Een persoonlijke opdracht

Een massale protestbeweging heeft Darfur in Amerika op de politieke agenda gezet. Vooral jonge Amerikanen voelen zich betrokken bij wat in Darfur gebeurt. Voor hen is ‘never again’ een persoonlijke opdracht. ‘Wij zijn de generatie die een einde zal maken aan genocide.’

Dit is wat ik de afgelopen maanden voor Darfur had kunnen doen: ik had kunnen hardlopen in een symbolische olympische race. Of, als dat te zwaar was, kunnen wandelen. Ik had kunnen ‘sterven’ in een ‘die-in’. Of een vluchtelingenkamp kunnen bouwen van kartonnen dozen en witte lakens. Ik had een kaartje kunnen kopen voor een rockconcert. Naar een lezing kunnen gaan, of een modeshow, een fototentoonstelling of galerie kunnen bezoeken. Ik had voor Darfur kunnen bidden, dansen, eten, of juist een dag kunnen vasten. Ik had geld kunnen inzamelen met de verkoop van T-shirts en polsbandjes. En aan protestacties en demonstraties kunnen deelnemen op universiteiten, voor overheidsgebouwen, de Verenigde Naties en op Wall Street.

Uit deze overvloed van evenementen van de Amerikaanse Darfur-beweging kies ik de eerste nationale conferentie van STAND (Students Taking Action Now: Darfur), de grootste politieke jongerenbeweging in het land, met zevenhonderd afdelingen op middelbare scholen en universiteiten.

Kennedy
Het is zondagochtend negen uur in het Renaissance-hotel in Washington. Vierhonderd studenten verdringen zich om de koffiemachines en tafels met bagels en zoete broodjes. De studenten zijn overwegend blank, er zijn meer vrouwen dan mannen, Aziatische Amerikanen zijn goed vertegenwoordigd, zwarte studenten minder. Een moeder uit Cincinnati die haar zestienjarige dochter chaperonneert, fluistert me toe: ‘Deze jongens en meisjes zijn the best and the brightest.’
Iedereen heeft een dikke map met achtergrondmateriaal over Darfur bij zich. Op de tafels in de grote hal van het hotel liggen de blocnotes klaar. De les kan beginnen. Gisteren hebben de studenten naar lezingen over Darfur geluisterd. Vandaag staat actievoeren op de agenda.

‘Are you psyched?’ STAND-voorzitter Scott Warren springt het podium op. De twintigjarige tweedejaars student vertoont een bijna griezelige gelijkenis met de verongelukte John F. Kennedy junior. Als een volleerd politicus bewerkt hij de zaal. ‘Wij zijn de generatie die een einde zal maken aan genocide.’ Een daverend applaus is het antwoord. Voor de studenten is het naoorlogse motto ‘Dat nooit weer’ meer dan alleen een slogan: het is een persoonlijke opdracht. Op school hebben ze over de Holocaust geleerd. Op televisie hebben ze de beelden uit Bosnië en Rwanda gezien. Ze waren toen kleine kinderen en keken hulpeloos naar de lijken op het scherm. Niemand die iets deed, niemand die ingreep. Nu eisen ze actie. Van George W. Bush hebben ze een nieuwe slogan geleerd. Voor hij president werd, schreef Bush in de kantlijn van een rapport over de genocide in Rwanda: not on my watch. Nu zeggen de studenten: volkerenmoord in Darfur? Not on our watch.

Scott introduceert een video met getuigenissen van politici, speciaal voor de conferentie gemaakt. ‘Ik had Darfur nooit op mijn politieke agenda gezet als de studenten in mijn district mij niet hadden gepusht,’ zegt een Democraat. ‘Dit is geen randverschijnsel, jullie zijn de mainstream,’ zegt een ander. ‘Darfur redden is een beweging en dat hebben we aan jullie te danken.’
‘I stand with Darfur!’ roepen de congresleden in koor, terwijl de muziek aanzwelt en de Amerikaanse vlag op het scherm verschijnt. De zaal juicht. De studenten tellen mee in Washington.

