<div class="lead">
De Russische jeugd, de &#8216;Poetin-generatie&#8217;, lijkt genoeg te hebben van Poetin. Opeens duiken de jongeren op bij protestacties en filmen ze hun docenten die propagandapraatjes houden.
</div>
Sinds vorige week zondag heeft Rusland het alleen nog over generatie Z, oftewel Russen onder de 25 jaar. Ze worden ook wel de Poetin-generatie genoemd omdat ze niet anders weten dan dat Poetin aan de macht is. Het gold lang als een waarheid dat deze generatie, die de vrijheden van de glasnost-periode nooit bewust heeft meegemaakt (en dus niet weet wat ze mist) tot het pro-Poetin kamp kon worden geschaard.
Tot een week geleden. In steden in heel Rusland gingen duizenden mensen, waaronder veel jongeren, massaal de straat op om te protesteren tegen corruptie en machtsmisbruik, in de grootste protesten sinds 2011.
Opeens is het gezicht van de Russische oppositie niet meer de man van middelbare leeftijd met schuddende vuist en bierbuik of de zogenaamde middenklasse. Nu zijn het jonge Russen met een babyface, die volgens de laatste mode gekleed gaan en voordat ze de straat op gaan nog even een koffie to go afhalen bij de dichtstbijzijnde Russische Starbucks.
<q class="pull-left">Opeens is het gezicht van de Russische oppositie niet meer de man van middelbare leeftijd met schuddende vuist en bierbuik of de zogenaamde middenklasse.</q>Het is alsof ouders opeens ontdekken dat hun brave, studerende tiener stiekem &#8216;s nachts het huis van de buurvrouw met eieren bekogeld. Rusland vraagt zich af: wie zijn onze kinderen eigenlijk?
Liberale en westerse media hebben het opgetogen over een nieuwe groep kritische Russen die weleens de grootste bedreiging zouden kunnen vormen voor Poetin tijdens de verkiezingen in 2018. Dat is onwaarschijnlijk, zeggen analisten. Ten eerste is Rusland aan het vergrijzen. Jongeren vormen een veel kleiner electoraal blok dan hun ouders en grootouders. Ten tweede toont <a href="https://themoscowtimes.com/news/study-russias-most-active-protesters-its-least-active-voters-57596" target="_blank">recent onderzoek</a> aan dat de steden waar vorige week zondag relatief de meeste mensen de straat op gingen (zoals Smolensk, Vladivostok en Sint-Petersburg) tijdens de parlementaire verkiezingen van september vorig jaar de laagste opkomst hadden.
In Rusland is niet stemmen een veel populairdere vorm van protest. Je riskeert er geen gevangenisstraf mee en je hoeft je huis niet uit. Voor jongeren geldt dat in het bijzonder. Hun aanwezigheid viel op zondag op omdat ze als algemene regel juist politiek passief zijn.
Een vriend, Ilya van 26, volgt tot in de detail het wereldnieuws. Maar hij lacht je uit als je vraagt waarom hij in eigen land nooit stemt. De Russische politiek vergelijkt hij met de zwaartekracht. &#8216;Op beide heb je nul invloed,&#8217; zegt hij. Aan politieke protesten doet hij niet mee. Hun enige nut is als &#8216;wandeling om een frisse neus te halen,&#8217; voegt hij cynisch toe.
En toch gingen duizenden jongeren vorige zondag de straat op. Waarom?
<h4>Door Sovjet-mensen, voor Sovjet-mensen</h4>
Cijfers van de onafhankelijke peiler Levada tonen aan dat juist deze groep zich in het bijzonder stoort aan de staat van het land, en dan vooral aan corruptie.
Tegelijkertijd gaat de staatspropaganda die sinds de protesten van 2011-2012 en de annexatie van de Krim steeds dominanter is geworden in de media en op school langs hun heen. De jeugd kijkt minder of geen televisie en volgt vooral online nieuws. De retoriek van de staatsmedia slaat bij hun de plank mis. &#8216;Het is door Sovjet-mensen, voor Sovjet-mensen gemaakt,” legde politicoloog Yekaterina Schulmann <a href="https://www.rt.com/shows/worlds-apart-oksana-boyko/382792-russia-anti-corruption-protests/" target="_blank">onlangs uit</a>.
Of, zoals een collega het verwoorde, &#8216;jongeren hebben een veel gevoeligere bullshitradar.&#8217;
Vooral als het gaat om de dubbele standaard die het Kremlin hanteert. Er wordt gepraat over patriottisme, maar ondertussen is alom bekend dat wie het zich kan permitteren, zijn eigen kinderen naar een dure kostschool in Engeland stuurt. Corruptiebestrijding staat hoog op de agenda, maar ondertussen vult iedereen met een beetje macht zijn zakken.
