegd.
De wapendeal was een van de zaken waar Cranendonk zich vier jaar later voor moest verantwoorden bij de Milanese rechtbank. De openbaar aanklager eiste achtieneneenhalf jaar gevangenis. De verdachte kreeg er &#8216;slechts&#8217; acht opgelegd, mede omdat het OM een vormfout had gemaakt.
Cinzia Valnegri, destijds Cranendonks advocaat in Milaan, voerde veel gesprekken met haar cliënt toen deze gevangen zat. Ze omschrijft hem als een &#8216;heel intelligente, kille man&#8217;. De relatief korte straf had Cranendonk mede te danken aan Valnegri; ze verdedigde hem succesvol tegen de beschuldiging dat hij een van de maffialeiders was en zorgde ervoor dat hij &#8216;vanwege zijn psychofysische conditie&#8217; de eerste periode van zijn detentie in een kuuroord kon verblijven. Toen hij op 11 maart 1999 toch moest verkassen naar een echte gevangenis, kneep Cranendonk er tussenuit.
Al die jaren is de veroordeelde Nederlander uit handen gebleven van Italiaanse opsporingsinstanties. Naar nu blijkt, loopt er in het Italiaanse Brescia opnieuw een gerechtelijk onderzoek naar Cranendonk en hebben de Italianen aan Nederland om zijn uitlevering gevraagd. Hoe ze hem op het spoor zijn gekomen, is niet duidelijk. Misschien via internet, want vorig jaar dook de naam van de internationale wapenhandelaar op in een online column in de Manila Times. De Filippijnse schrijfster van het stuk had genoten van een door Cranendonk georganiseerd diner in het Rotterdamse restaurant Old Dutch, waar hij regelmatig wordt gesignaleerd. &#8216;Sinds een jaar of vijf eet hij hier vrijwel wekelijks,&#8217; weet de eigenaar. &#8216;Kijk uit als je hem de hand schudt, want zijn handdruk is erg sterk. Hij oefent nu voor de marathon.&#8217;
In Rotterdam runnen Cranendonk en zijn zoon &#8211; die ook Theo heet &#8211; het oliebedrijfje Midoil. Curieus is dat de namen van senior en junior ook opduiken in de recente strafzaak tegen de witwasverdachte Jan-Dirk Paarlberg (zie pagina 30-37). In dat onderzoek is de boekhouder van de vermoorde vastgoedhandelaar Willem Endstra verhoord. Over Cranendonk sr. en jr. zegt hij: &#8216;Zij konden een buitenlandse lening krijgen en dan konden ze mee investeren in Niederrhein (een vliegveld in Duitsland dat Willem Endstra samen met andere vastgoedmannen wilde kopen, red.). Althans, dat wilden ze graag. Endstra deed wel eens zaken met ze. Ze zaten in de olie. Willem investeerde wel in barrels olie, maar volgens mij heeft het nooit wat opgeleverd. Voor zover ik weet, hebben zij nooit geïnvesteerd in het vliegveld.&#8217;
En zo zijn er volop verhalen. Over connecties met de weduwe van de Filippijnse dictator Marcos, over dumping van chemisch en radioactief afval voor de kusten van Italië en Afrika, over een carrière in de internationale drugshandel, over deals met Russische uraniumbedrijven. Wat de Italianen de bejaarde Nederlander precies verwijten, is onduidelijk. In elk geval wil het Italiaanse OM dat Cranendonk zijn straf uitzit, vandaar dat Nederland is gevraagd om hem aan te houden. Twee weken geleden, op woensdag 10 maart, arresteerde de politie de voortvluchtige Rotterdammer. Hij zat kort vast, maar mag de beslissing over zijn lot in vrijheid afwachten. De Nederlandse rechter moet bepalen of hij wel of niet wordt uitgeleverd. Over zes tot acht weken is er een publieke hoorzitting.
Intussen roept de naam Cranendonk bij betrokkenen van weleer opnieuw emoties op, waarin een vleug van ontzag doorschemert. Giuseppe Russo, de inspecteur van politie in Milaan die Cranendonk na de Zwitserse uitlevering arresteerde, zegt nog steeds onder de indruk te zijn van de toenmalige arrestant. &#8216;Hij vertelde dat hij in zijn eentje de staatsschuld van Kaapverdië had overgenomen.&#8217; Ook advocate Valnegri is haar Rotterdamse cliënt niet vergeten. Hij krijgt de groeten en een kus. Maar sympathiek? &#8216;Nee, dat is een te groot woord.&#8217;

Harry Lensink

Cecile Landman

Gerelateerd