Moccha frappuccino
Ik ga naar een workshop. Hoe je van STAND de coolest club op de campus maakt. Erin Heany, een tweedejaars student, wil van de zaal weten wat wel en niet werkt. Grootste probleem: aan het begin van het semester tekenen honderden studenten op de club in. Maar hoe hou je ze bij de les en voorkom je dat de club wegkwijnt tot een klein groepje fanatiekelingen? Delegeer, delegeer, is Erins advies. Geef iedereen een opdracht. Facebook, de sociale netwerksite, is essentieel.

Coalitievorming met andere groepen op de campus ook. Christelijke, joodse en Armeens-Amerikaanse studentenclubs zijn natuurlijke partners. Zelfs de studentenorganisaties van jonge republikeinen en democraten komen in aanmerking. ‘Genocide is niet controversieel,’ zegt Erin. ‘Dat helpt.’

De Darfur-vastenactie is populair. Vraag iedere student op de campus om voor één dag een luxe-item op te geven. Sigaretten, pizza, of een Starbucks moccha frappuccino met slagroom. Laat het staan en doneer de dollars.

Op één probleem heeft zelfs Erin, de kleine organisatiedeskundige in spe, geen antwoord. ‘Hoe krijgen we meer mannen in de beweging?’ wil een meisje weten. De zaal gniffelt. Het meisje naast me heeft een suggestie. Ze trekt op de intekendag haar meest sexy kleren aan. Dan is er aan jongens geen gebrek. Maar blijven ze komen, wil iemand weten. Misschien moeten we een drinkavond organiseren, oppert een ander. Erin aarzelt. Drinken voor Darfur? ‘Dat is niet politiek correct.’

Als we naar de volgende workshop lopen, vertelt een jongen over het plan van zijn STAND-groep. Ze gaan een bus charteren naar Washington en dan op de trappen voor het Congres liggen in een die-in. ‘Wow, cool!’ roept iedereen.

Desinvesteringswet
De workshop over desinvestering zit bomvol. De campagne om universiteiten ervan te overtuigen hun beleggingen terug te trekken uit bedrijven die zaken doen met Soedan is een groot succes. Vijfenvijftig universiteiten zijn al ‘genocidevrij’. Nu is de actie verlegd naar de politiek, de pensioenfondsen van ambtenaren in de deelstaten. Twintig staten hebben inmiddels een desinvesteringswet aangenomen. Daniel van Brandeis University en Katie van New York University leggen uit hoe je zo’n campagne aanpakt. De studenten hebben veel geleerd van de fouten die de anti-apartheidsbeweging indertijd heeft gemaakt. Doel is niet een totale economische boycot, maar een selectieve campagne, gericht op een veertigtal beursgenoteerde bedrijven die direct zaken doen met het regime in Khartoem en weigeren invloed uit te oefenen op de Soedanese regering.

Boven aan de zwarte lijst staan Aziatische oliemaatschappijen, met als grootste boosdoener China National Petroleum Corporation (CNPC) en zijn dochter PetroChina. China heeft zwaar geïnvesteerd in de ontwikkeling van de Soedanese olieindustrie en koopt het leeuwendeel van de Soedanese olie-export. Met de inkomsten financiert Khartoem zeventig procent van zijn militaire uitgaven. Chinees geld voedt de genocide-machine, zegt Daniel. Bedrijven moeten voelen dat er een kostenplaatje aan genocide hangt.