<h4>Medvedevs nieuwe sportschoenen</h4>
Oppositiepoliticus Alexei Navalny, met zijn 40 jaar zelf ook niet de jongste meer, kent zijn publiek goed. In een vermakelijk YouTube-filmpje dat de aanleiding werd voor het grootschalige protest op zondag, richtte hij zijn pijlen op premier Dmitri Medvedev. Medvedev is de hippe sidekick van Poetin. Toen hij nog president was richtte hij een Moskouse versie op van Silicon Valley en hij publiceert regelmatig kiekjes op Instagram.
Juist dat gebruikt Navalny nu tegen hem. In zijn filmpje toont hij hoe Medvedevs nieuwe sportschoenen hem op een spoor van duistere geldstromen bracht. En hij gebruikte Medvedevs foto’s op Instagram als bewijs dat de premier in heel Rusland enorme panden bezit. De boodschap is duidelijk: Medvedev doet zich voor als vernieuwer, maar hij is net zo corrupt en hypocriet als zijn voorgangers en collega’s.
Niet alleen de boodschap telt, ook de vorm. Navalny ontmaskert Medvedev als een fraudeur, maar doet dat met veel humor. In 2011 was het symbool van protest een wit lintje. Nu zijn het sportschoenen en knalgele badeendjes.
Het regime, daarentegen, reageert uit reflex als vanouds. Op zondag werd Navalny gearresteerd en ongeveer 1600 mensen (waaronder veel jongeren) met hem. Sinds de protesten zijn sommige scholieren ondervraagd door de FSB of alsnog aangehouden. 
Op vrijdag werd een violist in Cheboksary, een stad aan de Volga, al repeterend voor een concert opgehaald door de politie. (<a href="https://www.facebook.com/themeduza/videos/805197276301696/" target="_blank">Iemand mompelt nog</a>: &#8216;Maar we hebben hem nodig, we hebben al zo weinig violisten!&#8217;)
<q class="pull-left">Op vrijdag werd een violist in Cheboksary, een stad aan de Volga, al repeterend voor een concert opgehaald door de politie.</q>Tegelijkertijd blijft het relatief netjes, en lijkt de politie in tegenstelling tot in 2011 geen geweld te willen gebruiken. Want welk regime wil gezien worden als oorlogvoerend tegen haar eigen kinderen?
Bovendien heeft de Poetin-generatie een nieuw wapen: transparantie. Zo verschijnen er om de paar dagen stiekem opgenomen filmpjes op internet van docenten die leerlingen de les leren over de politiek. In Tomsk, bijvoorbeeld, noemde een docent studenten die hadden meegedaan aan de protesten &#8216;freaks&#8217;. &#8216;Een land dat niet corrupt is, is een land dat niemand nodig heeft,&#8217; <a href="https://themoscowtimes.com/news/in-leaked-classroom-video-russian-university-lecturer-calls-his-students-freaks-for-attending-anti-corruption-protest-57559" target="_blank">zei hij</a>. Of, in dezelfde stad, een leraar op de middelbare school die zijn studenten <a href="https://themoscowtimes.com/news/russian-teacher-tells-students-liberalism-is-freedom-for-subhumans-57588" target="_blank">uitmaakt voor &#8216;fascisten&#8217;</a> en liberalisme vergelijkt met &#8216;vrijheid geven aan de onmens, die nog in een dierlijk stadium van ontwikkeling is.&#8217; Inmiddels is het filmpje al meer dan 210 duizend keer bekeken. De Nederlandse website Raam op Rusland vertaalde <a href="http://www.raamoprusland.nl/dossiers/civil-society/506-hebben-jullie-dan-een-mening-nee" target="_blank">dit gesprek</a> tussen de directrice van een school en een eigenwijze leerling in de Russische provincie Brjansk.
Ondanks dat er een nieuwe golf protesten was aangekondigd, bleef het afgelopen zondag stil op straat. Navalny wordt nog steeds vastgehouden, en de rust lijkt te zijn teruggekeerd.
Maar mede dankzij Navalny, die zelf door zijn strafblad is buitengesloten van de verkiezingen in 2018, snappen de &#8216;kinderen van Poetin&#8217; dat in het huidige Rusland een camera een machtiger wapen is dan het stembulletin.
Vanaf nu loopt iedereen die de jongeren de les probeert te leren, het risico een internetster te worden.
<div class="info-box">
Meer Rusland? Neem <a href="https://www.vn.nl/service/vrij-nederland-nieuwsbrief/" target="_blank">de nieuwsbrief van Vrij Nederland</a>.
</div>

Gerelateerd