Het brein is een bos
Zodra iemand zegt dat hij ergens ‘het geheim’ van gaat onthullen, is het oppassen. Helemaal wanneer op die onthulling door veel mensen wordt gewacht als een menigte dorstigen op water. Dan komt er een sterke behoefte aan religieuze verlossing bij kijken. Het geheim van de schepping onthuld. Een zucht van verlichting gaat door de wereld.
Er ging geen zucht van verlichting door de wereld bij de publicatie van het nieuwe boek van Ray Kurzweil, de futuroloog en sinds januari de nieuwe ‘director of engineering’ van Google. Hij heeft een geschiedenis in het doen van gewaagde voorspellingen (waarvan een deel uitkomt). Maar zijn behoefte aan het kraken van de brandkast van het leven is ongebroken. Met zijn oude laconieke zelfvertrouwen onthult hij zijn geheim in How to Create a Mind. The Secret of Human Thought Revealed. En als steeds met de verleidelijkste citaten die zijn missie onderbouwen, zoals dit keer een citaat van Einstein waarin die zegt dat het geen kunst is om de dingen ingewikkelder te maken. De kunst is om ze te vereenvoudigen.
Dat doet Kurzweil. Jaren geleden voorspelde hij dat de menselijke hersens en de machines met kunstmatige intelligentie met elkaar zouden versmelten en dat er dan een ‘singulariteit’ zou ontstaan die onze intelligentie gigantisch zou vergroten.
Kennelijk liep Kurzweil toen op zichzelf vooruit want nu is hij pas toe aan het serieus ontleden van de kern van het menselijk brein, de neocortex, het gebied waar de hogere functies van het denken zich bevinden, zoals de taal, het abstracte denken, het redeneren en het zintuiglijke waarnemen. Anders dan James D. Watson (een van de drie ontdekkers van het DNA), die onder de indruk was van de miljarden cellen en de triljoenen schakelingen in ons brein, ziet Kurzweil alleen eenvoudige structuren: zie het brein als een bos met duizenden verschillende bomen, zegt hij. Het geheim van de intelligentie is volgens Kurzweil dat het gaat om patroonherkennende schakelingen van neuronen die hiërarchisch zijn geordend.
Om aan zijn vereenvoudiging tot patronen te komen, moet Kurzweil veel van Watsons miljarden cellen en triljoenen schakelingen overbodig (redundant) verklaren. De bedoeling is dat deze structuren worden nagebouwd en technisch worden ‘vereeuwigd’. Deze technische operaties zouden misschien nog kunnen, anders wordt het wanneer Kurzweil ook claimt dat zijn patroonherkennende schakelingen zo verfijnd zullen zijn dat er een bewustzijn ontstaat dat vergelijkbaar is met dat van het menselijke brein. Kunstmatige intelligentie zou dan ironisch kunnen zijn, of onlogische beslissingen kunnen nemen. Of iets irrationeels doen. Maar wat te doen met wat men aangeboren kennis noemt? En wat met het onbewuste? En wat te doen met de onvoorspelbaarheid van de mens?
Kurzweil komt wellicht heel ver met het nabouwen van het menselijk brein, maar niet met de menselijke geest. Het lijkt erop dat hij ervan uitgaat dat bij het blootleggen en nabouwen van de neurale mechanismen vanzelf ook een bewustzijn zal opduiken. Maar dat is niet zo: het echte geheim is nog steeds hoe neurale mechanismen veranderen in kennis, gevoel, geest en bewustzijn. Dat gebeurt in Watsons miljarden cellen en triljoenen schakelingen.
Carel Peeters’ literaire kroniek verschijnt maandag en vrijdag om 15.00 uur op www.vn.nl/boeken

Gerelateerd