Katie ratelt de successen van de campagne af: Rolls Royce, dat machines leverde aan Chinese oliemaatschappijen, heeft zich uit Soedan teruggetrokken. Vertegenwoordigers van een Canadees mijnbouwbedrijf vlogen naar Washington om met de studenten te overleggen hoe het bedrijf van de zwarte lijst af kon komen. Berkshire Hathaway, de investeringsmaatschappij van superbelegger Warren Buffett, heeft vijftig procent van zijn aandelen in PetroChina van de hand gedaan.
De Soedanese regering wordt zenuwachtig, vertelt Daniel trots. ‘Ze hebben een miljoen dollar uitgegeven aan een zes pagina’s grote advertentie in de New York Times om ons te ondermijnen.’

’s Avonds wordt de held van de desinvesteringscampagne gehuldigd. Adam Sterling studeerde aan de Universiteit van Californië toen hij, met hulp van de acteurs Don Cheadle en George Clooney, gouverneur Arnold Schwarzenegger zo ver kreeg om een desinvesteringswet te ondertekenen. Daarmee trok een van de grootste pensioenfondsen ter wereld zijn beleggingen terug uit bedrijven die deals sluiten met het Soedanese regime. Wat de anti-apartheidsbeweging twintig jaar had gekost, wist Adam Sterling in nog geen twee jaar te bereiken. De Economist schreef onlangs: als het momentum van de campagne standhoudt, dan wordt het net zo moeilijk voor bedrijven om zaken in Soedan te doen als het eens in Zuid-Afrika was.

Civiele patrouilles
De Darfur-studentenbeweging begon op Swarthmore College, van oorsprong een quakerschool met een activistische traditie. In september 2004 hadden Colin Powell en president Bush de crisis in Darfur bestempeld als een genocide. Nooit eerder had een Amerikaanse regering het ‘g-woord’ gebruikt terwijl de moordpartijen plaatsvonden. Hoewel de uitspraak van de regering-Bush grote symbolische waarde had, werden er geen consequenties aan verbonden. Nog steeds kijken de VS en de internationale gemeenschap toe terwijl de Janjaweed, de Arabische milities, bewapend door en met hulp van het regime in Khartoem, Darfuri afslachten, vrouwen verkrachten, dorpen platbranden, vee stelen, waterputten vergiftigen en miljoenen mensen uit Darfur verdrijven.
De studenten waren verbijsterd. Niemand kon dit keer beweren dat hij ‘het niet wist’. Dankzij rapporten van mensenrechtenorganisaties, ooggetuigenverslagen en foto’s van verkoolde kinderlijken was de hele wereld omstander. Humanitaire hulp, hoe essentieel ook voor de vluchtelingen, ging niet ver genoeg. Sam Bell, een van de Swarthmore-studenten van het eerste uur, trekt een wrange vergelijking tussen humanitaire hulp aan de vluchtelingenkampen en de Holocaust. ‘Het is alsof je voedselpakketten dropt in de concentratiekampen. Rijst voor joden terwijl de nazi’s hen de gaskamers indrijven.’

De Swarthmore-groep is inmiddels uitgegroeid tot het Genocide Intervention Network met een kantoor in Washington, waar Sam Bell fulltime werkt aan nieuwe acties. Darfur staat nog altijd boven aan de agenda, maar zeker zo belangrijk is de ontwikkeling van een nieuwe doctrine voor humanitaire interventie en gerechtvaardigde oorlog. Daarmee probeert het Genocide Intervention Network concreet inhoud te geven aan het door de Verenigde Naties ontwikkelde beginsel Responsibility to Protect, kortweg R2P genoemd. R2P gaat ervan uit dat een vervolgde bevolkingsgroep die dreigt weggezuiverd te worden, recht heeft op bescherming van de internationale gemeenschap. Als een soevereine staat haar burgers niet wil of kan beschermen, dan moet de internationale gemeenschap de verantwoordelijkheid op zich nemen voor de veiligheid van de burgers. Maar wat als de internationale gemeenschap het af laat weten? Dan moeten burgers die taak op zich nemen, meent het Genocide Intervention Network. Bijvoorbeeld door de financiering van civiele patrouilles die Darfuri-vrouwen als ze ver buiten de vluchtelingenkampen hout sprokkelen, beschermen tegen verkrachting door de Janjaweed-benden.

