<div class="wpg-element lead-bold">
De economische macht van vrouwen neemt toe, en ze weten het. &#8216;Straks kiezen ze voor elke levensfase een andere partner.&#8217;
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
De crisis verandert de markt. Na de recessie liggen de economische verhoudingen helemaal anders, roepen deskundigen. Nu het Westen er &#8211; vooral in de bankenwereld &#8211; zo&#8217;n potje van heeft gemaakt, trekken opkomende landen als China en India steeds meer macht naar zich toe.
We weten het, iedereen zegt het. Maar er is één opkomende markt die veel minder aandacht krijgt van die deskundigen, het bedrijfsleven en de media. Terwijl die markt harder groeit dan welke andere markt ook, en binnen een paar jaar waarschijnlijk zelfs een dominante rol zal spelen in de wereldeconomie. De nieuwe aanzwellende economische macht is groter dan die van China en India samen. Het is De Vrouw.
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Afgelopen najaar publiceerde adviesbureau Boston Consulting Group (BCG) de opmerkelijke resultaten van een onderzoek: weliswaar is het totale inkomen van mannen wereldwijd nog steeds het dubbele van dat van vrouwen (23,4 triljoen dollar ten opzichte van 10,5 triljoen), maar vrouwen zijn hard bezig met een inhaalslag. In de komende vijf jaar zullen hun portemonnees aangevuld worden met zo&#8217;n vijf triljoen dollar. Die groei is meer dan het dubbele van die van de Chinese en Indiase economieën samen. Belangrijkste oorzaken: betere opleidingen, stijgende salarissen en meer arbeidsuren. En: meer vrouwelijke big spenders. Want de toenemende economische macht van vrouwen gaat gepaard met een steeds grotere rol in consumentenuitgaven. Sterker: die is nu al dominant, volgens BCG. Vrouwen zijn wereldwijd verantwoordelijk voor 12 triljoen dollar van de in totaal 18,4 triljoen dollar aan bestedingen. En dat wordt in de nabije toekomst alleen maar meer. Marktanalisten hebben het over &#8216;womenomics&#8217; en &#8216;sheconomy&#8217;.
Advocates verdienen meer Je zou het niet zeggen met ons grote aantal vrouwen-met-kleine-baantjes, maar ook in Nederland gaan de portemonnees van vrouwen langzaamaan dikker worden. We staan nog maar aan het begin van een verandering. Nederlandse vrouwen verdienden in 2008 gemiddeld zo&#8217;n 21.000 euro, mannen bijna 38.000 euro. Daarmee is het inkomen van de vrouwen 56 procent van dat van mannen. Dat percentage is de laatste jaren vrijwel constant gebleven en komt overeen met de mondiale tendens. De onderzoekers van BCG wijzen de sterke koopkrachttoename voor de komende jaren vooral toe aan de stijgende inkomens van de jonge vrouwen. &#8216;Als je vandaag in de straten van Manhattan, Londen of Frankfurt wandelt,&#8217; zei een van de onderzoekers in Newsweek, &#8216;en je vraagt honderd single mannen en vrouwen tussen vijfentwintig en dertig jaar oud wat ze verdienen, dan zullen de vrouwen meer verdienen dan de mannen.&#8217; De huidige crisis vergroot die kloof nog verder. In Amerika is 80 procent van de ontslagen bij mannen gevallen.
Die trends gaan niet voorbij aan Nederland. De stichting Loonwijzer haalde twee jaar geleden het nieuws met een onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam. Daaruit bleek dat vrouwelijke advocaten jonger dan dertig jaar hun mannelijke collega&#8217;s hadden ingehaald in uurloon. In de facilitaire dienstverlening en de communicatie- en marketingbranche worden jonge vrouwen inmiddels ook al beter beloond dan hun mannelijke leeftijdgenoten. En de recessie maakt ook in Nederland meer mannelijke dan vrouwelijke slachtoffers. Vooral &#8216;mannenbranches&#8217; zoals de bouw en industrie worden hard getroffen, terwijl de zorg en het onderwijs &#8211; sectoren waar meer vrouwen werkzaam zijn &#8211; nog steeds kampen met een arbeidstekort. Bovendien is het aantal werkende vrouwen de afgelopen drie decennia meer dan verdubbeld.
