Column

In de stad waar ik woon, wordt cultuur per meter bier uitgeserveerd. Met grote muziekevenementen bedient Breda een grote groep mensen. De plaatselijke horeca, nogal machtig in deze stad, heeft daar alle belang bij: veel mensen, veel bier. Je zou het economisch en cultureel een groot succes kunnen noemen.
Immers, deze vorm van cultuur trekt meer mensen dan een klein museum of een moeilijke toneelvoorstelling. Daarmee lijkt Breda voorloper op het cultuurbeleid van dit kabinet. Kunst en cultuur als businessmodel.
Maar deze redenering snijdt alleen hout als we kunst en cultuur zien als een gewone economische activiteit. En dat is het niet. Cultuur, werken aan een eigen identiteit, ontplooiing en creativiteit dienen meerdere doelen, waarvan economie er één is, maar zeker niet de belangrijkste. Laat staan dat het een functie van cultuur is om de kas van de lokale horeca of de schatkist te spekken.
De stapels boeken en studies over deze functies zijn waarschijnlijk, helaas, niet aan dit kabinet besteed. Daarom hier drie economische argumenten waarom kunst en cultuur wel degelijk relevant zijn, terwijl ze niet leiden tot een verdienmodel.      
<blockquote>Het is paradoxaal om trots te zijn op cultureel erfgoed uit het verleden, maar geen middelen beschikbaar te stellen voor hedendaagse cultuurproductie</blockquote>
Het begint bij waarden. De economische waarde van de kunst- en cultuursector omvat meer dan alleen de omzet en werkgelegenheid van deze sector,  en is vaak veel hoger. Positieve externe effecten noemen economen dat. Je weet vaak vooraf niet wat een toneelvoorstelling of het lezen van een boek je gaat opleveren. Je kunt zelf niet becijferen wat een muziekstuk met je doet. Daardoor is de prijs die mensen bereid zijn te betalen voor kunst en cultuur altijd lager dan de waarde die het heeft voor de samenleving. Zo heeft literatuur meer waarde dan alleen de prijs van het boek. Literatuur draagt ook bij aan verbreding van het denken, laat andere perspectieven zien en vergroot de woordenschat. De waarde van muziek is niet af te leiden van de prijs van een Spotify-abonnement en is waarschijnlijk voor iedereen totaal anders. Een van de belangrijkste waarden van muziek voor mij zijn de herinneringen die ermee verbonden zijn. Heel privé, maar onbetaalbaar.
Evengoed kun je beredeneren dat het links-rechts van de Snollebollekes sinds het Europees kampioenschap voetbal cultureel erfgoed is geworden. De waarde hiervan is groter dan wat Rob Kemps heeft verdiend met het nummer.
Kunst en cultuur  zijn daarnaast zeer relevant voor de identiteit van een land. Cultuur en zelfexpressie, symbolentaal, verhalen, kunst, dat is wat mensen bindt. Dit gaat over de Snollebollekes, dat nu een deel van onze identiteit is, maar dit geldt voor nagenoeg elke cultuur- of kunstuiting. Landen, maar ook gemeenschappen, ontlenen hun identiteit bijvoorbeeld aan muziek; van Swifties tot de plaatselijke harmonie. En dat verbindt. Kunst gaat ook over verbeelden, beschrijven en beleven. Het is paradoxaal om trots te zijn op cultureel erfgoed uit het verleden, maar geen middelen beschikbaar te stellen voor hedendaagse cultuurproductie.        
<div class="info-box">
<h5>VRIJ NEDERLAND VERNIEUWT</h5>
Er gaat veel veranderen bij Vrij Nederland. Zo gaan we de redactie uitbreiden, de website en het blad opnieuw vormgeven en ons meer richten op onze oorspronkelijke missie. Benieuwd? Lees <a href="https://www.vn.nl/vrij-nederland-vernieuwt/">hier</a> meer!
</div>
Als laatste zijn verbeelding, een ander perspectief en creativiteit hard nodig om er in deze tijd van polarisatie en vooruitgangsstress nog iets van te maken. Creativiteit is de bron van economische vooruitgang. Kunstenaars kunnen samenwerken met ondernemers om zo tot nieuwe inzichten te komen. Ook de definitie van vooruitgang vraagt meer verbeelding. Het gaat hier niet om platte economische cijfers. Vooruitgang als samenleving gaat juist om andere waarden, zoals cultuur, collectiviteit en gezondheid. Alleen is daarvoor meer reflectie nodig.
Kunst en cultuur kun je niet vermarkten per meter bier. Wil je als land je identiteit overeind houden en vooruitgang ervaren, dan zijn kunst en cultuur onontbeerlijk. En dat mag wat kosten.

Gerelateerd