Moral Clarity
Lang niet alle studenten op de STAND-conferentie zijn zich bewust van hun pioniersrol in de ontwikkeling van een nieuwe burgermilitie-op-afstand, ook al noemt STAND zichzelf een ‘studenten anti-genocide coalitie’ en is het een onderafdeling van het Genocide Intervention Network. Bennett en Josh uit Noord-Carolina, met wie ik tijdens de lunch praat, zien hun Darfur-activisme als traditionele charitas. Een helpende hand bieden aan de vluchtelingen in de kampen. Maar voor joodse studenten staat interventie juist centraal. Ben Heide is een slungelige zeventienjarige scholier uit Ohio met een geborduurd keppeltje op zijn blonde haar. Drie jaar geleden had zijn rabbijn de gemeente opgeroepen om een nieuwe holocaust in Darfur te voorkomen. Het had Ben diep geraakt. Op school had hij een afdeling van STAND opgericht. Eerst waren alleen blanke leerlingen lid, zwarte scholieren wilden met die witte do-gooders niets te maken hebben. Nu zijn ook zij actief. Gisteren was Ben in het Holocaust Museum. Het had diepe indruk gemaakt. ‘Never again is mijn inspiratie,’ zegt Ben.

Voor Scott Warren, de charismatische voorzitter van STAND, is de fysieke veiligheid van de Darfuri essentieel. De studenten kunnen een concrete bijdrage leveren. Na de financiering van civiele patrouilles voor Darfuri-vrouwen, onderhandelt het Genocide Intervention Network nu met de VN over de financiering van een politietraining voor de troepenmacht van de Afrikaanse Unie. De Responsibility to Protect-doctrine is niet alleen toepasbaar in gevallen van genocide, zegt Scott Warren. Ook in andere conflicten zoals in Oost-Congo en Birma, waar grote groepen onschuldige burgers bedreigd worden, kunnen studenten een bijdrage leveren aan de veiligheid van burgers.
Eén land komt in Scotts opsomming echter niet voor. Het is opmerkelijk dat in alle discussies over het onvervreemdbare recht op bescherming de inwoners van Irak nooit worden genoemd. Als ik Scott ernaar vraag, reageert hij ontwijkend. ‘Amerika heeft veel van zijn morele geloofwaardigheid verloren door de oorlog in Irak,’ geeft hij toe. ‘Maar in Darfur kunnen we samen met de internationale gemeenschap de bevolking beschermen zonder dat Amerika militair ingrijpt.’ Moral clarity is de kracht van de studentenbeweging, zegt Scott. De bescherming van de bevolking in Darfur is een morele verplichting. Irak is een moreel dilemma.

‘Of misschien is het een cop-out,’ oppert Ben. ‘Irak is zo complex. Ik was tegen de oorlog, maar nu woedt er in Irak een burgeroorlog en is het bijna onmogelijk om partij te kiezen. Darfur is zwart-witter. De vluchtelingen zijn onschuldige slachtoffers. Het gaat je aan het hart. Het is een emotionele reactie. Misschien heb je gelijk. Misschien willen we Darfur redden, omdat we Irak niet kunnen redden.’

Anne Frank
New York Times-columnist Nicholas Kristof heeft een andere verklaring voor het feit dat Darfur wel en Irak niet op de politieke agenda van Amerikaanse studenten staat. ‘Darfur overbrugt de polarisatie in het land. Zowel links als rechts is met Darfur begaan,’ zegt de journalist. Kristof speelt een cruciale rol in de Darfur-beweging. Als een van de meest prominente journalisten van Amerika gebruikt hij zijn platform in de Times om Darfur onder de aandacht te brengen. Vorig jaar ontving hij de Pulitzer Prijs voor zijn columns over de genocide in Darfur omdat ze ‘een stem gaven aan hen die geen stem hebben,’ schreef de jury.