Cultuurverandering Toch voert in Nederland de sombere emancipatiediscussie nog steeds de boventoon. Liefhebbers kunnen elke week wel een debat of conferentie bezoeken, in de Kamer wordt regelmatig gesproken over quota om meer vrouwen in de bedrijfstop te krijgen en de media zijn nog altijd een dankbaar platform voor strijders voor meer seksegelijkheid. Ook de tweejaarlijkse emancipatiemonitor van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) liegt er niet om. &#8216;De meeste streefcijfers voor het emancipatiebeleid worden niet gehaald&#8217;, luidt de immer terugkerende boodschap.
&#8216;Het beeld in Nederland is heel anders dan in de rest van de wereld,&#8217; zegt Esther-Mirjam Sent, hoogleraar economie aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. &#8216;Wij bungelen op allerlei internationale ranglijsten onderaan.&#8217; Ze verwijst naar een recent onderzoek van de directie Emancipatie van het ministerie van OC&#038;W. Daaruit blijkt dat Nederlandse vrouwen binnen de Europese Unie mager scoren als het gaat om economische zelfstandigheid. Alleen in Malta doen ze het nog slechter. De reden daarvoor, zegt Sent, is het hoge aantal vrouwelijke deeltijdwerkers in ons land en de grote uurloonkloof tussen mannen en vrouwen. Dat verandert wel, constateert ze, maar het gaat traag. &#8216;Wat Nederland een beetje tegenhoudt, zijn de stereotiepe verwachtingen over de taken van mannen en vrouwen. Er heerst nog steeds een negatieve houding ten opzichte van ambitieuze moeders met een drukke baan. Die cultuur is lastig te doorbreken.&#8217;
Ook Saskia Keuzenkamp, hoogleraar emancipatie aan de Amsterdamse Vrije Universiteit en onderzoeker bij het SCP, noemt het vele deeltijdwerk van vrouwen &#8216;een verstorende factor&#8217; in het streven naar inkomensgelijkheid tussen de seksen. Van de werkende vrouwen werkt 70 procent maximaal dertig uur per week. Maar, zegt ze, er is wel degelijk een cultuurverandering gaande. Steeds minder vrouwen stoppen met werken nadat ze kinderen hebben gekregen en de afgelopen jaren is ook het aantal vrouwen geslonken dat daarna minder is gaan werken. &#8216;Dat is behoorlijk revolutionair.&#8217;
Keuzenkamp pakt er cijfers bij uit haar eigen onderzoek Nederland Deeltijdland. In 1975 had nog maar 29 procent van de vrouwen tussen de vijftien en vierenzestig jaar een baan, ruim dertig jaar later is dat opgelopen tot 66 procent. &#8216;Je hoort steeds dat dat niet genoeg is, maar het is een enorme toename in korte tijd.&#8217; Het negatieve sentiment over de geringe arbeidsparticipatie van Nederlandse vrouwen vindt ze dan ook overdreven. &#8216;Bijna nergens ter wereld werken zo veel vrouwen als hier. Alleen hebben wij een grote groep die in deeltijd werkt.&#8217;
Powerkoppels De economische zelfstandigheid van vrouwen mag met 45 procent internationaal gezien misschien laag zijn, ze vertoont de laatste jaren wel een rechte lijn opwaarts. En dat geldt niet voor de mannen. Die blijven al jaren steken op zo&#8217;n 70 procent. Vrouwen tussen de dertig en vijfenvijftig zitten die mannen met 56 procent al aardig op de hielen. Rolpatronen beginnen te verschuiven, constateert ook het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Steeds meer mannen kiezen zelf voor parttime banen.