Irak en Darfur zijn niet elkaars morele equivalent, vindt Kristof. ‘Ik was een uitgesproken tegenstander van de oorlog in Irak, lang voordat oppositie tegen die oorlog politiek opportuun was. Dus ik spreek met enige autoriteit. Darfur is anders, omdat het een genocide is. Hoe afschuwelijk Irak ook is, hoe vreselijk Congo is, ze zijn fundamenteel anders. Waarom lezen we nog altijd Anne Franks dagboek? Niet omdat zes miljoen mensen zijn vermoord. Maar omdat ze het slachtoffer is van een officieel overheidsbeleid om een bevolkingsgroep uit te roeien.’ Als Kristof ergens in is teleurgesteld dan is het wel de Europese reactie op Darfur. De Europese perceptie is dat Amerikanen de complexiteit van een crisis niet begrijpen. ‘Dat is een dooddoener,’ zegt Kristof. ‘Cambodja, Bosnië, Rwanda, in gevallen van volkerenmoord staat Europa vooraan om de diepe historische achtergronden uit te leggen. Het is een excuus om niets te doen.’

Niet dat Kristof de Amerikaanse regering in zijn columns spaart. De regering-Bush mag dan het genocide-stempel op Darfur hebben gedrukt, het heeft tot bitter weinig actie geleid. Alleen de grassroots-Darfur-beweging is een lichtpuntje. Kristof noemt Safe Darfur, de coalitie van honderdzestig kerkelijke genootschappen en mensenrechtenorganisaties ‘inspirerend.’ Over de studenten schreef hij: ‘These activist kids just bowl me over.’

Shakespeares tragedies
Ver weg van Darfur, in Northampton in de staat Massachusetts, in een straat met oude Victoriaanse houten huizen, woont de man zonder wie de Darfur-beweging niet had kunnen bestaan. Eric Reeves (57) is hoogleraar Engelse literatuur aan Smith College, een beroemde vrouwenuniversiteit. Reeves’ vakgebied is Shakespeare. De afgelopen jaren hoort hij de echo’s van Shakespeares tragedies in de tragedies van Darfur. Vanuit een kantoortje op de overloop van de bovenverdieping van zijn huis vangt hij elk nieuwsbericht, elke ontwikkeling in Darfur op. Met hulp van een uniek netwerk van hulpverleners, mensenrechtenactivisten, rebellen, leiders in de vluchtelingenkampen en Darfuri’s in Darfur zelf en in ballingschap, destilleert hij het nieuws op zijn website (www.sudanreeves.org), schrijft hij opinieartikelen, geeft lezingen en analyseert hij de Darfur-crisis voor hoorcommissies van het Congres.

Zijn passie – sommigen noemen het zijn obsessie – voor Darfur is legendarisch. Nicholas Kristof beschreef Reeves als de ‘onwaarschijnlijke leider van een leger van burgers dat vecht om honderdduizenden levens te redden in Darfur’. Kristof waarschuwde zijn lezers dat Reeves’ artikelen geen makkelijke kost zijn. ‘Zijn woede kan je computer doen ontvlammen.’ En Kristof is het niet altijd eens met Reeves’ analyse. ‘Soms deins ik terug voor zijn schrilheid. Maar er is geen beter excuus voor schrilheid dan genocide.’

Eric Reeves is nooit in Darfur geweest. In 2003 bezocht hij wel het zuiden van Soedan. Terug in Northampton voelde hij zich niet goed. Hij dacht dat hij in Soedan een infectie had opgelopen. Bloedonderzoek wees uit dat hij leukemie had, een ziekte waaraan zijn jongere broer was overleden. Sinds die tijd heeft hij enkele chemokuren ondergaan. Als ik hem ontmoet is hij officieel met ziekteverlof. Mijn vraag over zijn gezondheid wimpelt hij af. ‘Nu ik niet lesgeef, kan ik me honderd procent op Darfur toeleggen,’ zegt hij.