Dit is een voorbode van een grote verandering, zegt Jan Latten, hoogleraar demografie aan de Universiteit van Amsterdam en onderzoeker bij het CBS. &#8216;Met name jonge vaders stappen over op een deeltijdbaan. Je gaat steeds meer stellen zien waarbij zowel hij als zij vier dagen werken.&#8217; De negatieve conclusies uit de emancipatiemonitor wijt hij aan het feit dat onderzoekers de gegevens vaak bekijken als een momentopname en geen onderscheid maken in leeftijdsgroepen. &#8216;Dat geeft een vertekend beeld. Als je de jongere generatie volgt, zie je een heel andere ontwikkeling. Dan heeft Nederland &#8211; juist door het populaire deeltijdwerken &#8211; een voorsprong op andere landen.&#8217; Volgens hem groeit daardoor het aantal paren met twee driekwartbanen en hoge inkomens gestaag. &#8216;Dat wordt in de toekomst een heel machtige groep.&#8217; Hij heeft er al een naam voor bedacht: de powerkoppels. Bij een op de zeven doet de vrouw zelfs al een grotere duit in het huishoudzakje dan de man.
En steeds meer vrouwen zullen met een beter loonstrookje thuiskomen, denkt Latten. Bij de nieuwe lichting hoogopgeleiden zijn vrouwen mannen al voorbijgestreefd. Van de vijfentwintig- tot vijfendertigjarigen in Nederland is 38 procent van de vrouwen hoogopgeleid, en 34 procent van de mannen. Ook studeren vrouwen gemiddeld veel sneller af. &#8216;Als die vrouwen straks veertig of vijftig zijn, zitten er heel wat bij die flink gewerkt en verdiend hebben,&#8217; voorspelt Latten. &#8216;Het kan niet uitblijven dat er iets gaat gebeuren,&#8217; zegt ook emancipatiehoogleraar Keuzenkamp. &#8216;Heel traag begint er wat beweging te komen,&#8217; geeft zelfs econome Sent schoorvoetend toe.
Traag? De omslag lijkt al volop gaande. Meer dan de helft van de afstuderende artsen is vrouw, er zijn bijna evenveel vrouwelijke als mannelijke rechters, en ook in de hogere technische en wetenschappelijke beroepen is het percentage mannen en vrouwen gelijk.
Voor de gezelligheid Ook trendwatchers zien de economische kracht van vrouwen sterk toenemen. &#8216;Ik maak wel eens een flauw grapje,&#8217; zegt trendanalist Justien Marseille van onderzoeksbureau The Future Institute: &#8216;Eerst vonden de mannen de stofzuiger en wasmachine uit, toen de werkende vrouw, en nu kunnen ze lekker thuis zitten beleggen.&#8217; Serieuzer: &#8216;Het is een grote culturele stap, die we in korte tijd hebben gezet. Misschien is die zelfs te groot en zien we de komende jaren een terugslag.&#8217; Het kan goed zijn, zegt ze, dat we een aantal jaren in verwarring leven over wat nou onze waarden zijn. &#8216;Is een vrouw die vijf kinderen goed aan de maatschappij wil afleveren minder ambitieus dan de vrouw die een team van vijf medewerkers aanstuurt?&#8217;
Goos Eilander, directeur van Trendbox, denkt dat het wel meevalt met die cultuurshock. Zijn bureau peilt sinds 1991 de waardenverhoudingen tussen mannen en vrouwen. Daaruit blijkt, dat zeker de jongere generatie zich al behoorlijk aanpast aan de grotere economische macht van vrouwen. Hij legt het onderzoekspanel, verdeeld in verschillende leeftijdsgroepen, elk jaar dezelfde &#8216;macho-uitspraak&#8217; voor: &#8216;Ik neem graag en vaak de leiding.&#8217; Jaren waren de mannen onder de ja-zeggers in de meerderheid. Tot 2006 &#8211; toen ontstond er een opvallende kentering bij de leeftijdsgroep van achttien tot vijfendertig jaar: vrouwen hebben daar het stokje overgenomen. &#8216;Dat komt duidelijk door hun betere resultaten op universiteiten, groeiende ambitie en streven naar perfectie,&#8217; zegt Eilander. Ook uit andere peilingen blijkt dat we tegenwoordig anders tegen rolpatronen aankijken. In 1991 vond 40 procent van de ondervraagden dat moeders met jonge kinderen beter niet konden werken. Afgelopen jaar was dat nog maar 20 procent.
Het &#8216;normale&#8217; gezin &#8211; vader, moeder en kinderen &#8211; zal sowieso steeds minder voorkomen, zegt Latten. In het boek Liefde à la carte, dat hij samen met journalist Malou van Hintum schreef, signaleert hij relatietrends die mede door de toenemende economische macht van vrouwen optreden. Kort samengevat komt het hierop neer: naarmate meer vrouwen financieel op eigen benen staan, neemt het aantal alleenstaanden toe. Dat heeft twee oorzaken: vrouwen verlaten eerder een man als die ze niet meer bevalt, en ook voor mannen is het makkelijker om zonder schuldgevoel te vertrekken. &#8216;Mensen gaan hogere eisen stellen, ze zijn minder bereid hun eigen levenswandel op te geven voor de ander. Daardoor worden relaties eerder afgebroken en zijn mensen grotere fasen van hun leven single.&#8217;
Die tendens zie je nu al heel duidelijk bij de jongere generatie, zegt Latten. &#8216;Zij stellen een blijvende verbintenis bewust uit. Eerst willen ze een bestaan voor zichzelf creëren, zelf een appartement betrekken en vermogen opbouwen.&#8217; En als ze in hun studentenperiode toch een relatie hebben, is die nogal breekbaar. &#8216;Ze sluiten weinig compromissen. Zo zijn ze opgevoed: ga voor je doel, maak je leven mooi en geef daar niets voor op. Als je economisch onafhankelijk bent, kun je je dat ook veroorloven.&#8217;
Niet dat we allemaal, als we straks oud zijn, in ons eentje achter de geraniums zitten. Volgens Latten neemt het aantal tijdelijke relaties wel toe. &#8216;Vrouwen gaan bewuster selecteren. Voor elke levensfase kiezen ze een ander soort partner: eerst een maatje om samen dertig mee te worden, dan iemand om kinderen mee te krijgen en, als die verbintenis ook mislukt, een latrelatie. Dat is nu al in opkomst bij vrouwen van vijfenveertig-plus. De kinderen, het huis en het inkomen hebben ze al. Ze zoeken vooral iemand voor de gezelligheid.&#8217; Maar er is ook een risicogroep, zegt hij. &#8216;Er zijn vrouwen die zulke hoge eisen stellen dat ze iedere kandidaat afwijzen. Die blijven altijd zoeken.&#8217; Lachend: &#8216;Ik noem ze dolende vrouwen.&#8217;
Hoe succesvoller vrouwen zijn, hoe kleiner de kans dat ze een partner vinden en moeder zullen worden, schreef hij ook in zijn boek. Niet alleen omdat ze zelf kieskeurig zijn, maar ook omdat een deel van de mannen door hun hoge maatschappelijke status wordt afgeschrikt. Uit allerlei onderzoeken blijkt inmiddels dat kinderloosheid bij hoogopgeleide en goed verdienende vrouwen veel vaker voorkomt dan bij de laagopgeleide groep.
Eigen auto, eigen huis Hogere inkomens, meer scheidingen, langere periodes single. Al deze ontwikkelingen hebben één belangrijke gemene deler: &#8216;Vrouwen slepen hun hele leven meer vermogen met zich mee,&#8217; zegt Latten. En hij verwacht dat ze binnen relaties niet dezelfde fout zullen maken als mannen, die bij een scheiding al hun bezittingen moeten delen. &#8216;Nieuwe generaties zullen daar bewuster mee omgaan. Ze zijn individualistischer, houden een eigen bankrekening aan, kopen voor zichzelf een auto en misschien zelfs een huis.&#8217;
Op de automarkt zijn de gevolgen al goed zichtbaar. Volgens Goos Eilander van Trendbox wordt een op de drie auto&#8217;s aangeschaft door vrouwen, tien jaar geleden was dat nog maar een op de vijf. Dat vrouwen voor ongeveer 85 procent van de totale consumentenbestedingen medeverantwoordelijk zijn, is al een tijdje bekend. Maar ook bij het kopen van andere &#8216;producten uit het mannendomein&#8217; beginnen ze de overhand te nemen (zie ook het verhaal &#8216;Komt een vrouw bij de winkel&#8217; op de volgende pagina&#8217;s). Voor Sanoma, uitgever van verschillende vrouwenbladen, onderzocht Trendbox afgelopen jaar welke rol ze hebben bij aankoopbeslissingen over verzekeringen, hypotheken en andere financiële producten. En die blijkt heel groot te zijn. In meer dan de helft van de gevallen beslist de vrouw alleen. Eilander kan nog veel meer voorbeelden noemen van hoe dominant de vrouwelijke consument is geworden op wat eens mannenmarkten waren. Elektronische gadgets bijvoorbeeld. &#8216;Daarvan is altijd aangenomen dat die typisch mannelijk zijn. Maar dat is niet waar. Zo zijn er ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke iPhone-bezitters.&#8217; Bij tweederde van de aangeschafte elektronische producten is de stem van de vrouw doorslaggevend.