Reeves raakte negen jaar geleden geïnteresseerd in Soedan door een vriend die voor Artsen Zonder Grenzen werkte. ‘Toen speelde het Noord-Zuid-conflict. Ik probeerde een beweging van de grond te krijgen om druk uit te oefenen op Khartoem om tot een rechtvaardig vredesakkoord te komen. Maar de studenten waren niet geïnteresseerd. Er was een klein groepje mensenrechtenactivisten dat begaan was met het lot van de bevolking in het zuiden. Christelijk rechts was actief omdat een deel van de bevolking christen is. En zwarte politici en organisaties mobiliseerden vanwege de slavernij.’

Reeves was een van de eerste Amerikanen die over de genocide in Darfur schreef. Dat woord had een onmiddellijke uitwerking. Het activeerde de joodse gemeenschap en de studenten. Reeves is onder de indruk van STAND. Hij vindt de studenten goed geïnformeerd en hun acties inventief. ‘Ze doen hun huiswerk,’ zegt de professor goedkeurend.

Reeves verklaart het fenomeen van de massale Darfur-beweging gedeeltelijk als een reactie op de oorlog in Irak. ‘Wij Amerikanen voelen ons allemaal schuldig. Schuldig en beschaamd. Ik voel dat zelf ook. De focus van de studenten op Darfur is daar in zekere zin een reactie op. Darfur doet een beroep op hun idealen. Compassie, bewogenheid, rechtvaardigheid.’

Darfur als boetedoening. Links Europa wil er niets van weten. Reeves publiceert veel in The Independent en maakt mee hoe progressieve Britten op de Amerikaanse Darfur-beweging reageren. ‘Blijkbaar hebben we alle morele legitimiteit verspeeld. De lezers van The Independent vinden dat we eerst onze verantwoordelijkheid voor de tragedie in Irak moeten aanvaarden. We moeten diep door het stof. Decennia lang boete doen. Pas dan, misschien, mogen we weer iets zeggen over humanitaire interventie.’ Het is vermoeiend, zucht Reeves. En jammer, want Europese mensenrechtenactivisten zijn de natuurlijke bondgenoot voor de Amerikaanse Darfur-beweging. ‘Niet dat ik me er iets van aantrek,’ besluit hij strijdlustig.

Geanimeerd vertelt hij over de Genocide Olympics-campagne. Vorig jaar schreef Reeves een artikel over China’s invloed op het regime in Khartoem waarin hij opperde om de Olympische Spelen te gebruiken als een pressiemiddel. Niet door de Spelen te boycotten, maar door China aan de schandpaal te nagelen. Na een ontmoeting met journalisten van The Washington Post schreef de krant een opinieartikel onder de kop ‘Genocide Olympics’.

‘Op dat moment wist ik dat we een campagne hadden. Dat was een briljante slogan.’ Met geld van een donor – Reeves wil de naam niet noemen – zette hij een organisatie op. Officieel heet het ‘Dream for Darfur’ naar het motto van de Spelen in Beijing, ‘One World, One Dream’, maar alom staat het bekend als de Genocide Olympics.

In een vluchtelingenkamp in Oost-Tsjaad vlak bij de grens met Darfur stak actrice Mia Farrow een symbolische olympische fakkel aan die nu een tocht over de wereld maakt langs de genocidelocaties van de afgelopen eeuw. Van Rwanda naar Armenië. Van Auschwitz naar Cambodja. ‘China wordt er hypernerveus van,’ vertelt Reeves. ‘Ze wisten dat Birma, Tibet en hun eigen schendingen van mensenrechten een probleem zouden zijn. Aan Darfur hadden ze nooit gedacht. Ze waren er niet op voorbereid.’

Reeves zal zichzelf niet op de borst slaan. Maar is het toeval dat China eindelijk voor een VN-vredesmacht in Darfur stemde en een speciale gezant naar Khartoem stuurde? Olympisch schaatskampioen Joey Cheek, die vorig jaar goud won op de winterspelen in Turijn, klopte van de zomer bij de Chinese ambassade in Washington aan met tweeënveertigduizend handtekeningen die Safe Darfur had verzameld. De ambassadeur liet hem eerst een half uur op de stoep staan voor hij mocht binnenkomen. ‘Dat heeft nogal wat persaandacht gekregen,’ vertelt hij over de telefoon vanuit Princeton, waar hij studeert.

Cheek zet zich al langer in voor Darfur. Vorig jaar was hij met George Clooney en Elie Wiesel een van de sprekers op een grote Darfur-rally in Washington. Cheek is zich ervan bewust dat zijn waarde als oud-kampioen tanende is in de media. ‘Daarom leg ik me nu toe op de recrutering van atleten voor Darfur.’ Hij droomt van Olympische Spelen in Beijing waar atleten allemaal een Team Darfur-shirt dragen. ‘Er wordt altijd gezegd dat atleten zich niet met politiek moeten bemoeien. Maar als je, zoals ik, gelooft in de olympische droom van een betere wereld, moet je de kans grijpen om de machthebbers onder druk te zetten.’

Doe je best
De studenten van STAND delen Cheeks droom. Op maandagochtend heeft een harde kern zich verzameld voor een training in lobbyen. Iedere student zal vandaag op bezoek gaan bij een congreslid of een senator uit zijn staat. De afspraken zijn gemaakt. De studenten zijn gewapend met een rapportcijfer van hun afgevaardigde. Wie een onvoldoende scoort op Darfur zal de les worden gelezen. Vooral de leden van de Banking-commissie zijn vandaag het doelwit. Het Huis van Afgevaardigden heeft al in grote meerderheid voor een wet gestemd die de desinvesteringscampagne ondersteunt en overheidscontracten verbiedt met buitenlandse bedrijven die op de zwarte lijst staan. De Senaatscommissie zal binnenkort stemmen over het wetsvoorstel. De regering-Bush is tegen. De wet zou het sanctiebeleid van de regering doorkruisen en aan banden leggen. ‘Doe je best,’ roept een van de trainers de studenten na terwijl ze in hun zwarte STAND-T-shirtjes over het Capitool uitzwermen.
Twee weken later krijg ik een e-mail van STAND. De commissie heeft het wetsvoorstel unaniem aangenomen.

Mia Farrow: ‘Steven Spielberg geeft China morele dekking’

Mia Farrow is zeven keer in Darfur en Tsjaad geweest. Ze houdt een website bij over Darfur (www.miafarrow.org) en speelt een belangrijke rol in de Genocide Olympics-campagne. In een open brief waarschuwde ze Steven Spielberg, artistiek adviseur van de Beijing Olympische Spelen, dat hij de geschiedenis zal ingaan als de ‘Leni Riefenstahl van de Beijing Spelen’ als hij de Chinese steun voor het regime in Khartoem niet veroordeelt. Vanuit Parijs, waar ze een film maakt met regisseur Luc Besson, gaat ze in op haar werk voor Darfur. ‘Ik geef al jaren lezingen op universiteiten. De studenten die ik ontmoet, zijn furieus dat niemand ingrijpt in Darfur. Er is een beweging ontstaan zoals we sinds de anti-apartheidsbeweging niet hebben meegemaakt. Mijn eigen rol hierin is beïnvloed door Rwanda. De genocide daar heeft achthonderdduizend mensen het leven gekost. De internationale gemeenschap heeft toen jammerlijk gefaald. Daar zijn we allemaal – individueel en collectief – schuldig aan. Ik wil nu mijn uiterste best doen om een einde te maken aan het lijden in Darfur. Elke dag stel ik mezelf die vraag: wat is mijn uiterste best?’