De resultaten verbaasden Eilander nauwelijks: &#8216;De afgelopen vijftien jaar zie je al een constant patroon van een steeds zwaardere rol van vrouwen in beslissingsprocessen.&#8217; Waarschijnlijk was die zelfs groter dan uit de onderzoeken naar voren kwam, denkt hij. &#8216;Veel meer vrouwen dan we dachten hebben thuis de broek al aan. Alleen durfden ze dat nooit toe te geven. Maar nu de inkomens- en opleidingsverschillen met mannen kleiner worden, geven ze meer hun eigen mening, ze krijgen meer zelfvertrouwen.&#8217;
Met de toenemende economische macht van vrouwen zal ook het onderscheid in &#8216;typisch mannelijke&#8217; en &#8216;typisch vrouwelijke&#8217; karaktertrekken langzaam verdwijnen, zegt Eilander. Dat ziet hij al terug in zijn jaarlijkse onderzoek naar attitudeverschillen tussen mannen en vrouwen. &#8216;Mannen worden zorgzamer en communicatiever, vrouwen onafhankelijker en zelfverzekerder. Ze groeien steeds meer naar elkaar toe.&#8217;
<a href="https://www.vn.nl/Winkel/aanbieding.htm?formid=5010191">Bestel nu alsnog de vrouwenspecial van Vrij Nederland, nummer 8</a>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>The Power of the Purse</h3>
6 maart organiseert Vrij Nederland op het WOMEN Inc. Festival in de Westergasfabriek het debat &#8216;The Power of the Purse&#8217;, over de toenemende economische macht van vrouwen. Justien Marseille van The Future Institute presenteert de maatschappelijke gevolgen van de dikkere portemonnee, reclamebureau Nieuw toont in woord en beeld hoe de commerciële sector de rijker wordende doelgroep probeert te bereiken. O.l.v. redacteur Harm Ede Botje.
Te zien op het WOMEN Inc. Festival in Amsterdam, 16.45 &#8211; 17.45 uur, Westergasterrein, Zuiveringshal West. Informatie: <a href="https://www.womeninc.nl" onclick="this.target='_blank';" class="normal" title="https://www.womeninc.nl">www.womeninc.nl</a>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<h3>Überseksueel</h3>
Is het u ook opgevallen dat mannen steeds verzorgder over straat lopen? Dat heeft u dan goed gezien, ze zijn bezig met een transformatie. Nu vrouwen zelf steeds meer geld in het laatje brengen, verliezen de mannen hun rol als kostwinner. En dus hebben ze iets anders nodig om zich te kunnen onderscheiden van het andere geslacht. &#8216;Hun uiterlijk is het enige waarmee ze dat nog kunnen,&#8217; zegt hoogleraar demografie Jan Latten. Eerst hadden we de opkomst van de postmoderne man en de metroseksueel. Maar die fenomenen hebben het uiteindelijk niet gered, mannen gingen daarmee juist te veel op vrouwen lijken. De nieuwste trend is die van de überseksueel: sterk, zelfbewust, aantrekkelijk, sociaal geëngageerd, eerlijk en dynamisch. Met &#8216;stoere&#8217; looks, aldus Latten. Zeg maar het type George Clooney, met stoppelbaard.
</div>

Dames gaan voor