U heeft aangeboden om de plaats in te nemen van Suleiman Jamous, die gevangen zat in een militair ziekenhuis in Soedan.
‘Suleiman Jamous is de coördinator voor humanitaire hulp van Darfurs grootste rebellenbeweging. Hij is een van de weinige helden in Darfur. In de veertien maanden dat hij gevangen zat, hadden hulpverleners grote moeite om een miljoen vluchtelingen te bereiken. Daarbij kwam dat zijn aanwezigheid bij de vredesonderhandelingen cruciaal is. Uiteindelijk is hij vrijgelaten. Maar in de maanden dat hij gevangen zat, voelde ik me zo onmachtig, dat ik aanbood om zijn plaats in te nemen.’

Moeten Amerikanen zich niet eerst inzetten voor Irak voor ze zich om Darfur bekommeren?
‘De invasie in Irak was absoluut onnodig en is onvergeeflijk. Dat betekent echter niet dat we daarom over de genocide in Darfur moeten zwijgen. Amerikaanse activisten zijn teleurgesteld in Europa. Europa veroordeelde de misdrijven van het regime in Khartoem als “gelijkwaardig aan genocide”. Dat zijn lege woorden als er geen consequenties aan verbonden worden. Europa zou de economische betrekkingen met het regime in Khartoem kunnen opschorten en wellicht zo ver kunnen gaan de diplomatieke betrekkingen te verbreken. Europa kan ook via China druk uitoefenen op Khartoem. China investeert jaarlijks twee miljard dollar in Soedan. Zeventig procent van de olie-inkomsten wordt door Khartoem aangewend voor militaire operaties tegen de bevolking van Darfur.

Slechts één ding weegt zwaarder voor China dan olie uit Soedan en dat zijn succesvolle Olympische Spelen. Dat buiten we uit door druk op China uit te oefenen. China kan weigeren om wapens aan Soedan te verkopen. China zou nieuwe oliedeals met Khartoem kunnen opschorten. Zelfs de dreiging om dit te doen, zou al effect hebben. De internationale gemeenschap moet een beroep doen op China om een einde te maken aan de nachtmerrie in Darfur en van China eisen dat het motto voor de Spelen in Beijing – “One World, One Dream” – realiteit wordt. Ik begrijp niet hoe Steven Spielberg voor de Olympische Spelen in Beijing kan werken. Elke maand sterven tienduizend mensen in Darfur. Steven Spielberg geeft China morele dekking.’

Wat kunnen wij doen?

Wat doen Nederlandse burgers om te protesteren tegen de wantoestanden in Darfur? Het korte antwoord is: niet veel. Darfur leeft niet in Nederland. Er is geen goed georganiseerd Darfur-comité (zoals tijdens de anti-apartheidsstrijd) en op de universiteiten is ook weinig animo om in actie te komen tegen de genocide.

Wat zouden we kunnen doen?
– De petitie tekenen op www.amnesty.nl. De mensenrechtenorganisatie ijvert voor uitlevering door Soedan van de wegens oorlogsmisdaden.
aangeklaagde Ahmad Haroun en Ali Kushayb aan het Internationaal Strafhof in Den Haag.
– Studenten zouden net als in de Verenigde Staten comités kunnen opzetten en acties kunnen
organiseren.
– Darfur Call en andere organisaties voor Darfuri in Nederland kunnen veel steun gebruiken,
ook financiële.
– Brieven schrijven aan politici in Nederland en Europa om er voor te zorgen dat Europese
bedrijven niet langer exporteren naar Soedan.
– Een actie starten om Nederlandse olympische sporters net als Amerikaanse T-shirts te laten dragen met daarop de tekst ‘team genocide’.
– Geld storten aan Nederlandse hulporganisaties die actief zijn in Darfur.
– Een ‘Red Darfur’-campagne opzetten, bijvoorbeeld via de kerk.

Een persoonlijke opdracht

Gerelateerd